«Τορπίλες Άγκυρας» σε όλα τα μέτωπα παραμονές της κρίσιμης Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς, θέτοντας στο τραπέζι όλες τις μονομερείς διεκδικήσεις της και μια επίφαση διαλόγου (απευθείας και εφ' όλης της ύλης για το Αιγαίο, μέσω της επιστολής Ερντογάν), θέλει να «στριμώξει» και να εκθέσει στους Ευρωπαίους την Ελλάδα, συμψηφίζοντας εντυπώσεις από τις πολιτικές της.
Προκειμένου να αντιμετωπίσει την τουρκική επίθεση σε όλα τα μέτωπα, η Αθήνα αναγκάζεται να αναδιπλωθεί σκληραίνοντας τη στάση της, αφενός γιατί και η Κύπρος κάνει το ίδιο και αφετέρου γιατί στο εσωτερικό σκηνικό υπάρχει πλέον ο Αντώνης Σαμαράς, που θεωρείται «σκληρός» σε μείζονα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής.
Αν και ο Γιώργος Παπανδρέου θέλει να διατηρήσει κάποια περιθώρια επιπλέον ελιγμών και διαπραγματεύσεων με την Τουρκία μέχρι την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής, όπου θα αξιολογηθεί η ευρωπαϊκή πορεία της (γιατί με τα Σκόπια είναι, πλην απροόπτου, προδιαγεγραμμένη η ελληνική στάση), ωστόσο δείχνει ότι θέτει πλέον «κόκκινες γραμμές» έναντι της πολιτικής της Άγκυρας.
Tα μηνύματα
Η έλευση του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου στην Αθήνα για τη Σύνοδο του ΟΑΣΕ έδωσε το έναυσμα για να σταλούν τα πρώτα μηνύματα των «κόκκινων γραμμών» προς την Άγκυρα:
= Πρώτον, δεν επιδόθηκε η απαντητική επιστολή του έλληνα πρωθυπουργού προς τον τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ζητούσε, κατά την πάγια τακτική της Τουρκίας, απευθείας και εφ' όλης της ύλης διάλογο για το Αιγαίο, αλλά και για το σύνολο των τουρκικών διεκδικήσεων, περιλαμβανομένου και του μειονοτικού.
= Δεύτερον, δεν υπήρξε ανταπόκριση στο αίτημα για άμεση συνάντηση Παπανδρέου – Ερντογάν, καθώς ο τούρκος πρωθυπουργός ζητούσε στην επιστολή του ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απάντηση ήταν πως η συνάντηση θα γίνει όταν προετοιμαστεί σωστά, ώστε να έχει νόημα και να παραγάγει αποτέλεσμα.
= Τρίτον, ο κ. Νταβούτογλου, μετά τη συνάντηση με τον Γιώργο Παπανδρέου και τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Δημήτρη Δρούτσα, έλεγε σε τούρκους δημοσιογράφους ότι δεν του επεδόθη απαντητική επιστολή, αλλά «πήρε προφορικά απαντήσεις για όλα τα θέματα» που θέτει ο Ερντογάν στην επιστολή του, επισημαίνοντας ότι έγινε συζήτηση και «για τις μειονότητες σε Ελλάδα και Τουρκία». Λίγο αργότερα ο Γιώργος Παπανδρέου, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ξεκαθάριζε σε κοφτό τόνο ότι «είχαμε συζήτηση σε πολύ καλό κλίμα για διάφορα θέματα, αλλά δεν συζητάμε με τρίτους ζητήματα που αφορούν έλληνες πολίτες».
«Κόκκινες γραμμές»
Σύμφωνα με απολύτως διασταυρωμένες πληροφορίες, ο έλληνας πρωθυπουργός ανέπτυξε στον τούρκο αξιωματούχο όσα έγραφε στην απαντητική του επιστολή στον κ. Ερντογάν (την οποία όμως δεν του επέδωσε) και ήταν απόλυτα κατηγορηματικός ως προς την οριοθέτηση των ελληνικών θέσεων και της ελληνικής στάσης σε μείζονα θέματα που επιχείρησε να ανακινήσει ο κ. Ερντογάν. Ξεκαθάρισε ότι:
= Δεν πρόκειται να μπει σε εφ' όλης της ύλης και απευθείας διάλογο με την Άγκυρα για το Αιγαίο, όπως ζητούσε ο Ταγίπ Ερντογάν στην επιστολή του.
= Δεν συζητάει την πρόταση για πενταμερή διάσκεψη στο Κυπριακό, απορρίπτοντας έτσι το «ξαναζεσταμένο πιάτο» που επανέφερε στο τραπέζι η Άγκυρα (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι) και υπογραμμίζει ότι η λύση θα προέλθει από τις διαπραγματεύσεις των δύο κοινοτήτων στο πλαίσιο της διαδικασίας του ΟΗΕ.
= Δεν μπαίνει σε καμία συζήτηση περί μειονοτικού, γιατί τέτοιο θέμα δεν υφίσταται και κυρίως δεν το συμψηφίζει με το θέμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των δικαιωμάτων του, διότι τα ζητήματα αυτά δεν έχουν καμία απολύτως σχέση μεταξύ τους.
Για την ελληνική πλευρά είναι σαφές ότι η Τουρκία επιχειρεί, με επικοινωνιακού χαρακτήρα κινήσεις, να αποκομίσει διπλωματικά οφέλη λίγες ημέρες πριν από τις αποφάσεις που την αφορούν στην ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, εμφανιζόμενη ως δήθεν διαλλακτική και επιζητούσα διάλογο.
Πάντως, όπως επισημαίνουν υψηλόβαθμοι διπλωματικοί παράγοντες, η αποσαφήνιση του πλαισίου στο οποίο η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να συζητήσει με την Τουρκία έρχεται ως επιστέγασμα των όσων είχε πει ο Γιώργος Παπανδρέου αμέσως μετά την εκλογή του, στην ανεπίσημη επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη: Ότι η Ελλάδα θα στηρίζει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας στον βαθμό που αυτή θα ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της. Το μότο ήταν «καθαρές κουβέντες, καθαρές σχέσεις».
Ωστόσο η κυβέρνηση δεν έχει ανοίξει ακόμα τα χαρτιά της για τη στάση που θα τηρήσει στη Σύνοδο Κορυφής την ερχόμενη εβδομάδα. Η Λευκωσία ζητά να υπάρξουν κυρώσεις, πέραν των ήδη παγωμένων διαπραγματευτικών κεφαλαίων, λόγω της συνεχιζόμενης άρνησης της Άγκυρας να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο Τελωνειακής Σύνδεσης και να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η Αθήνα αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Δεν επιθυμεί οι κυρώσεις να οδηγήσουν σε συνολικό και οριστικό ναυάγιο των ευρωτουρκικών διαπραγματεύσεων, αλλά δεν θέλει να στείλει και λάθος μηνύματα ανοχής. Η ελληνική θέση θα εκδηλωθεί εκεί, αφού ληφθούν υπ' όψιν οι όποιες εξελίξεις της τελευταίας στιγμής. Διπλωματικές πηγές τόνιζαν ότι η Ελλάδα έχει περιγράψει σαφώς το πλαίσιο και δεν έχει κανέναν λόγο να προεξοφλήσει τη στάση της.
Χαστούκι σε Άγκυρα από ICAO
Στο μεταξύ η Τουρκία δέχτηκε ένα ηχηρό χαστούκι από τον ICAO (Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας) για την πολιτική των παραβιάσεων στο Αιγαίο.
Ο έλληνας πρέσβης προέβη σε διαμαρτυρία στον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας, καταθέτοντας έναν «χοντρό» φάκελο με τις παραβιάσεις και κυρίως με τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στην ασφάλεια των πολιτικών πτήσεων στην περιοχή. Έτσι, πριν από λίγα εικοσιτετράωρα ο ICAO απέστειλε, όπως επεσήμανε και ο πρόεδρος του Οργανισμού Roberto Kobeh Gonzalez σε συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα, μια ιδιαίτερα αιχμηρή επιστολή προς την Άγκυρα, με την οποία την καλεί να τηρήσει, ως συμβαλλόμενο μέρος, τις υποχρεώσεις της τόσο αναφορικά με την ασφάλεια των πτήσεων όσο και αναφορικά με τις διεθνείς συμβάσεις.
Σκοπιανό
Παράλληλα, δίπλα στο καυτό θέμα των ελληνοτουρκικών και των ευρωτουρκικών «τρέχει» και το Σκοπιανό. Ο Γιώργος Παπανδρέου, στην πρόσφατη συνάντηση που είχε με τον σκοπιανό πρωθυπουργό Νίκολα Γκρούεφσκι στο περιθώριο της τριμερούς στις Πρέσπες, επανέλαβε στον συνομιλητή του ότι προϋπόθεση για να ανοίξει ο δρόμος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ για τη χώρα του είναι να συμφωνηθεί κοινά αποδεκτή σύνθετη ονομασία, με γεωγραφικό προσδιορισμό που θα ισχύει έναντι όλων. Του εξήγησε δε τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα θεωρεί ότι πρέπει να αλλάξει ο προσδιορισμός της εθνότητας και της γλώσσας ως «μακεδονικών», τον οποίο χρησιμοποιούν τα Σκόπια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγείται στην έκθεσή της την απόδοση στα Σκόπια ημερομηνίας έναρξης διαπραγματεύσεων, ενώ και ο αμερικανός αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Τζον Στάινμπεργκ, στη συνάντησή του με τον έλληνα πρωθυπουργό στο περιθώριο του ΟΑΣΕ, μετέφερε τη θέση των ΗΠΑ για άμεση προώθηση της ένταξης των Σκοπίων στους ευρωατλαντικούς θεσμούς.
Ότι θα υπάρξουν και θα κλιμακωθούν οι πιέσεις είναι δεδομένο. Δεδομένη όμως πρέπει να θεωρείται και η στάση της ελληνικής πλευράς, η οποία έχει δημοσίως χαράξει τις «κόκκινες γραμμές», τις οποίες ΠΑΣΟΚ και ΝΔ χαρακτηρίζουν «εθνικές».
