Των Gorbachev Μikhail, Tελευταίος πρόεδρος της ΕΣΣΔ, ιδρυτικός πρόεδρος της οργάνωσης Green Cross Ιnternational, & Likhotal Αlexander, Πρόεδρος της οργάνωσης Green Cross Ιnternational και μέλος της Climate Change Τask Force
O αυξανόμενος σκεπτικισμός και το αδιέξοδο στο οποίο έχουν οδηγηθεί οι διαπραγματεύσεις, κορυφώθηκαν με την ανακοίνωση ότι η Διάσκεψη της Κοπεγχάγης για την Κλιματική Αλλαγή δεν θα οδηγήσει σε μια ουσιαστική παγκόσμια συμφωνία για το περιβάλλον. Απογοήτευση; Σίγουρα. Ωστόσο, η σύνοδος της Κοπεγχάγης ποτέ δεν θα σηματοδοτούσε κάτι πολύ περισσότερο από ένα μεταβατικό στάδιο. Το πιο σημαντικό είναι πού θα οδηγηθούμε από εδώ και πέρα.
Η φράση «η επόμενη μέρα» συνδέεται συνήθως με τη λέξη «χαγκόβερ»- τον πονοκέφαλο που ακολουθεί την οινοποσία. Η απουσία μιας δεσμευτικής συμφωνίας μπορεί να σημαίνει ένα παγκόσμιο χαγκόβερ που δεν θα διαρκέσει μόνο για μία ημέρα. Έχοντας πλέον βαρεθεί τις προβλέψεις για μια επερχόμενη κλιματική Αποκάλυψη, ο κόσμος περίμενε ένα θαύμα από την Κοπεγχάγη.
Έτσι, μια πιθανή αποτυχία ίσως προκαλέσει μια μαζική, ακόμη και μη αναστρέψιμη, απώλεια εμπιστοσύνης στους πολιτικούς μας ηγέτες. Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, που οι κυβερνήσεις μας φρόντισαν να χειραγωγήσουν προσεκτικά τις προσδοκίες μας για τη σύνοδο. Οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων δεν έχουν ως τώρα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, και ο κόσμος μας ίσως βρίσκεται πολύ κοντά στο κλιματολογικό «σημείο χωρίς επιστροφή». Ενώ όμως μια κλιματική καταστροφή παραμένει απλώς μια επικίνδυνη πιθανότητα, η πολιτική καταστροφή είναι ήδη γεγονός. Οι επίσημες διαπραγματεύσεις έχουν πάρει διαζύγιο από την πραγματικότητα. Σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά στοιχεία, οι τρέχουσες προτάσεις που συζητούνται θα οδηγήσουν σε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 4 βαθμούς Κελσίου ως το 2100- δύο φορές πάνω από το μάξιμουμ των δύο επιπλέον βαθμών, που έχει υιοθετηθεί από την «Ομάδα των Οκτώ» και άλλους ηγέτες. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι οι πιθανότητες ο πλανήτης μας να βρεθεί πέρα από το «σημείο χωρίς επιστροφή» θα ξεπεράσουν το 50%.
Μια συμφωνία στηριγμένη στις παραμέτρους που έχουν τεθεί σήμερα υπό συζήτηση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, συνεπώς, θα μας έθετε σε μια κατάσταση πιο επικίνδυνη και από αυτή μιας «παρτίδας» ρώσικης ρουλέτας. Για να αποφύγουμε λοιπόν, τόσο το παγκόσμιο χαγκόβερ μιας ολοκληρωτικής αποτυχίας όσο και την αυταπάτη μιας αδύναμης συμφωνίας, χρειάζεται ένα άλμα προς τα εμπρός- ένα άλμα που μπορεί ακόμη να επιτευχθεί στην Κοπεγχάγη. Μια διαδικασία δύο σταδίων είναι πλέον η βέλτιστη πιθανότητα.
Τα κράτη πρέπει να προχωρήσουν σε μια πολιτική δέσμευση, σε ένα πλαίσιο που περιλαμβάνει συνολικούς στόχους, ένα θεσμικό πλαίσιο, και συγκεκριμένες δεσμεύσεις έγκαιρης δράσης και χρηματοδότησης. Η διακήρυξη πρέπει να εγγυάται ότι μια νομικά δεσμευτική συμφωνία θα ολοκληρωθεί σε μια «Κοπεγχάγη-2», το 2010. Αυτό θα επιτρέψει στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες να περάσουν από τα κοινοβούλιά τους τα απαραίτητα νομοθετήματα, και θα δώσει στους διαπραγματευτές των Ηνωμένων Εθνών αρκετό χρόνο για να «μεταφράσουν» την τελική διακήρυξη της εφετινής Διάσκεψης σε ένα καταλληλότερο, καλύτερα εφαρμόσιμο νομικό κείμενο- ακόμη και αν αυτό σημαίνει την πλήρη αναθεώρηση του αρχικού κειμένου. Επιπροσθέτως, ίσως είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθεί μια «αναθεωρητική» διάσκεψη το 2015, για να αναπροσαρμόσει τους στόχους και τα σχέδιά μας στις νέες πραγματικότητες. Είναι συνεπώς σημαντικότερο παρά ποτέ να παραστούν στην Κοπεγχάγη ηγέτες κρατών, καθώς αυτή η λύση «δύο σταδίων» θα λειτουργήσει μόνον αν υπάρξει ισχυρή, άμεση εκπροσώπηση από ηγετικές προσωπικότητες.
Το 1985, στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, όταν οι διαπραγματεύσεις είχαν «κολλήσει» στη Σύνοδο Κορυφής ΗΠΑ- ΕΣΣΔ στη Γενεύη, οι διαπραγματευτές και των δύο πλευρών δέχθηκαν οδηγίες από τους ενοχλημένους από την έλλειψη προόδου ηγέτες να ξεπεράσουν πάση θυσία τα εμπόδια. «Δεν θέλουμε εξηγήσεις γιατί αυτό που θέλουμε δεν μπορεί να γίνει. Απλά κάντε το!», ήταν η οδηγία. Και το άλλο πρωί τα εμπόδια είχαν ξεπεραστεί. Οι σημερινοί ηγέτες πρέπει να πάνε στην Κοπεγχάγη και να πουν: «Θέλουμε να γίνει αυτό κι αυτό»! Για να υπάρξει πρόοδος, η σύνοδος της Κοπεγχάγης πρέπει να σπάσει το πολιτικό αδιέξοδο ανάμεσα στα βιομηχανικά και στα αναπτυσσόμενα κράτη. Η κλιματική αδικία πρέπει να αποκατασταθεί, καθώς τα αναπτυσσόμενα κράτη θα δεχθούν το μεγαλύτερο βάρος των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, και θα αντιμετωπίσουν τεράστιο κόστος προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Τα πλούσια κράτη πρέπει να ρίξουν σοβαρά ποσά στο τραπέζι. Οι αιτιάσεις τους ότι δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους είναι κούφιες, αφού βρήκαν τρισεκατομμύρια δολάρια για να διασώσουν τις τράπεζες από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Οι φτωχές χώρες γνωρίζουν ότι έχουν τη δυνατότητα να μπλοκάρουν κάθε πρόοδο. Το δικαίωμα του βέτο μετακινείται στην πράξη από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ στο G77 των αναπτυσσόμενων κρατών, συν την Κίνα.
Ποιος Δυτικός θα πίστευε, πριν από δέκα χρόνια, ότι το μέλλον και η ευημερία των παιδιών του θα εξαρτιόταν από αποφάσεις που θα λαμβάνονταν στο Πεκίνο, στο Δελχί ή στην Αντίς Αμπέμπα; Έτσι, τα βιομηχανικά κράτη πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να παρουσιάσουν μια αληθινά δυνατή προσφορά χρηματοδότησης στο τραπέζι ώστε να δώσουν χρόνο για θετικές αντιδράσεις και δεσμεύσεις από τα αναπτυσσόμενα κράτη. Πιο συγκεκριμένα, είναι κρίσιμης σημασίας να υπάρξει δέσμευση για ένα «ταμείο άμεσης αρωγής» προς τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, ύψους τουλάχιστον 20 δισ. δολαρίων. Αυτό θα διευκόλυνε τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης που σήμερα δεν υφίσταται, και θα δημιουργούσε τις συνθήκες για την επανέναρξη παραγωγικών συνομιλιών.
Οι ηγέτες πρέπει να είναι ειλικρινείς όσον αφορά το μέγεθος της πρόκλησης που αντιμετωπίζουν, και να αναγνωρίσουν ότι απαιτείται μια συστηματική και πραγματικά ριζική αλλαγή κατεύθυνσης, και όχι περιστασιακά ημίμετρα. Η επίσημη ανταπόκριση στην κλιματική αλλαγή πρέπει να προσαρμοστεί στο επίπεδο και στην κρισιμότητα της απειλής. Μια νέα παγκόσμια συμφωνία πρέπει να στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, και όχι σε έναν συμβιβασμό με βάση τον χαμηλότερο δυνατό παρονομαστή, «νερωμένο» από τα διάφορα κεκαλυμμένα συμφέροντα. Μια λελογισμένη, σύγχρονη διαχείριση κρίσεων υπαγορεύει ότι ο άνθρακας στην ατμόσφαιρα πρέπει να σταθεροποιηθεί στα 350 μέρη ανά εκατομμύριο (ΡΡΜ), και όχι στα 450-500 ΡΡΜ, προς τα οποία οδεύουμε ολοταχώς. Αυτό απαιτεί μείωση εκπομπών κατά 45-50% στα βιομηχανικά κράτη ως το 2020, και σχεδόν πλήρη απελευθέρωση από τα ορυκτά καύσιμα ως το 2050: τα σημερινά συζητούμενα επίπεδα της μείωσης 15-25% ως το 2020 και του 60-80% ως το 2050 απλώς δεν αρκούν. Τα μεγάλα αναπτυσσόμενα κράτη πρέπει επίσης να δεσμευτούν ότι θα προχωρήσουν στις κατάλληλες ενέργειες μετριασμού της ρύπανσης στο εσωτερικό τους. Οι πλούσιοι όμως πρέπει να κινηθούν πρώτοι.
Η αδράνεια της τελευταίας 20ετίας δεν τους επιτρέπει να ρίχνουν τις ευθύνες στους άλλους. Οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να κρύβουν την αλήθεια από τους πολίτες τους. Όλοι πρέπει να κάνουν θυσίες. Θέλετε αλήθεια το σπίτι σας να είναι φτηνό, βρώμικο και επικίνδυνο ή καθαρό, αξιοπρεπές και ασφαλές; Είστε έτοιμοι να πείτε «Ο.Κ. παιδιά, κληρονόμησα αυτό το σπίτι, αλλά αμέλησα να το συντηρήσω, οπότε πρέπει να ζήσετε με την ανησυχία ότι η στέγη μπορεί να πέσει στα κεφάλια σας ανά πάσα στιγμή »; Ιδού ένα είδος κληρονομιάς που δεν πρέπει να αφήσουμε στα παιδιά μας. To παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα TΟ BΗΜΑ-Project Syndicate στις 5/12/2009
