Το πρόβλημα του ευρώ είναι ότι επιχειρεί να επιβάλει μια νομισματική δυναμική σε μια γεωγραφική περιοχή, η οποία δεν υπάγεται απαραιτήτως σ’ έναν ενιαίο οικονομικό χώρο. Η Ευρωζώνη διαθέτει μία και μοναδική Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άρα έχει μία και μοναδική νομισματική πολιτική, η οποία δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τις συνθήκες στη βόρεια και στη νότια Ευρώπη. Σύμφωνα με νέα ανάλυση του Ιδρύματος Γεωστρατηγικών Ερευνών του Στράτφορ, το πρόβλημα του ευρώ είναι ακριβώς αυτό.
Η Ευρώπη είναι η δεύτερη μικρότερη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη, αλλά «φιλοξενεί» τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό κρατών. Οι πολλές χερσόνησοι, οι μεγάλες οροσειρές και τα ουκ ολίγα νησιά που τη χαρακτηρίζουν, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την επιβίωση ακόμα και της πλέον αδύνατης πολιτικής οντότητας. Την ίδια στιγμή, όμως, τα εξίσου μεγάλα φυσικά λιμάνια της Γηραιάς Ηπείρου και τα πλωτά της ποτάμια, ευνοούν την εύκολη διακίνηση αγαθών και ιδεών σε κάθε γωνία της. Οι συγκεκριμένες συνθήκες, λοιπόν, ευνόησαν τη συγκέντρωση κεφαλαίων λόγω του χαμηλού κόστους μεταφοράς, καθώς και στην ταχεία διάδοση της τεχνολογικής γνώσης. Το κεφάλαιο αυτό, ωστόσο, συγκεντρώθηκε σε μικρά οικονομικά κέντρα και έτσι δημιουργήθηκε η ισχυρή παράδοση βάσει της οποίας τα κράτη της Ευρώπης διαφυλάσσουν με ζήλο τα τραπεζικά τους συστήματα. Ορισμένα κράτη, όμως, εξαιτίας της γεωγραφικής τους θέσης δυσκολεύονται να προσεγγίσουν τα κέντρα αυτά. Ειδικά εκείνα της Μεσογείου έχουν γεωγραφικό μειονέκτημα.
Οταν το 1971 οι ΗΠΑ εγκατάλειψαν τον κανόνα του χρυσού στην Ευρώπη προκλήθηκε πανικός. Η νομισματική ρευστότητα αύξησε την πιθανότητα επιστροφής ενός άκρατου ανταγωνισμού μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, όμοιου με εκείνου που προκάλεσε τη Μεγάλη Ύφεση. Έτσι ο περιορισμός του ανταγωνισμού κατέστη αναγκαιότητα, με τις προσπάθειες νομισματικού συντονισμού να επικεντρώνονται στο γερμανικό μάρκο. Η προοπτική της γερμανικής επανένωσης ενίσχυσε την προοπτική της οικονομικής ένωσης. Σε μεγάλο βαθμό, το ευρώ γεννήθηκε για να δοθούν στο Βερολίνο τα κίνητρα προκειμένου να μην εγκαταλείψει το ευρωπαϊκό σχέδιο. Για να συμβεί αυτό, ωστόσο, η Ευρωζώνη σχεδιάστηκε στα πρότυπα της γερμανικής οικονομίας. Τα κράτη που έγιναν δεκτά στη νέα αυτή λέσχη όφειλαν να συγχρονιστούν με τη γερμανική οικονομία. Σήμερα είναι ξεκάθαρο, πλέον, ότι τα κριτήρια ένταξης δεν υπερίσχυσαν της γεωγραφίας.
Βάσει Συνθηκών, η αποβολή μέλους από την Ευρωζώνη είναι νομικώς αδύνατη. Θεωρητικά, τα ισχυρότερα κράτη θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια νέα Ευρωπαϊκή Ενωση, στην οποία μια χώρα όπως η Ελλάδα δεν θα συμμετείχε. Στη νέα αυτή κατάσταση, όμως, η κυριαρχία της Γερμανίας θα ήταν αδιαμφισβήτητη, κάτι που προβληματίζει έντονα τους Γάλλους και όχι μόνο. Επιπλέον, αργά ή γρήγορα, τα κράτη του Νότου θα χρεοκοπούσαν και ζημιωμένοι θα ήταν οι δανειστές τους εντός της νέας Ε.Ε.
Το πρώτο σενάριο, λοιπόν, θέλει τη Γερμανία να εγκαταλείπει το ευρώ. Για να συμβεί αυτό, ωστόσο, η κατάσταση θα πρέπει να έχει επιδεινωθεί σημαντικά. Εντούτοις, ακόμα και σ’ αυτή την περίπτωση, το Βερολίνο είναι σε θέση να επαναφέρει σχετικά ομαλά το μάρκο. Οι απώλειες από μια στάση πληρωμών από τα κράτη του Νότου θα είναι σημαντικές, αλλά το κόστος συντήρησης της Ευρωζώνης μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερο.
Το δεύτερο σενάριο θέλει την Ελλάδα να επιστρέφει στη δραχμή με στόχο τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής από την Αθήνα. Πρακτικά όμως κανένας δεν θα θέλει ένα νόμισμα που επανήλθε μόνο για να υποτιμηθεί. Το νόμισμα θα πρέπει να επιβληθεί στο λαό, ενώ μονομερής έξοδος από την Ευρωζώνη πιθανότατα συνεπάγεται και αποχώρηση από την Ε.Ε. Η ομαλή επιστροφή στη δραχμή μπορεί να συμβεί μόνο αν το ΔΝΤ και η ΕΚΤ ενισχύσουν τη δραχμή για ένα μεγάλο διάστημα. Δεδομένων των αντιδράσεων που προκάλεσε η παροχή βοήθειας ύψους 110 εκατ. ευρώ, κάτι τέτοιο φαντάζει αδύνατο.
Η Ευρώπη καλείται να λύσει ένα γόρδιο δεσμό. Η έξοδος ενός κράτους από την Ευρωζώνη μπορεί να πυροδοτήσει ακόμα μεγαλύτερη κρίση. Η ανασύνταξη της Ευρωζώνης κάποια στιγμή στο μέλλον θα ήταν μια λογική κίνηση. Οι οικονομικές, πολιτικές και νομικές σχέσεις καθιστούν, όμως, κάτι τέτοιο αδύνατο. Το κόστος της εξόδου είναι απαγορευτικά υψηλό, ασχέτως αν φαντάζει λογικό.
kathimerini.gr
