“Συνέντευξη του Νίκου Παπανδρέου στην Ελευθεροτυπία και τον Τάσο Παππά”
«Δεινόσαυροι με παλαιολιθική αντίληψη». Ετσι χαρακτηρίζει τα στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο Νίκος Παπανδρέου επειδή, όπως σημειώνει, «δεν έχουν ομολογήσει ότι υπήρξε έστω κι ένα σκάνδαλο στα έξι χρόνια της διακυβέρνησής τους. Δεν έχουν τα κότσια ν’ αναλάβουν τις ευθύνες». Ενώ το ΠΑΣΟΚ, που κι αυτό κατηγορείται για σκάνδαλα; «Η διαφορά είναι ότι εμείς ομολογούμε τα λάθη μας. Αυτοί όχι»…
Ο αδερφός του πρωθυπουργού και αντιπρόεδρος στο ΙΣΤΑΜΕ μιλάει για τη συμμετοχή του στην κυβερνητική αποστολή στο Αμπου Ντάμπι, για το βαρύ όνομα που κουβαλά, για τις υποχρεώσεις που προκύπτουν απ’ αυτό και τον τρόπο που το διαχειρίζεται, για την οικογενειοκρατία στην Ελλάδα, για τον πρωθυπουργό που «είναι ο πιο σεμνός πρωθυπουργός που έχουμε δει μέχρι τώρα», για τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης και αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο ν’ ασχοληθεί πιο ενεργά με την πολιτική.* Θα σας ρωτήσω αμέσως αμέσως για το επώνυμο που κουβαλάτε.
– Κατάλαβα. Πάλι τα ίδια. Γνωρίζω ότι όποια συνέντευξη κι αν δώσω, πάντα θα αρχίσουμε με το επώνυμο. Ας είναι.
* Δύο οικογένειες κυβερνούν τον τόπο: Καραμανλήδες και Παπανδρέου. Θυμώνετε όταν σας το λένε;
– Ξεχνάτε και μία ακόμη, τουλάχιστον… Το πρόβλημα δεν είναι πόσες είναι. Το πρόβλημα είναι ποιες είναι, τι έκαναν, τι πρόσφεραν, αν εμπνέουν εμπιστοσύνη, αν πραγματικά έχουν θετικό πρόσημο ως προς τα «έργα και τις ημέρες» τους.
* Και ο Γιώργος, ως τρίτος γόνος στην πολιτική;
– Ως τρίτος πρωθυπουργός μάλιστα. Ψηλά ο πήχης. Ας μείνουμε λίγο σε αυτό το περίεργο, για τη δημοκρατία, φαινόμενο. Ακριβώς επειδή φαίνεται παράλογο μια δημοκρατία να βγάζει ένα και μόνο όνομα τόσα χρόνια, προκύπτει ένα μεγάλο μάθημα για τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Πρώτον, πιο σεμνό πρωθυπουργό δεν νομίζω να έχουμε δει. Δεύτερον, ακριβώς επειδή είναι ευαίσθητος στην κριτική για οικογενειοκρατία, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι κάνει πολλά περισσότερα από ό,τι συνηθίζεται για να εξαλείψει φαινόμενα οικογενειοκρατίας σε όλα τα επίπεδα του δημοσίου βίου. Το opengov.gr, δηλαδή το σύστημα επιλογής των γενικών γραμματέων και άλλων στο Δημόσιο, τάραξε και το ΠΑΣΟΚ και τις συνήθειες ενός πολιτικού συστήματος όπου η γυναίκα, η ξαδέρφη, ο κουμπάρος και η στρατιά φίλων του πολιτικού άνδρα στελέχωναν το κάθε υπουργείο. Αρα έχουμε το παράλογο, ότι κάποιος που κατηγορείται από τους αντιπάλους του για εύνοια λόγω επωνύμου, να κάνει ό,τι μπορεί για να σταματήσουν τέτοιες αντι-δημοκρατικές συμπεριφορές.
* Ναι, αλλά και εσείς συμμετείχατε στην κυβερνητική αποστολή που πήγε στο Αμπου Ντάμπι.
– Ναι, είναι κι αυτό στο τραπέζι. Επαιξα έναν άτυπο διπλωματικό ρόλο λόγω των σχέσεων που είχε αναπτύξει ο Ανδρέας με τις αραβικές χώρες. Τόσο στο Αμπου Ντάμπι όσο και σε όλο τον αραβικό κόσμο, το όνομα Παπανδρέου επηρεάζει θετικά. Θεωρείται κεφάλαιο αξιοπιστίας για τη χώρα μας. Οταν μου ζητήθηκε να πάω μαζί, έκανα το καθήκον μου και πήγα. Το επώνυμο ανοίγει δρόμους.
* Πήγατε χωρίς θεσμική ιδιότητα.
– Τη γνωρίζω την κριτική και εν μέρει, φυσικά, τη δικαιολογώ… ξέρω κάπου, ίσως, διαβάζοντας αυτό μπορεί να χαμογελάει ο κ. Καμμένος, ο οποίος δεν παύει να θίγει το θέμα του ταξιδιού μου στη Βουλή. Δεν του κρατάω κακία. Αυτά έχει το επώνυμο. Θα σε βαρέσουν ό,τι και αν κάνεις. Και φυσικά και εκείνος, ως βουλευτής, με βλέπει μόνο ως επώνυμο. Μάλλον δεν έχει διαβάσει κανένα απ’ τα βιβλία μου. Ας είναι. Μη νομίζετε ότι ξέρω πάντα τι να την κάνω την περίεργη ιδιότητα του να είμαι αδερφός νυν και γιος πρώην πρωθυπουργού. Υπάρχει κάποιος έτοιμος κώδικας δεοντολογίας; Κάτι που σου λέει, Νίκο, εδώ μιλάς, εκεί σιωπάς; Και αν έχεις και ένα χαρακτήρα σαν τον δικό μου που θέλει να τα βάλει με όλο τον κόσμο, που δεν αντέχει την αδικία;
* Πώς το αντιμετωπίζετε;
– Ξέρετε, για μένα ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίζω το παράλογο και εντελώς τυχαίο θέμα ότι έζησα και ζω κοντά στην πολιτική είναι να γράφω γι’ αυτά. Το έχω κάνει στο πρόσφατο βιβλίο μου «Ιστορίες Τσέπης» όπου μπαίνω σε βάθος στο πώς μπορώ και παίρνω αποστάσεις απ’ το επώνυμο.
* Πώς σας συμπεριφέρονται στον δρόμο;
– Οπου πάω, όχι τώρα αλλά εδώ και χρόνια, ο κόσμος μου πιάνει κουβέντα. Κάθομαι με σεβασμό όταν με πλησιάζει άγνωστος και μου λέει για το άλυτο πρόβλημά του. Σου λέει, τούτος δω με το επώνυμο ίσως μου λύσει το θέμα μου. «Εσύ; Εσύ μπορείς! Δεν μπορείς; Ή δεν θέλεις!» Ευτυχώς υπάρχει το ΑΣΕΠ… το οποίο κουρέλιασε η προηγούμενη κυβέρνηση, πιστεύοντας ότι ο διορισμός 100.000 δημοσίων υπαλλήλων με τη γαλάζια συνέντευξη θα τους εξασφάλιζε αιώνια εξουσία. Και αφού μιλάμε για την αντιπολίτευση, να σας πω το πιο παράλογο απ’ όλα; Εχετε ακούσει έστω και έναν στη Νέα Δημοκρατία να ομολογήσει ότι υπήρξε έστω και ένα σκάνδαλο στα έξι χρόνια της διακυβέρνησής τους; Ποτέ! Δεν έχουν ούτε τα κότσια να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Δεινόσαυροι με παλαιολιθική αντίληψη. Παράδειγμα: Οταν διαγράφεται στέλεχός τους, ο λόγος που δίνουν είναι απίστευτα γελοίος: τον διαγράφουμε επειδή «έθιξε την παράταξη!» Δεν έπρεπε να πουν ότι τον διαγράφουμε επειδή «έπληξε τη χώρα»; Μόνο την παράταξη έθιξε;
* Ναι, αλλά και το ΠΑΣΟΚ δεν είναι «αθώο του αίματος». Οι κυβερνήσεις του κατηγορούνται για σκάνδαλα.
– Η διαφορά είναι ότι εμείς ομολογούμε τα λάθη μας. Αυτοί όχι.
* Ο πρωθυπουργός συζητά μαζί σας για θέματα της κυβέρνησης;
– Συζητάμε για την πολιτική σε ακαδημαϊκό επίπεδο.
* Το σύνθημα που ακούγεται τελευταία «να καεί το μπουρδέλο η Βουλή» πώς το χαρακτηρίζετε;
– Εντελώς λανθασμένο και επικίνδυνο.
* Είστε και οικονομολόγος με σπουδές στο Γέιλ και με Ph.D. από το Πρίνστον…
– Εξαντλώ εν μέρει την ακαδημαϊκή μου διάσταση ως αντιπρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ, όπου έχω αναλάβει αντιπρόεδρος, με πρόεδρο τον εξαιτερικό καθηγητή Μόσιαλο. Στο ΙΣΤΑΜΕ, με συλλογική δουλειά, τροφοδοτούμε το κοινό και το ΠΑΣΟΚ με νέες σκέψεις και γερές προτάσεις. Δεύτερον, είμαι project leader μιας ομάδας οικονομολόγων που έχει συλλέξει το Ιδρυμα Ανδρέα Παπανδρέου και έδω και ένα χρόνο, έχουμε προχωρήσει σε ριζικές για τον Ασωπό, προτάσεις που θα οδηγήσουν στην οριστική λύση του προβλήματος εκεί. Είμαι αρκετά περήφανος για την ομάδα μας.
* Για τα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση πώς αισθάνεστε;
– Πόνο. Με πονάει πολύ. Ξέρω ότι δεν μιλάμε έτσι, αλλά είναι η αλήθεια. Θέλω όπως όλοι μας, να γυρίσει η Ελλάδα σελίδα και να γίνει εύρρωστη, να έχει δουλειά ο καθένας, να έχουμε καλές συντάξεις… Είναι τόσα πολλά που μπορούμε να πούμε για την κρίση που δεν θα τελειώσουμε ποτέ. Αλλωστε, τις σκέψεις μου για το πώς θα βγούμε από την κρίση τις βρίσκει κανείς στο Διαδίκτυο.
* Εκτός από οικονομολόγος, είστε περισσότερο γνωστός ως συγγραφέας.
– Πράγματι έχω γράψει εφτά βιβλία έως τώρα και ατελείωτα διηγήματα και δοκίμια, ενώ άλλα δύο λογοτεχνικά μου βιβλία τυπώνονται τώρα που μιλάμε στον «Καστανιώτη». Μάλιστα ένα απ’ τα επόμενά μου θα έχει τίτλο «Το σημειωματάριο ενός πρωθυπουργού» όπου υποτίθεται ότι διαβάζουμε το προσωπικό σημειωματάριο του παππού μου.
* Ιστορικό;
– Καθόλου. Ακρως προσωπικό. Ο ήρωας, δηλαδή ο ίδιος ο Γεώργιος Παπανδρέου, μιλάει για την αγάπη του για την Ελλάδα, για τα λογοπαίγνια, για τη σχέση του με το ΚΚΕ αλλά και για τον έρωτά του με την Κυβέλη.
* Πάλι τ’ όνομα μπροστά;
– Σε παραλλαγή! Να πώς δημιουργώ μέσα απ’ τα ακούσματα της ζωής μου μυθιστορήματα, δοκίμια, διηγήματα – σε ένα απ’ τα βιβλία μου αναλύω (2003) την αφηγηματική ικανότητα του Ανδρέα, όπου συνδυάζω τη λογοτεχνία με την πολιτική. Προσφάτως έβγαλα και μαντινάδες μεταφρασμένες στ’ αγγλικά στο γνωστό περιοδικό «Poetry», με έδρα το Σικάγο. Μου αρέσει να φαντάζομαι ξένους να διαβάζουν για τους μαντιναδόρους της Κρήτης. Αλλο πρόσφατό μου δοκίμιο, που εκδόθηκε στο Διαδίκτυο του Πανεπιστημίου της Αϊόβα, μιλάει για την έννοια της εξορίας στη σύγχρονη Ελλάδα. Σε άλλο πάλι λογοτεχνικό περιοδικό της Καλιφόρνιας χρησιμοποιώ την τριανταφυλλιά στο παλιό σπίτι στο Καστρί για να μιλήσω για τη σχέση μου με τον Ανδρόνικο, τον 7χρονο γιο μου .
* Μα και σινεμά;
– Γνωρίζετε ότι το 2007 βγήκε σε σινεμά το «Πρώτη φορά νονός», σε σκηνοθεσία της Ολγας Μαλέα, με δικό μας σενάριο. Μάλλον έχετε διαβάσει επίσης ότι πρόσφατα τελείωσα ένα σενάριο βασισμένο στη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη με προσωρινό τίτλο «Η ζωή σε νότες».
Γνώρισα τον Μίκη στο Παρίσι το 1969 όταν ήμουν 13 ετών και βρέθηκα, χρόνια αργότερα, στο γραφείο του συζητώντας μαζί του ώρες ολόκληρες. Ξέρετε ότι είναι ένα είδος δικαίωσης να βρίσκεις δημιουργία μέσα απ’ τη ζωή που σου έλαχε. Γι’ αυτό και το επώνυμο δεν το έχω ανάγκη για να υπάρχω ως άτομο. Ζω μέσα σε κάτι παράλογο. Απεχθάνομαι την έννοια της οικογενειοκρατίας και νομίζω ότι το δείχνω με τη στάση ζωής μου, αλλά από την άλλη ακριβώς λόγω του επωνύμου έχω και υποχρεώσεις και μπορώ να βοηθήσω.
Οι αντιθέσεις αυτές με κινούν και με συγκινούν. Μέσα μου με πιέζει μια σούστα…. Αν μπορείτε εσείς να ζείτε με όλες αυτές τις αντιφάσεις συγχρόνως…. καλώς ήρθατε στον κόσμο μου!
* Σ’ αυτόν τον κόσμο υπάρχει δρόμος για τη μαχόμενη πολιτική; Θα ασχοληθείτε πιο ενεργά;
– Μπορεί.
