Του φιλολόγου Χρυσόστομου Τσιρίδη
Και ακόμη ψάχνουμε το νόημά της ! Η βασική σημειολογία της Καβαφικής Ιθάκης, είναι γνωστό , ότι κινείται γύρω από ένα σχόλιο του ίδιου του ποιητή (= Ο άνθρωπος εις την ζωήν του επιδιώκει ένα σκοπόν ,”Ιθάκην”, αποκτά πείραν, γνώσεις και ενίοτε αγαθά ανώτερα του σκοπού του ιδίου). Είναι σίγουρο ότι διαβάσαμε το αυτοσχόλιο του Καβάφη κατά γράμμα.
Λάθος !
Έτσι, λαθεμένα λέμε και ξαναλέμε, επί εκατό χρόνια τώρα, ότι “Ιθάκη” είναι ο σκοπός, ο στόχος και “ταξίδι” είναι τα κέρδη,τα οφέλη που αποκομίζουμε. Ένα πολύ καθημερινό , απλοϊκό , σχεδόν παιδαριώδες μήνυμα . Κάπως έτσι άλλωστε το χαρακτήρισαν και Αμερικανοί κριτικοί, όταν το διάσημο αυτό ποίημα απαγγέλθηκε , μεταξύ των άλλων, στον επικήδειο της Τζάκυ Κέννεντι- Ωνάση. Είναι βέβαιο ότι τόσο απλοϊκό ποίημα δεν θα έγραφε ποτέ ο Καβάφης . Δεν θα απαξίωνε ποτέ παγκόσμια σύμβολα , όπως η Ομηρική Ιθάκη. Κάποιοι άλλοι , ιδιαίτερα σημαντικοί άνθρωποι,θέλησαν να αποφύγουν την … απλοϊκή αυτή κοινοτυπία .
Ο Σεφέρης για παράδειγμα λέει : “Ιθάκη σημαίνει , ό,τι σημαίνει για τον καθένα” ( έξυπνο , αλλά ασαφές.Θυμίζει τιποτολογία διανοούμενου).Μπερδεμένος εμφανίζεται και ο Παπανούτσος !
Συμπέρασμα : Εκατό χρόνια μετά , η Ιθάκη του Καβάφη παραμένει …”μυστηριώδης νήσος” ( Ό,τι δυστυχώς συμβαίνει και με την παρεξηγημένη Ομηρική Ιθάκη , το αληθινό νόημα της οποίας όμως φαίνεται να έχει αντιληφθεί πλήρως ο μεγάλος Αλεξανδρινός ποιητής και ίσως θέλησε να …αποκαταστήσει με την δική του Ιθάκη)( και όχι να της αλλάξει τον….αδόξαστο , όπως γράφει χαριτολόγώντας (;) ο κ. Μαρωνίτης ).
Πού μπορεί να οφείλεται αυτή η “αβάσταχτη” απλοϊκότητα :
Αιτία: Το ευθύγραμμο κοίταγμα σε χρόνο και χώρο, του σημαντικού αυτού ποιήματος.
Μια προσέγγιση που γεννά έναν ανούσιο , ηθικολογικό βερμπαλισμό .Κι όλ’αυτά γιατί δεν προσέξαμε ότι ο Καβάφης είναι πρωτίστως ΑΥΤΟΣΑΡΚΑΣΤΙΚΟΣ στο ποίημα και άκρως ειρωνικός στα σχόλιά του ( το εξαίσιον Ούτος Εκείνος ).
Και ένα ερώτημα επίκαιρο-φοιτητικό :Η… σπουδή μιας επιστήμης , της Ιατρικής λ.χ , μπορεί να είναι “Ιθάκη”; (Με βάση πάντα την κρατούσα απλοϊκή σημειολογία,
δηλαδή ΙΘΑΚΗ=σκοπός / ΤΑΞΙΔΙ =οφέλη )
