Του Νικόλαου Μάρτη, Πρώην Υπουργού

Με αφορμή πρόσφατα ενημερωτικά κείμενα, που δημοσιεύονται στον Τύπο για επενδύσεις, θα αναφέρω συναφή νομοθετικά παραδείγματα στην Ελλάδα και σε διάφορες χώρες, ως και πρωτοβουλίες για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην πατρίδα μας.

Το 1961 ο αείμνηστος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, κάλεσε ως Πρωθυπουργός τον τότε Υπουργό Συντονισμού Αριστείδη Πρωτοπαπαδάκη, καθώς και εμένα ως Υπουργό Βιομηχανίας, και μας είπε: «Εάν δεν απλοποιηθεί και τυποποιηθεί η διαδικασία των μεγάλων επενδύσεων, θα υπάρχει δισταγμός των επενδυτών, που θα προβληματίζονται για τις μακρές διεργασίες και την τελική έκβαση αιτήσεων για επενδύσεις. Επιθυμία μου και εντολή μου είναι να καταρτιστεί Νόμος, που να έχει ξεκάθαρα πλαίσια, ώστε ο επενδυτής να γνωρίζει εκ των προτέρων τι δίνονται ως κίνητρα, για να μη μπορεί κανένας να αμφισβητεί τις συμβάσεις και επενδύσεις, ώστε να προοδεύσει ο τόπος». Το 1961 ψηφίστηκε ο Ν. 4171/61 «περί λήψεως γενικών μέτρων για την υποβοήθηση της ανάπτυξης της οικονομίας», δια του οποίου εκβιομηχανίστηκε η Ελλάδα. Ολόκληρη σχεδόν η έκτοτε επενδυτική προσπάθεια στη χώρα μας στηρίχθηκε στο Νόμο αυτό, σε συνδυασμό με τον ΝΔ 2687/1953 «περί προστασίας και επενδύσεως ξένων κεφαλαίων».

 

Η Ολλανδία μας είπε ο Πρωθυπουργός, όταν έχασε τις κτήσεις της μετά τον Β΄ ΠΠ, ανέθεσε σε ένα πρόσωπο να δέχεται αιτήσεις επενδύσεων, να διαπραγματεύεται και να αποφασίζει. Χάρις στην ταχύτητα των αποφάσεων, η Ολλανδία εξελίχθηκε σε πολύ προηγμένη τότε βιομηχανική χώρα της Ευρώπης.

Ο Καθηγητής Οικονομικών κ. Milov δήλωσε ότι στην Σιγκαπούρη απαιτούνται δύο ώρες για έγκριση εγκαταστάσεως επιχειρήσεων μέσω του Διαδικτύου (ΕΣΤΙΑ, 3.12.2010).

Στη Δανία ανεγράφη προ ετών σε εφημερίδα, ότι η έγκριση αιτήσεων επενδύσεων γίνεται εντός 4 ημερών. Στην Αίγυπτο γίνεται διεκπεραίωση αιτήσεων επενδύσεων επίσης σε 4 μέρες. Προ ετών επισκέφτηκε την Αίγυπτο Έλληνας Υπουργός, ο οποίος στη συνομιλία του με Υπουργό της Αιγύπτου για οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών, επισημάνθηκε το ανωτέρω γεγονός.

Τον Φεβρουάριο του 1960 πήγαμε στην Γερμανία, προσκεκλημένοι από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας Αντικαγκελάριο Έρχαρτ, ο Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως αείμνηστος Παν. Κανελλόπουλος και εγώ ως Υπουργός Βιομηχανίας. Επισκεφτήκαμε το Δυτικό τομέα και τον Ανατολικό τομέα του Βερολίνου και τη Βιομηχανία Αλουμινίου. Ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως παρακάλεσε τον Δήμαρχο του Δυτικού Βερολίνου να μεσολαβήσει στις αρχές του Ανατολικού Βερολίνου, οι οποίες ενέκριναν την εκεί μετάβαση μας, υπό τον όρο να διασχίσουμε την πόλη, χωρίς να κατεβούμε από το αυτοκίνητο. Στην έδρα της Εταιρείας Αλουμινίου μας ανέμενε το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας με επικεφαλής τον Πρόεδρο του. Ως αρμόδιος Υπουργός δήλωσα την επιθυμία της Ελληνικής Κυβερνήσεως για την ίδρυση Μονάδας Αλουμινίου στην Ελλάδα, με πρωτοβουλία και συμμετοχή της Γερμανικής Εταιρείας Αλουμινίου. Ο Πρόεδρος της Γερμανικής Εταιρείας στην απάντηση του, αφού ευχαρίστησε για την επίσκεψη, δήλωσε ότι δεν ενδιαφέρονται για την ίδρυση Μονάδας Αλουμινίου στην Ελλάδα και ότι δεν πιστεύει στην δυνατότητα ιδρύσεως Βιομηχανίας Αλουμινίου στη χώρα μας. Όπως είναι γνωστό το Εμπόριο του Αλουμινίου στη διεθνή αγορά γινόταν από 3 – 4 μεγάλα Τραστ και συνεπώς δεν ήταν δυνατό η Ελλάδα να ιδρύσει μία τόσο μεγάλη, τόσο πολύπλοκη από τεχνολογικής απόψεως και με τόσο πολλά κεφάλαια Βιομηχανία, χωρίς την εξασφάλιση της διαθέσεως του τελικού προϊόντος.

Ενδιαφέρον έδειξαν Ρώσοι και Ιάπωνες. Ανέφερα στη Βουλή, ότι δήλωσα και στους Ρώσους και στους Ιάπωνες, ότι βασικός όρος της Ελληνικής πλευράς είναι η ανάληψη υποχρεώσεως διαθέσεως του έτοιμου Αλουμινίου. Τόσο οι Ρώσοι όσο και οι Ιάπωνες δήλωσαν, ότι θα συνεννοηθούν με τις Κυβερνήσεις τους. Έκτοτε δεν επανήλθαν και αποδείχθηκε ότι ενδιαφερόντουσαν μόνο για την πώληση του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, που χρειαζόταν για την ίδρυση Βιομηχανίας Αλουμινίου.

Τον Δεκέμβριο 1959 είχε αναγραφεί στις εφημερίδες η είδηση για επικείμενη επίσκεψή μου στη Γαλλία, υπό την ιδιότητα μου ως Υπουργού Βιομηχανίας. Πριν από την αναχώρησή μου με επισκέφθηκαν ο Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κατράκης και ο δημοσιογράφος της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ Δεβετζής, οι οποίοι με πληροφόρησαν, ότι η Γαλλική Εταιρεία ΠΕΣΙΝΕ επρόκειτο να ιδρύσει Μονάδα Αλουμινίου στην Αφρική και ότι έπρεπε να επωφεληθούμε από την ευκαιρία με πρόταση πρόσκλησής της στην Ελλάδα.

Έχοντας την πληροφορία αυτή και τη γενική εντολή του Προέδρου της Κυβέρνησης, Κωνσταντίνου Καραμανλή, να επισκέπτομαι μεγάλες μονάδες για τυχόν συνεργασία,  παρακάλεσα τον Έλληνα μεγαλοεπιχειρηματία και με μεγάλο κύρος στους Γαλλικούς Οικονομικούς Κύκλους Ανδρέα Μεντζελόπουλο, να εξασφαλίσει επισκέψεις μου στη Γαλλία. Επισκεφθήκαμε την Αυτοκινητοβιομηχανία RENAULT, αλλά απέκρουσαν την πρόταση ιδρύσεως αντίστοιχης Μονάδας στην Ελλάδα, ως αντιοικονομική. Επισκεφθήκαμε το Ινστιτούτο Πετρελαίου της Γαλλίας, με το οποίο επήλθε συνεννόηση και έγινε έκτοτε σύμβουλος των Ελληνικών Κυβερνήσεων στο θέμα των Πετρελαίων, έκανε γεωτρήσεις στην Ήπειρο και εκπαίδευσε τεχνικούς, που έκτοτε προσέφεραν τις υπηρεσίες τους. Η τρίτη επίσκεψη έγινε στην εταιρεία ΠΕΣΙΝΕ, που εθεωρείτο και είναι η σημαντικότερη και πλέον ειδικευμένη στο Αλουμίνιο εταιρεία στον κόσμο. Ήταν μια Εθνική εταιρεία της Γαλλίας και οι μετοχές της ήταν μοιρασμένες σε μεγάλο τμήμα του Γαλλικού λαού. Αναφέρθηκε στη Βουλή, ότι δεν υπήρχε τότε μέτοχος, που να είχε περισσότερες από 4% των μετοχών (Πρακτικά Βουλής 14.6.1960 – 8.10.1960, σελ. 691).

Προσκληθήκαμε να επισκεφθούμε την εταιρεία ΠΕΣΙΝΕ στα γραφεία της στο Παρίσι. Μου υποδείχθηκε τότε, ότι δεν θα πρέπει ως Υπουργός να μεταβώ στα γραφεία της εταιρείας, αλλά να κληθούν εκπρόσωποί της να έλθουν στο Ξενοδοχείο ή στην Πρεσβεία για σχετική συζήτηση. Απάντησα τότε ότι οι Αμερικανοί και οι Καναδοί είχαν πει στον αείμνηστο Υπουργό Σπύρο Μαρκεζίνη, όταν επισκέφτηκε την Αμερική και τον Καναδά, ότι θα εξέταζαν την πρόταση γιά επενδύσεις βιομηχανίας Αλουμινίου στην Ελλάδα, αλλά δεν έδωσαν συνέχεια. Συμπλήρωσα ότι οι Γερμανοί απέκρουσαν την ίδρυση της βιομηχανίας Αλουμινίου στην Ελλάδα και μόνη ελπίδα μας απέμενε η αποδοχή της προτάσεως από την Γαλλική Εταιρεία ΠΕΣΙΝΕ και συνεπώς ήμουνα αποφασισμένος να μεταβώ, όπου θα με καλούσαν και ιδιαίτερα στα γραφεία τους, ως φιλοφρόνηση, για τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για τη συζήτηση της προτάσεώς μας. «Είσθε ο πρώτος Υπουργός στην ιστορία της εταιρείας», όπως μου δήλωσε ο Πρόεδρος της Εταιρείας ΠΕΣΙΝΕ, παρουσία όλου του Δ.Σ., «που επισκέπτεται την εταιρεία». Τους ανακοίνωσα την επιθυμία και επιδίωξη της Ελληνικής Κυβερνήσεως για την ίδρυση Μονάδας Αλουμινίου στη χώρα μας. Δέχθηκαν την πρόταση και μου δήλωσε ο Πρόεδρος, ότι την 5η Μαρτίου 1960 θα ερχόταν στην Ελλάδα ειδική αποστολή για την έναρξη σχετικών διαπραγματεύσεων, γεγονός που τηλεφώνησα αμέσως στον Πρωθυπουργό. Το ίδιο βράδυ (22.12.1959) ανακοινώθηκε στην Αθήνα από το πολιτικό γραφείο του Πρωθυπουργού η προκαταρτική αυτή Συμφωνία.

Την 5η Μαρτίου 1960 έφτασε στην Αθήνα η Γαλλική αποστολή και άρχισαν αμέσως συνεχείς και επίμονες διαπραγματεύσεις στο Υπουργείο Συντονισμού και στα γραφεία της ΔΕΗ. Η αρχική πρόταση της εταιρείας ΠΕΣΙΝΕ ήταν για πλήρη φορολογική απαλλαγή και τιμή ρεύματος 2 χιλ. δολ. το ΩΧΒ. Παράλληλα υποβλήθηκε και πρόταση του Ομίλου Νιάρχου – Reynolds. Μεταξύ των δύο προτάσεων προκρίθηκε η πρόταση ΠΕΣΙΝΕ, υπό τον όρο βελτιώσεώς της. Στη συνέχεια οι δύο Όμιλοι ενώθηκαν και επανήλθαν σε κοινή πρόταση, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων. Τελική πρόταση υποβλήθηκε την 17η Μαΐου 1960 υπό μορφή Σχεδίου Συμφωνίας. Μετά από διαπραγματεύσεις, υπογράφηκε την 26η Ιουνίου Πρωτόκολλο Συμφωνίας και την 27.8.1960, παρουσία του Πρωθυπουργού Κων. Καραμανλή, υπογράφηκε Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο από τον Υπουργό Συντονισμού Πρωτοπαπαδάκη και εμένα ως Υπουργό Βιομηχανίας, για λογαριασμό του Δημοσίου. Για λογαριασμό της ΠΕΣΙΝΕ υπέγραψε ο μετέπειτα Πρόεδρος της εταιρείας «Αλουμίνιο Ελλάδος» και αργότερα Πρόεδρος της ΠΕΣΙΝΕ Γαλλίας. Για λογαριασμό της Κομπαντέκ, ο Γκουτάι. Για λογαριασμό της ΕΤΒΑ ο Αλ. Τσάτσος ως Πρόεδρος της και ο Στ. Νιάρχος, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε προσχωρήσει στην ομάδα ΠΕΣΙΝΕ – ΚΟΜΠΑΝΤΕΚ – ΟΒΑ. Η σχετική Σύμβαση κυρώθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα 4110/1960.

Την παραμονή της υπογραφής της Συμβάσεως επισκέφθηκε τον Υπουργό Συντονισμού Α. Πρωτοπαπαδάκη ο Γερμανός Πρεσβευτής στην Ελλάδα, ο οποίος ανακοίνωσε, ότι ενδιαφέρονται οι Γερμανοί για την ίδρυση Βιομηχανίας Αλουμινίου και ότι θα πρέπει να αναβληθεί η υπογραφή της Συμφωνίας. Ο Υπουργός Συντονισμού μου τηλεφώνησε αμέσως και του απάντησα ότι έπρεπε να απορρίψει την πρόταση, πληροφορώντας το Γερμανό Πρεσβευτή για τη δήλωση του Προέδρου της εταιρείας Αλουμινίου της Γερμανίας στις αρχές του 1960. Βεβαίως ο Γερμανός Πρεσβευτής υποχώρησε αμέσως. Ίσως να μη γνώριζε το περιστατικό και εξ’ ιδίας πρωτοβουλίας να έκανε το σχετικό διάβημα. Ίσως και η εταιρεία Αλουμινίου της Γερμανίας να άλλαξε εν τω μεταξύ γνώμη. Πάντα επλανάτο η υπόνοια, ότι οι μεγάλες βιομηχανικές χώρες, προτιμούν να μην εξαντλούνται οι πρώτες ύλες που βρίσκονται σε πλησιέστερες χώρες, για να υπάρχουν διαθέσιμα και προσιτά αποθέματα σε έκτακτες ανάγκες.

Στις 14.5.1961 έγινε στο Λαύριο η θεμελίωση της βιομηχανίας «Ντάου Κέμικαλ», μίας από τις μεγαλύτερες Αμερικανικές βιομηχανίες στον κλάδο των χημικών προϊόντων, που ήταν συγχρόνως και ο μεγαλύτερος παραγωγός πολυστερίνης στον κόσμο. Το 1960 η εισαγωγή πολυστερίνης στην Ελλάδα, ανερχόταν σε 2.400 τόνους. Με την ολοκλήρωση της βιομηχανίας σταμάτησε η εισαγωγή πολυστερίνης στη χώρα μας. Η εγκατάσταση στην Ελλάδα μίας παγκόσμια γνωστής βιομηχανίας και μάλιστα στον σημαντικό κλάδο της χημικής βιομηχανίας, πρόβαλε και προβάλλει την πατρίδα μας. Η εγκατάσταση της Ντάου Κέμικαλ στην Ελλαδα έγινε υπό τις εξής συνθήκες. Ένα πρωί μου τηλεφώνησε ο αντιπρόσωπος της ΝΤΑΟΥ στην Ελλάδα, και μου εξήγησε ότι περνούσαν από την Αθήνα ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της μεγάλης Αμερικανικής Χημικής Βιομηχανίας ΝΤΑΟΥ ΚΕΜΙΚΑΛ, με προορισμό την Τουρκία, για την ίδρυση Βιομηχανίας Πολυστερίνης. Ζήτησα συνάντηση στην Αθήνα, με τον Αμερικανό Πρόεδρο της Εταιρείας, κατά την οποία ρώτησα γιατί η ΝΤΑΟΥ προτιμάει να ιδρύσει την εν λόγω βιομηχανία στην Τουρκία και όχι στην Ελλάδα. Μου απάντησε ότι υπάρχει φήμη ότι δεν επιθυμούμε Αμερικανικές επενδύσεις και ότι βραδύνει η έκδοση των σχετικών εγκριτικών αποφάσεων. Του απάντησα ότι η παρουσία μου και η πρόσκληση μου να μείνουν στην Ελλάδα αποδεικνύει ότι επιθυμούμε την προσέλκυση Αμερικανικών επενδύσεων στη χώρα μας. Όσο για το χρόνο εκδόσεως της σχετικής αποφάσεως, τον ρώτησα, ποιόν θεωρεί ως λογικό χρόνο και μου απάντησε τρεις μήνες. Σηκώθηκα αμέσως όρθιος, έδωσα το χέρι μου και του είπα: «Έχετε τον λόγο μου ότι η απόφαση θα έχει εκδοθεί σε τρεις μήνες!». Ο Αμερικανός προς στιγμήν αιφνιδιάστηκε. Σε λίγο σηκώθηκε όρθιος, μου έδωσε διστακτικά αρχικά το χέρι του και μετά την υπόσχεση μου αυτή, μου είπε ότι ανακαλούν την απόφαση τους για την Τουρκία.

Την επομένη ζήτησα συνάντηση με τον Πρωθυπουργό και τον ενημέρωσα τι συζητήθηκε. Μου είπε ότι είχα ενεργήσει καλά και με ρώτησε τι ήθελα από τον ίδιο. Τον παρακάλεσα να τηλεφωνήσει στον Υπουργό Συντονισμού, να χειρισθώ προσωπικά όλα τα γραφειοκρατικά στάδια. Ο Υπουργός Συντονισμού βοήθησε στην επιδίωξη αυτή και η απόφαση για την έγκριση εισαγωγής κεφαλαίων υπογράφηκε σε 15 ημέρες. Έτσι εγκαταστάθηκε στο Λαύριο αυτή η μεγάλη Αμερικανική Χημική Βιομηχανία, η οποία, παρήγε τότε γύρω στα 800 βιομηχανικά προϊόντα ή υποπροϊόντα. Χάρις στη ΝΤΑΟΥ, εξελίχθηκε η πολυστερίνη, ως πρώτη ύλη για πλαστικά. Ακολούθως η ΝΤΑΟΥ, εκτός της πολυστερίνης, που ήταν το αρχικό προϊόν της, ίδρυσε το 1974 μονάδα παραγωγής διογκωμένης πολυστερίνης και τον Οκτώβριο 1985 άρχισε την παραγωγή του θερμομονωτικού υλικού ROOFMATE. Η εταιρεία εξάγει το 20% της παραγωγής της κυρίως στην Μέση Ανατολή και στην Αφρική, αλλά και στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη. Το εργοστάσιο είναι τελείως αυτοματοποιημένο και συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή του Λαυρίου.

Νίκος Μάρτης

Πρώην Υπουργός