Του Γιάννου Χαραλαμπίδη, Δρ Διεθνών Σχέσεων
Οι Τούρκοι ισχυρίζονται ότι κατά τις συνομιλίες τους με τον ΓΓ του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, τον περασμένο Μάιο στην Κωνσταντινούπολη, συμφώνησαν χρονοδιάγραμμα για λύση του Κυπριακού πριν από την Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ. Κεντρικός άξονας της όποιας τελικής λύσης είναι η διεθνής διάσκεψη, η οποία μπορεί να προκύψει με δυο τρόπους: Είτε ως σωσίβιο, δηλαδή ως εναλλακτική επιλογή αδιεξόδου, είτε ως το επόμενο βήμα της συμφωνίας μεταξύ των μερών επί των εσωτερικών πτυχών του Κυπριακού. Οπότε σε μια τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να συζητηθούν θεμελιώδεις πτυχές της λύσης, όπως η παραμονή στρατευμάτων, καθώς και αν θα υπάρχουν και πώς εγγυητικά δικαιώματα.
Η λογική αυτή, περί της διεθνούς διάσκεψης, προκύπτει και από τη δήλωση του ΓΓ του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν την περασμένη Τρίτη, μετά το πέρας της τριμερούς. Είπε λοιπόν ο κ. Μπαν:
«Συμφώνησαν οι δυο ηγέτες ότι περαιτέρω προσπάθειες είναι αναγκαίες το επόμενο δίμηνο, για να προχωρήσουν στο τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων». Και πρόσθεσε: «Κάλεσα τους δύο ηγέτες να συναντηθούν ξανά μαζί μου, με παρόμοια μορφή, τον Ιανουάριο του επόμενου χρόνου. Μέχρι τότε -δηλαδή ώς τον Ιανουάριο- αναμένω ότι οι εσωτερικές πτυχές του κυπριακού προβλήματος θα έχουν επιλυθεί, έτσι ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε πολυμερή διάσκεψη στο αμέσως επόμενο διάστημα». Με τα όσα τονίζει ο ΓΓ του ΟΗΕ και με βάση τα όσα συνέβησαν στο Λονγκ Άιλαντ, εγείρονται σειρά ερωτημάτων:
1. Εφόσον ο Πρόεδρος Χριστόφιας επισήμαινε ότι οι Τούρκοι όχι απλώς ήταν αδιάλλακτοι, αλλά ότι είχαν υπαναχωρήσει, πώς υπήρξε πρόοδος στην τριμερή και μάλιστα εν μιά νυχτί; Και γιατί οι Τούρκοι είναι ικανοποιημένοι, εφόσον παραμένουν αδιάλλακτοι; Ή ο κ. Μπαν ψεύδεται για να σώσει τη διαδικασία ή όντως ο Πρόεδρος και οι συνεργάτες του δεν λένε την αλήθεια. Ούτε στον λαό ούτε στο Εθνικό Συμβούλιο. Ή ο Πρόεδρος προέβη σε νέες υποχωρήσεις, ή έδωσε την εντύπωση ότι είναι έτοιμος να το πράξει.
2. Εάν υπήρξε πρόοδος, προς ποια κατεύθυνση ήταν; Προς αυτήν των τουρκικών θέσεων ή της βιώσιμης λύσης; Οι Τούρκοι, πάντως, δηλώνουν ότι ουδόλως άλλαξαν τις θέσεις τους. Άραγε είναι ο Πρόεδρος που έβαλε νερό στο κρασί του; Εάν ο Πρόεδρος δεν άλλαξε θέσεις, τότε τα Ην. Έθνη ψεύδονται. Από την άλλη, όμως, πώς ψεύδονται, αφού τη δήλωση του ΓΓ του ΟΗΕ και τα περί προόδου προσυπογράφει και ο Πρόεδρος;
Και το τραγικό είναι το εξής: Ο Πρόεδρος Χριστόφιας έχει θέσει στο τραπέζι δυο συναφείς μεταξύ τους τουρκικές θέσεις. Την εκ περιτροπής Προεδρία και τη σταθμισμένη ψήφο. Και ο κ. Έρογλου, για να διαθέτει διαπραγματευτικό βάθος, απορρίπτει τη σταθμισμένη ψήφο και ο Πρόεδρος «αποσύρει» την τουρκική θέση για την εκ περιτροπής Προεδρία, μέχρι ο κ. Έρογλου να δεχθεί το συνολικό τουρκικό πακέτο, στο οποίο περιλαμβάνεται και η σταθμισμένη ψήφος. Συμπέρασμα: Εάν δεχθεί ο Έρογλου τη θέση για τη σταθμισμένη ψήφο, τι θα πρέπει να πράξουμε; Να πανηγυρίσουμε, δηλαδή να γελούμε, ή να κλαίμε;
Είναι όντως κωμικοτραγικά τα πράγματα στο Κυπριακό. Και ο κωμικοτραγικός τους χαρακτήρας συμπληρώνεται από τα εξής: Η υπό συζήτηση λύση στηρίζεται στο γράμμα και στο πνεύμα του σχεδίου Ανάν, το οποίο κατά τα άλλα είναι νεκρό. Εάν, δε, λάβει κάποιος υπόψη τα ισοζύγια δυνάμεων επί τη βάσει των οποίων επιλύονται οι συγκρούσεις, τότε καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η νέα παραλλαγή του σχεδίου Ανάν θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη.
Διότι:
1. όχι μόνο τα ισοζύγια δυνάμεων σε στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο, αλλά και από πλευράς κοινωνικής συνοχής και αξιοπιστίας διεθνώς, κλίνουν πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν προς την Τουρκία.
2. Ούτε η Λευκωσία ούτε η Αθήνα χρησιμοποίησαν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα για να βελτιώσουν τα ισοζύγια δυνάμεων.
Αντιθέτως, λόγω έλλειψης στρατηγικής και λανθασμένου στόχου, και κακών εκτιμήσεων, η ΕΕ εξελίσσεται σε μηχανισμό νομιμοποίησης της κατοχής μέσω μιας λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, η οποία για την τουρκική και βρετανική πλευρά ήταν συνώνυμη του στρατηγικού στόχου της διχοτόμησης. Ταυτοχρόνως, το φυσικό αέριο, που βρίσκεται στην κυπριακή ΑΟΖ, αντί να καθίσταται καταλύτης για μια δίκαιη λύση, παρέχει στην Τουρκία την ευκαιρία να επιβάλλει στην Κύπρο ναυτικό αποκλεισμό και επικυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο, ακόμη και εντός της κυπριακή ΑΟΖ (αποκλειστικής οικονομικής ζώνης), χωρίς να επωμίζεται καμιά κύρωση και χωρίς να έχει κανένα κόστος.
Και συμβαίνει αυτό, λόγω χρόνιων στρατιωτικών και διπλωματικών αδυναμιών των Αθηνών και της Λευκωσίας, όπως η διάλυση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου. Οι αποφάσεις της ΕΕ για αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία έχουν παγώσει, διότι δεν αποτέλεσαν τον κεντρικό στρατηγικό πυλώνα της Λευκωσίας. Η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας θα έπρεπε να ήταν η βασική προϋπόθεση αρχών για την έναρξη συνομιλιών.
Εφόσον, όμως, οι συνομιλίες άρχισαν με βάση το σχέδιο Ανάν και τα δυο «συνιστώντα κράτη», η τουρκική πλευρά προβάλλει το πρόσχημα ότι εφόσον βρισκόμαστε κοντά σε λύση, θα προχωρήσει στην αναγνώριση του νέου πολιτειακού συστήματος της Κύπρου και όχι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, υπήρχε εναλλακτική ευρωπαϊκή επιλογή, αλλά σταδιακά εκτελείται εν ψυχρώ από την Κυβέρνηση.
Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ πλευρά μάλλον προχωρεί σε «συμφωνίες» διχοτόμησης του θαλάσσιου χώρου της Κύπρου, με εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στην Τουρκία. Πώς; Με τις λεγόμενες συμφωνίες Τουρκίας – ψευδοκράτους, επί τη βάσει των οποίων οι κατοχικές αρχές παραχωρούν άδεια ερευνών και εκμετάλλευσης στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων. Η τουρκική πλευρά θα επιδιώξει να θέσει τις «συμφωνίες» αυτές στο πλαίσιο της λύσης, για να νομιμοποιηθούν και να τεθούν σε ισχύ προς όφελος της Άγκυρας. Ούτε καν προς όφελος των Τουρκοκυπρίων.
Ερώτημα: Δεσμεύεται ο Πρόεδρος Χριστόφιας και τα κόμματα ότι δεν θα γίνει δεκτή η νομιμοποίηση των συμφωνιών στο πλαίσιο της λύσης; Επειδή περί πετρελαίων και φυσικού αερίου ο λόγος, θα πρέπει να επισημάνουμε και τα εξής: Κακώς γίνεται λόγος ότι ο φυσικός και κρατικός πλούτος ανήκει στις δυο κοινότητες. Η πηγή της εξουσίας στη Ζυρίχη δεν είναι οι δυο κοινότητες. Είναι ο ενιαίος λαός.
Το ίδιο ισχυρίζεται η πολιτική μας ηγεσία θα ισχύσει και στην περίπτωση της λύσης. Τίθεται ως προϋπόθεση. Συνεπώς, οι φυσικές πηγές και ο πλούτος ανήκουν στο κράτος και στην κεντρική του εξουσία και ουχί στις κοινότητες, διότι ειδικώς εάν η διευθέτηση στηριχθεί επί των δυο «συνιστώντων κρατών», τότε ο φυσικός πλούτος θα συνιστά ακόμη ένα εργαλείο διχοτόμησης και ουχί επανένωσης.
ΥΠΟ τις υφιστάμενες συνθήκες, ο ΓΓ του ΟΗΕ έθεσε ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα για να κλείσουν οι εσωτερικές πτυχές στο Κυπριακό. Διαφορετικά, είτε θα τις κλείσει μια διεθνής διάσκεψη, στη βάση προφανώς ακόμη και αυτής της επιδιαιτησίας, είτε θα κηρυχθεί ακόμη και αδιέξοδο με καταλογισμό ευθυνών, οι οποίες εάν βαρύνουν την ελληνοκυπριακή πλευρά θα συνοδευτούν ακόμη και από μορφές αναγνώρισης του ψευδοκράτους, ενώ η Προεδρία της Κύπρου στην ΕΕ θα αναληφθεί σε βαρύ κλίμα και υπό πίεση.
Υπάρχουν, λοιπόν, τρόποι για να εκβιάσουν τον Πρόεδρο να υποκύψει και να δεσμευτεί επί απαράδεκτων θέσεων και λύσης. Και αυτό μπορεί να συμβεί παρότι ο Πρόεδρος, ουσιαστικά, έχει έλλειψη πολιτικής νομιμοποίησης, καθότι ακόμη και τα κόμματα που τον εξέλεξαν, δηλαδή το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ, δεν τον υποστηρίζουν πια. Στην πραγματικότητα, η διαδικασία δεν κινείται προς λύση, αλλά προς διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και παρθενογένεση με τη σφραγίδα της ΕΕ και του ΟΗΕ. Η λύση όχι μόνο θα ικανοποιεί τους πάγιους διχοτομικούς τουρκικούς στόχους στην Κύπρο, αλλά ταυτοχρόνως θα εξυπηρετεί και έναν άλλο στρατηγικό στόχο της Άγκυρας, δηλαδή την τουρκική ενταξιακή πορεία, η οπαία σήμερα είναι παγωμένη.
Η Τουρκία, με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια. Η «λύση» αυτή θα συνιστά ένα πολυδαίδαλο αντιδημοκρατικό και πολιτειακό σύστημα, το οποίο στην καλύτερη των περιπτώσεων θα λαθροβιώνει σε βάρος των Ελληνοκυπρίων, οι οποίοι θα υποχωρούν υπό το βάρος και την απειλή μιας νέας διάλυσης, με αρνητικές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς. Επί μακρόν, ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν οικοδομούσε την πολιτική, όπως ο ίδιος έλεγε, προς την επανένωση ή και αν το έπραττε, ουδόλως καταλήγει σε αυτό το αποτέλεσμα.
Και στην καλυτέρα των περιπτώσεων, οι πολιτικές του δράσεις δεν εξελίσσονταν σε εργαλεία βιώσιμης λύσης, αλλά θυμίζουν τη θυμοσοφία του λαού μας, ο οποίος για να στιγματίσει την αποτυχία συχνά αναφέρει ότι τα όσα έγιναν ήταν «πιστόλες με τα ράμματα»! Τα οποία ράμματα δένουν και την Κύπρο και τον λαό της, αφού και η λύση «πιστόλες με τα ράμματα» θα είναι. Γι αυτό, λοιπόν, εφόσον η αντιπολίτευση ισχυρίζεται ότι ο Πρόεδρος δεν έχει πολιτική νομιμοποίηση, θα πρέπει να είναι σαφής στη θέση της: Τίποτε δεν τη δεσμεύει και ότι αυτός ο οποίος θα εκλεγεί θα έχει καθαρό το τραπέζι των συνομιλιών.
