Του Μάριου Ευρυβιάδη
Η κυβέρνηση Χριστόφια φαίνεται να εργάζεται πυρετωδώς, και πολύ καλά κάνει, ώστε να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις και προκλήσεις της προεδρίας της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Επί τούτου ο κρατικός λειτουργός υπεύθυνος για τον συντονισμό των ενεργειών του κράτους αναβαθμίστηκε στο αξίωμα του υφυπουργού.
Από πλευράς πολιτικού συμβολισμού το γεγονός αυτό θα καταγραφεί ως κορυφαίο γεγονός στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μαζί με το ουσιαστικό γεγονός της καθεαυτής ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, τα δύο αυτά γεγονότα, το συμβολικό και το ουσιαστικό, θα παραμείνουν αξεπέραστα στην σύγχρονη πολιτική ιστορία της Κύπρου.
Συμβολικά και ουσιαστικά η προεδρία της ΕΕ από την Λευκωσία θα σηματοδοτεί ταυτόχρονα την χρεοκοπία, ναι, τη χρεοκοπία της τουρκικής στρατηγικής από το 1974. Με τη λήξη της κυπριακής προεδρίας, τον Ιανουάριο του 2013 θα αρχίσει μία νέα περίοδος για την Κύπρο και το λαό της.
Εκτός και εάν το μεσοδιάστημα, από τώρα μέχρι τότε και κυρίως στην αρχή του 2012, το κυπριακό κράτος του 1960, η Κυπριακή Δημοκρατία αυτοκαταργηθεί. Εκτός και εάν δηλαδή η στρατηγική της Τουρκίας από το 1974 στεφθεί με επιτυχία έστω και στις παραμονές της κατάρρευσής της. Θα πετύχει η Τουρκία πριν τον Ιούνιο του 2012 αυτό που απέτυχε με τη χρήση βίας το 1974 και παρά τη βοήθεια θεών και δαιμόνων το 2004;
Η Τουρκία έχει εγκαταλείψει τη στρατηγική της διχοτόμησης από τον Αύγουστο του 1964! Εδώ και πάνω από μισόν αιώνα η πολιτικοστρατιωτική ηγεσία της Άγκυρας είχε συνειδητοποιήσει ότι μια έστω και διχοτομημένη Κύπρος δεν θα της παρείχε το στρατηγικό ζητούμενο που ήταν και παραμένει ο απόλυτος στρατηγικός έλεγχος της Ανατολικής Μεσογείου μέσω της ομηρίας της Κύπρου και του λαού της. Είναι για αυτόν ακριβώς το λόγο που η Τουρκία απέρριψε όλες τις τότε εκφάνσεις του διχοτομικου σχεδίου Άτσεσον (που δεν της παρείχαν απόλυτη κυριαρχία) και απορρίπτει μέχρι σήμερα την με οποιαδήποτε μορφή νεκρανάστασή του –ακόμη και στη βάση της τουρκικής κυριαρχίας στην κατεχόμενη περιοχή.
Το 1974 η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο όχι για να διχοτομήσει το νησί ή για να κερδίσει έδαφος. Εισέβαλε για να καταργήσει το κράτος του 1960. Και από τότε βυσσοδομεί επί τούτου και μόνο, χρησιμοποιώντας την κατοχή και τον… παμπούλα της διχοτόμησης ως εργαλεία εκφοβισμού. Τίποτα άλλο δεν ενδιαφέρει την Τουρκία. Δεν ανέχεται ένα αυτεξούσιο κυπριακό κράτος.
Εάν η κυπριακή Δημοκρατία προεδρεύσει της ΕΕ θα αλλάξουν άρδην τα δεδομένα της αντιπαράθεσης της Λευκωσίας με την Άγκυρα. Στο μεσοδιάστημα θα έχουν αλλάξει και τα γεωπολιτικά δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω των εξελίξεων στον στρατηγικό τομέα της ενέργειας.
Καλώς λοιπόν προετοιμάζεται η Λευκωσία για την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ. Αλλά η τουρκική διπλωματία και μαζί της όλοι οι νεροκουβαλητές της Άγκυρας, κινούνται ήδη συντονισμένα εναντίον της. Και όλοι πλέον γνωρίζουμε ότι οι πολύμορφες και πολυεπίπεδες πιέσεις θα κλιμακωθούν αρχές του χρόνου με επίκεντρο τη σύγκλιση διεθνούς διάσκεψης για να συμφωνηθούν οι λεγόμενες «διεθνείς πτυχές» του κυπριακού.
Έχει στρατηγική επί τούτου η Λευκωσία; Παράλληλα με την προετοιμασία της για ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ προετοιμάζεται και για μια πιθανή διεθνή διάσκεψη που λογικά, αν πραγματοποιηθεί, θα προηγηθεί της προεδρίας και πιθανόν να την ακυρώσει;
Πρώτο μέλημα της Λευκωσίας θα πρέπει να αποφύγει να παρασυρθεί σε διεθνή διάσκεψη πριν ολοκληρωθεί η κυπριακή προεδρία. Η διαπραγματευτική θέση της Λευκωσίας έναντι της βουλιμίας της Άγκυρας, θα ενισχύεται με την πάροδο του χρόνου και ειδικά στη διάρκεια και μετά την προεδρία της ΕΕ. Η γύμνια τής τουρκικής στρατηγικής, δηλαδή των απειλών, των εκβιασμών, των καταναγκασμών και των δήθεν «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες, θα αποκαλυφθεί σε όλο της το μεγαλείο.
Εάν ωστόσο για μία σειρά από λόγους ή για κάποιες σκοπιμότητες, η Λευκωσία καταλήξει ή εξαναγκαστεί να συμμετάσχει σε μία «διεθνή διάσκεψη» στις αρχές του 2012, θα πρέπει να είναι απόλυτα προετοιμασμένη ώστε να κερδίσει και την ουσία αλλά και τις εντυπώσεις. Αυτό δεν θα είναι καθόλου εύκολο. Μία διεθνής διάσκεψη ποια μορφή θα έχει; Θα είναι περιορισμένης συμμετοχής ή διευρυμένης; Θα συμμετάσχει μόνο ο ΓΓ γραμματέας του ΟΗΕ, οι εκπρόσωποι των λεγόμενων εγγυητριών δυνάμεων και οι δυο πλευρές της Κύπρου; Ή θα συμμετάσχουν και τα πέντε μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας μαζί με την ΕΕ;
Ως προς το μείζον –ποια θα είναι η ημερήσια διάταξη της διάσκεψης; Εάν όπως επιμένει η Τουρκία αντικείμενό της θα είναι η «συνέχειση-διεύρυνση» του εγγυητικού ρόλου και καθεστώτος του τύπου 1960, αυτό θα είναι καταστροφικό για τον λαό και τον τόπο.
Είναι ευρεία η εντύπωση ότι η παρούσα κυβέρνηση θεωρεί το ζήτημα της ασφάλειας, που είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις διεθνείς πτυχές του κυπριακού, ως ζήτημα ήσσονος σημασίας. Αν τα βρούμε στα υπόλοιπα, λέγεται, θα τα βρούμε και στο ζήτημα της ασφάλειας. Αυτή είναι νομίζω η διακηρυγμένη επίσημη θέση του ΑΚΕΛ. Εάν η θέση αυτή είναι όντως και η θέση της κυβέρνησης τότε όλα όσα έχουν κατατεθεί παραπάνω είναι άνευ σημασίας και ουσίας.
Σε μια τέτοια περίπτωση την ατζέντα της προεδρίας της ΕΕ του Ιουνίου του 2012 δεν θα την καθορίσει η Κυπριακή Δημοκρατία αλλά μια Κυπριακή Σατραπεία που θα λογοδοτεί πλέον στον κάθε εξ Άγκυρας ορμώμενο, Νταβούτογλου.
Ας κρατήσουμε και ας προβληματιστούμε με τις δηλώσεις Νταβούτογλου μετά το πέρας της πρόσφατης «τριμερούς» συνάντησης στη Ν. Υόρκη μεταξύ του ΓΓ του ΟΗΕ και των κ.κ. Χριστόφια Έρρογλου. Δήλωσε όχι μόνο ευχαριστημένος ο κ. Νταβούτογλου αλλά και «δικαιωμένος». Αναμένει, λέει, και τα αποτελέσματα της προγραμματισμένης νέας συνάντησης του Ιανουαρίου ώστε να μπούμε, δήλωσε, στο “end game” (τέλος παιχνιδιού) με μια διεθνή διάσκεψη. Έτσι για να πάμε «όλοι μαζί» αγκαλιασμένοι και αγαπημένοι στην κυπριακή προεδρία της ΕΕ του Ιουνίου, με τον Νταβούτογλου να μας κρατεί το χέρι, να μας επικροτεί δημοσίως και να μας συμβουλεύει πώς και τι ακριβώς να πράττουμε.
Η εκτίμησή μου είναι ότι η Λευκωσία κρύβει κάτω από το χαλί το θέμα της ασφάλειας. Το υποβαθμίζει. Χειρότερα ίσως να μην έχει ακόμη καταλάβει ότι είναι γύρω από το ζήτημα της ανασφάλειας που ο λαός απέρριψε το κρατοκτονικό και ρατσιστικό Σχέδιο Ανάν του 2004.
Εάν η εκτίμησή μου είναι ορθή, αυτό σημαίνει ότι δεν υφίσταται στρατηγική επί του θέματος. Ούτε στο Υπουργείο Εξωτερικών ούτε και στην Προεδρία δεν ασχολούνται οργανωμένα και με σχέδιο ώστε να αντιμετωπιστεί επιτυχώς, μεγαλύτερη πίεση, από όση δέχθηκε η Κύπρος τις παραμονές του 2004. Εάν όντως έτσι έχουν τα πράγματα τότε όλες οι προετοιμασίες υπό την εποπτεία του κ. Υφυπουργού για την κυπριακή προεδρία της ΕΕ είναι για τα πανηγύρια και τη διασπάθιση δημόσιου χρήματος. Το τελευταίο είναι και το λιγότερο, αν και δεν θα είναι λίγοι εκείνοι (ξένοι και δικοί μας) που θα πλουτίσουν πανηγυρίζοντας.
