ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Συγγραφέας:
Friedrich Wilhelm Nietzsche
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΩΡΕΑΝ
«Θα μιλήσω για τούς προπλατωνικούς φιλοσόφους σαν για μια κοινωνία συμπαγή και σκέπτομαι ν’ αφιερώσω, σ’ αυτούς μόνους, τούτη τη μελέτη. Με τον Πλάτωνα αρχίζει κάτι ολότελα διαφορετικό, ή, μπορεί κανείς να πεί εξ ίσου δικαιολογημένα, από τον Πλάτωνα και δώθε λείπει από τους φιλοσόφους κάτι το ουσιαστικό, αν τους συγκρίνουμε μ’ αυτή τη Δημοκρατία των μεγαλοφυιών, που εκτείνεται από τον Θαλή ως τον Σωκράτη. Αν θελήσει να κρίνει κανείς δυσμενώς αυτούς τους παληούς διδασκάλους, μπορεί να τους βρει με περιoρισμένη αντίληψη και να πει, πώς οι επίγονοι τους, με τον Πλάτωνα επικεφαλής, είναι περισσότερο νοήμονες. Θάταν δικαιότερο και ειλικρινέστερο αν λέγαμε, πως οι τελευταίοι είναι τραγέλαφοι και οι πρώτοι τύποι αγνοί.
»Ο ίδιος ο Πλάτωνας είναι ο πρώτος μέγας τραγέλαφος, τόσο στη φιλοσοφία του όσο και στην προσωπικότητά του. Η θεωρία του περί των Ιδεών περικλείει στοιχεία σωκρατικά, πυθαγόρεια και ηρακλειτικά, γι’ αυτό δεν είναι φαινόμενο τύπου αγνού. Κι ως άνθρωπος επίσης ο Πλάτωνας συγκεντρώνει στον εαυτό του τη βασιλική επιφύλαξη και την επιβλητική αταραξία τού Ηράκλειτου, τη μελαγχολική ευαισθησία τού νομοθέτη Πυθαγόρα και τη διαλεκτική τού ψυχογνώστη Σωκράτη. Όλοι οι κατοπινοί φιλόσοφοι είναι τέτοιοι τραγέλαφοι. Όταν παρουσιάζονται με χαρακτήρα αρκετά έντονο, όπως οι Κυνικοί, δεν πρόκειται πια περί τύπου, πρόκειται περί γελοιογραφίας.
»Είναι αληθινή δυστυχία, που δεν μάς διασώθηκαν παρά τόσα λίγα κείμενα απ’ αυτούς τους πρώτους διδάσκαλους τής φιλοσοφίας και δεν έφτασαν ίσαμ΄ εμάς παρά μόνο αποσπασματικά. Η απώλεια τούτη μάς αναγκάζει αθέλητα να τους μετράμε με πλαστά μέτρα, κι από το εντελώς τυχαίο γεγονός, ότι από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη δεν έλειψαν ποτέ οι θαυμαστές και οι αντιγραφείς, γινόμαστε άδικοι προς τους προκατόχους τους. Παραδεχόμαστε πολλές φορές, πως και για τα βιβλία υπάρχει κάποια μοίρα, ένα fatum libellorum, μα θάναι μοίρα κακή αυτή, που έκρινε καλό να μάς αφαιρέσει τον Ηράκλειτο, το θαυμάσιο ποίημα τού Εμπεδοκλή, τα συγγράμματα τού Δημόκριτου, πού οι αρχαίοι εξίσωναν με τον Πλάτωνα και που τέτοιος ακόμα, καθώς μάς απόμεινε, τον ξεπερνά σε απλότητα. Σ΄ αντάλλαγμα φιλοδωρηθήκαμε με τα συγγράμματα των Στωικών, των Επικούρειων και τού Κικέρωνα. Φαίνεται λοιπόν, πως στερηθήκαμε από το λαμπρότερο μέρος τού ελληνικού πνεύματος».
Το αναγνωστικό κοινό γνωρίζει περισσότερο το έργο τού Φ. Νίτσε, «Η γέννηση τής τραγωδίας», πού και σήμερα ακόμη, παρ’ όλες τις μεταγενέστερες έρευνες και τις αναπόφευκτες συμπληρώσεις των αρχικών στοιχείων τής γνώσης μας για τους αρχαίους τραγικούς, αποτελεί τη βαθύτερη μύηση στο πνεύμα τής τραγωδίας. Το έργο αυτό θα είχε ένα συμπλήρωμα, γιατί ο Νίτσε -υμνητής τού προσωκρατικού ελληνικού πνεύματος- πίστευε, πως τραγωδία και φιλοσοφία είναι δυο κλάδοι αδελφοί, που φύτρωσαν ταυτόχρονα από τον ίδιο κορμό τού πνεύματος τής προκλασικής εποχής.
«Η γέννηση τής φιλοσοφίας στα χρόνια τής ελληνικής τραγωδίας» αποτελεί, συνεπώς, ένα είδος αναγκαίας συνέχειας στο γνωστό ήδη έργο του για την τραγωδία και το απαραίτητο συμπλήρωμα, που βοηθάει να δούμε τη νιτσεϊκή σκέψη σ’ όλη την ευρύτητα και την πληρότητα της. Στους καιρούς μας, όπου η συστηματική μελέτη τής κλασικής και τής προκλασικής φιλοσοφίας πήρε την έκταση που αρμόζει, συντροφιασμένη με τις προσπάθειες για τη βαθύτερη κατανόηση τού αισθητικού περιεχομένου τής αρχαίας τραγωδίας, η μετάφραση τού μέχρι πρό τινος άγνωστου και στο ευρύτερο ευρωπαϊκό κοινό αυτού τού έργου τού γερμανού φιλόσοφου γίνεται μια χρήσιμη συμβολή…
Διαβάστε περισσότερα και κατεβάστε ολόκληρο το βιβλίο δωρεάν από την «Ελεύθερη Έρευνα»:
