Του Δημήτρη Θ. Τζεβελέκη, Αρχιπλοίαρχου Π.Ν. εα
Ένα πολύ εμπεριστατωμένο άρθρο με τίτλο «Το Συμβούλιο Ασφαλείας» του αγαπητού κ. Δημήτρη Νεζερίτη διάβασα στο Διπλωματικό Περισκόπιο της 14ης Ιανουαρίου 2012 σχετικά με την Κύπρο και τον ΟΗΕ και μου έδωσε το έναυσμα να πω μερικές απόψεις πάνω σε αυτό το θέμα που χρόνια πολλά μας ταλανίζει.
Η πρόσφατη συνάντηση στο Greentree του Γ.Γ. του ΟΗΕ με τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο έληξε χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Εκείνο που πρέπει όμως να σημειωθεί και το οποίο ξεσήκωσε στην Κύπρο θύελλα αντιδράσεων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης
είναι η δήλωση του Γ. Γ. πως απαιτείται επιτάχυνση των συνομιλιών και διεθνής διάσκεψη το αργότερο μέχρι τις αρχές Μαΐου. Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ντερβίς Έρογλου από την πλευρά του εδήλωσε πως εάν μέχρι την ημερομηνία αυτή δεν υπάρξουν αποτελέσματα το Κυπριακό μπαίνει σε άλλους δρόμους. Ο πρόεδρος Χριστόφιας ξεκαθάρισε με τη σειρά του πως η ελληνική πλευρά δεν πρόκειται να συναινέσει σε διεθνή διάσκεψη εάν δεν έχει προηγουμένως συμφωνηθεί η εσωτερική πτυχή και πως με κανένα τρόπο δεν δέχεται χρονικούς περιορισμούς και οποιασδήποτε μορφής επιδιαιτησία.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό εγείρεται το ερώτημα ποιος είναι γενικά ο ρόλος του ΟΗΕ και ειδικά ποιος είναι στο Κυπριακό πρόβλημα. Όταν ο πρόεδρος Ρούζβελτ οραματίστηκε και μετά, μαζί με τους άλλους μεγάλους της εποχής, θεμελίωσε τον ΟΗΕ είχε ασφαλώς στο μυαλό του ένα «διευθυντήριο», δηλαδή το Συμβούλιο Ασφαλείας που θα ασκούσε έλεγχο και θα ερύθμιζε την παγκόσμια τάξη. Ο ΟΗΕ και ειδικότερα το Σ.Α. θα γινόνταν έτσι η «πανάκεια» της παγκόσμιας ειρήνης, ασφάλειας και ευτυχίας. Χιμαιρικός οραματισμός ή στυγνή πολιτική σκέψη ; Μάλλον και τα δύο γιατί ο Ρούζβελτ ασφαλώς θα έβλεπε στην πράξη την αμερικανική πρωτοκαθεδρία στο σύστημα.
Το σενάριο βέβαια δεν ελειτούργησε γιατί οι εκάστοτε αποφάσεις επηρεάζονταν από τα γεωστρατηγικά και άλλα συμφέροντα των μονίμων μελών του ΣΑ και ειδικότερα των πρωταγωνιστών, δηλαδή των ΗΠΑ και της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ και τα οποία φυσικά δεν συμπίπτουν. Και αυτό ουσιαστικά συνεχίζεται και στις μέρες μας. Έτσι ο ΟΗΕ κατέστη ένας παράγοντας, ο οποίος αμβλύνει μεν μια ένταση και επιβραδύνει δυσμενείς εξελίξεις αλλά καταληκτικά είναι αναποτελεσματικός τουλάχιστον σε θέματα που σχετίζονται με γεωστρατηγικά συμφέροντα των ισχυρών. Γιατί σε άλλα θέματα κάτι γίνεται. Εάν δεν κάνω λάθος, η μόνη περίπτωση που ο ΟΗΕ έκαμε σεβαστή την απόφαση του ήταν ο πόλεμος της Κορέας και τούτο συνέβηκε γιατί τότε η Σ. Ένωση, ενεργώντας για τα συμφέροντα της άστοχα, αποχώρησε της συνεδρίας του Σ. Ασφαλείας. Έτσι η Γ. Συνέλευση του ΟΗΕ αποτελεί στην πράξη ένα βήμα από το οποίο ο κάθε αδύνατος και «πικραμένος» μπορεί να λέει τον «πόνο» του και να βγάζει τα «απωθημένα» του, η ισχύς, όποια και αν είναι αυτή, παραμένει στο Σ.Α. και τελικά ουδέν εφαρμόζεται εκτός εάν συμπίπτουν τα πάσης μορφής συμφέροντα των μονίμων μελών του Σ.Α., πράγμα πρακτικώς αδύνατο.
Τώρα όσον αφορά στο Κυπριακό έχουν παρέλθει 49 χρόνια από τότε που ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κατέθεσε τα 13 σημεία για αλλαγή του Συντάγματος της Κύπρου και οι Τουρκοκύπριοι οχυρώθηκαν στους θύλακες. Πάρα πολλοί, ίσως και οι περισσότεροι σήμερα Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι δεν είχαν ακόμα τότε γεννηθεί. Κάθε μέρα που περνάει κάνει τη λύση του Κυπριακού όλο και περισσότερο μια χαμένη υπόθεση, ένα χαμένο όραμα. Πολλές φορές η Κύπρος προσέφυγε στον ΟΗΕ, αντίστοιχες αποφάσεις της Γ. Συνέλευσης και του Σ. Ασφαλείας εξεδόθησαν αλλά ουδέν έγινε. Είναι βέβαια πολύ πιθανόν εάν δεν υπήρχαν και αυτές οι αποφάσεις του ΟΗΕ η Κύπρος να ήταν σήμερα ολόκληρη Τουρκική…….. Γιατί όμως στην Κύπρο συμβαίνουν όλα αυτά;
Η Τουρκία και ο εκάστοτε αρχηγός της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ειδικότερα δε ο σημερινός Ντερβίς Έρογλου όπως παλαιότερα ο Ραούφ Ντενκτάς, εμμένουν σε μια Συνομοσπονδία δύο κρατών στην Κύπρο σαν ελάχιστο και σε δύο ανεξάρτητα κράτη σαν μέγιστο επιδιωκόμενο. Οι απλοί τουρκοκύπριοι στην πλειονότητα τους είναι ενάντιοι στην παρουσία των Τούρκων της Τουρκίας στα κατεχόμενα οι ελληνοκύπριοι όμως στέκονται μακριά τους.
Οι ελληνοκύπριοι στην μεγάλη πλειονότητα τους αρνούνται την «διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία» στην οποία στηρίζεται η οποιαδήποτε συμφωνία λύσης του Κυπριακού σύμφωνα με την συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς και Κυπριανού – Ντενκτάς αλλά και σύμφωνα με όλες τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Στην σκέψη τους οι τουρκοκύπριοι δεν είναι δυνατόν να είναι τίποτα περισσότερο από μια φυλετική μειονότητα, όπως ας πούμε η μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη.
Από κει και πέρα συζητήσεις με διάφορες μορφές γίνονται επί 50 χρόνια αλλά οι ελληνοκύπριοι, μετά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν, επιμένουν στην αρχή «όχι επιδιαιτησία, όχι ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, η λύση θα είναι κυπριακής ιδιοκτησίας». Δηλαδή θα τα βρούμε μόνοι μας με τους τουρκοκυπρίους και θα συζητάμε όσο χρειαστεί, δηλαδή άλλα πενήντα χρόνια ή και περισσότερα. Συγχρόνως προσφεύγουν στον ΟΗΕ και στις καλές υπηρεσίες του Γ. Γραμματέα ενώ ταυτόχρονα αποπνέουν μεγίστη απαξίωση και έχουν διασύρει όλους τους Γ. Γραμματείς και τους βοηθούς τους που έχουν ουσιαστικά εμπλακεί στο πρόβλημα όπως και ότι έχει εκπορευτεί από αυτόν τον Οργανισμό για τελική λύση του Κυπριακού. Ζητάν επίσης οι ελληνοκύπριοι και την συνδρομή των ισχυρών χωρίς όμως να αποδέχονται και ανάμειξή τους στη λύση, ζητώντας μόνο από αυτούς να ασκήσουν πιέσεις στην Τουρκία, παραγνωρίζοντας το γεγονός πως τέτοια πίεση είναι δύσκολο να ασκηθεί όσο ο ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή επηρεάζει ευρύτερα συμφέροντα πάσης μορφής, γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά, οικονομικά, κλπ.
Τώρα βέβαια υπάρχει σοβαρή περίπτωση όλα αυτά να διαφοροποιηθούν μετά την ανεύρεση και την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων νότια της Κύπρου και την αναπτυσσόμενη πολυσχιδή συνεργασία με τον Ισραήλ. Δύο παράγοντες που δίνουν στην περιοχή μια καινούρια διάσταση οικονομική, γεωπολιτική και γεωστρατηγική. Μπορεί ακόμα να βοηθήσουν και σε αλλαγή της στάσης των Τούρκων εάν μάλιστα οι υδρογονάνθρακες διοχετευθούν στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nabucco. Κάτι βέβαια που είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί γιατί στο όλο σκηνικό εμπλέκονται οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας και οι βλέψεις της Τουρκίας να ηγηθεί του μουσουλμανικού κόσμου και να ανασυστήσει την οθωμανική αυτοκρατορία κατά το δόγμα Νταβούτογλου, κάτι όμως το οποίον προσκρούει στην εμπλοκή του Ισραήλ. Είναι βέβαια και πολύ πιθανόν τα νέα δεδομένα στην περιοχή να οδηγήσουν τους ελληνοκυπρίους σε σκλήρυνση της στάσης τους έναντι των τουρκοκυπρίων. Αυτή τη στιγμή όλα παίζονται…….!! Και οι θέσεις τις οποίες οι ελληνοκύπριοι πολιτικοί παρουσιάζουν στα ΜΜΕ, είτε εκφράζοντες τις προσωπικές τους τοποθετήσεις είτε εκφράζοντες θέσεις που θέλουν να ακούσουν οι εν δυνάμει ψηφοφόροι τους, απομακρύνουν μια πιθανή λύση. Και την τελική απάντηση θα δώσει το «ΝΑΙ» ή το «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα που θα δοθεί στο λαό για την έγκριση ή την απόρριψη της τελικής λύσης, εάν ποτέ καταλήξουν σε κάποιο αποτέλεσμα οι διαπραγματεύσεις.
Εκείνο πάντως που είναι φανερό είναι πως το Κυπριακό βυθίζεται κάθε μέρα και περισσότερο στο τέλμα. Οι Τούρκοι μονιμοποιούν την πολιτική και στρατηγική τους παρουσία στην περιοχή και στα κατεχόμενα ειδικότερα και θα αποτελούν απειλή για τους ελληνοκυπρίους και την επιβίωση τους στο Νότο. Μόνο θετικό στοιχείο για τους ελληνοκυπρίους αυτή τη στιγμή είναι η ανάπτυξη της στρατηγικής τους σχέσης με τον Ισραήλ. Εκτός εάν επί τέλους Τουρκία και ελληνοκύπριοι αναγνωρίσουν πως κοινό τους συμφέρον είναι η συνύπαρξη ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων στην Κύπρο την κοινή τους πατρίδα.
