Επιπροσθέτως οφείλουμε να σημειώσουμε πως ένα πρόβλημα, εξόχως οικονομικής φύσεως, είναι σίγουρα αρκετά δύσκολο εξ ορισμού να αναλυθεί εύκολα στις πλατιές μάζες, πολλώ δε όταν συχνά και οι οικονομολόγοι μεταξύ τους δεν συμφωνούν σε πολλές επιμέρους παραμέτρους.
Η περιπλοκότητα του «ελληνικού προβλήματος» δίνει δυστυχώς χώρο, σε απλοποιητικές ερμηνείες, αφορισμούς και λαϊκιστικές στρατηγικές. Από την φύση του σε ένα περίπλοκο θέμα, μειονεκτεί εκείνος, που προσπαθεί να το εξηγήσει αναλυτικά, σε σχέση με αυτόν που το ισοπεδώνει με έναν γενικό αφορισμό.
Σε αυτό το πνεύμα λοιπόν έχουμε δει να βγαίνουν οι απίστευτες ανακρίβειες και καταγγελίες ενώ έχουμε δει και σχεδόν αδιανόητες συμμαχίες μεταξύ ετερόκλητων πολιτικών χώρων, που συχνά έχουν σαν κοινό στοιχείο την φοβικότητα στην Ευρώπη και στην Δύση γενικότερα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μια ρητορική που αρχίζει να κερδίζει έδαφος είναι αυτή της «επιστροφής στην δραχμή» ως μιας νέας μαγικής λύσης για την κρίση την οποία ζούμε. Η γενική θεωρία πάει λίγο ως πολύ ως εξής: «Θα γυρίσουμε στην δραχμή θα αντιμετωπίσουμε κάποιες λίγες δυσκολίες στην αρχή και μετά , θα αναλάβουμε πάλι την ανταγωνιστικότητα τα μας και όλα πάλι καλά, βουρ στα μπουζούκια!»
Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της λογικής θεωρώ ότι μπορούμε να θέσουμε το τελευταίο άρθρο του Βαξεβάνη “Χρεοκοπημένες αλήθειες και τοκισμένα ψέματα”.
Όσο και αν εκτιμώ σαν ρεπόρτερ τον Βαξεβάνη, συχνά έχω αντιρρήσεις ως προς την αρθρογραφία του και αυτό το άρθρο τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό άγγιξε κάποιες ευαίσθητες «χορδές». Θα κάνω λοιπόν και εγώ την κριτική μου σε αυτό.
Ξεκινόντας λοιπόν ο Βαξεβάνης λέει ότι εκφράζει την άποψη του ως μη ειδικός, αλλά από εκεί και πέρα μιλάει για την τεράστια βιβλιογραφία πάνω στην οποία βασίζεται και στην 25χρονή του εμπειρία. Κάπου εκεί λοιπόν εξαφανίζεται και η όποια μετριοφροσύνη του αρθρογράφου.
Στην πρώτη λοιπόν ενότητα αφού απορεί με τον φόβο που εμπνέει σε πολλούς η επιστροφή στην δραχμή, μας καθησηχάζει και μας εξηγεί ότι δεν έχουμε δα και τίποτα να φοβόμαστε, ξεκινάει αναλύοντας πως η Ευρώπη «δεν αποτελεί μια πολιτική και οικονομική οντότητα στην οποία οι αποφάσεις παίρνονται με γνώμονα το ενιαίο συμφέρον. Δηλαδή δεν συμβαίνει ό,τι συμβαίνει για παράδειγμα στις ΗΠΑ όπου κονδύλια από μια πλούσια Πολιτεία κατευθύνονται σε μια φτωχή για την αναγκαία ισορροπία. Οι οικονομικές αποφάσεις στην ΕΕ, παίρνονται ως αποτέλεσμα συμψηφισμών των ισχυρών ως σήμερα κρατών (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία).Έτσι μοιραία το ευρώ παρότι ενιαίο νόμισμα, δεν ανταποκρίνεται πρακτικά σε κάτι άλλο κοινό»
Σίγουρα η Ευρώπη δεν έχει φτάσει την ενότητα των ΗΠΑ, θέλουμε μερικές δεκάδες χρόνια ως την πολιτική ένωση ακόμα, αλλά από πού προκύπτει ότι οι αποφάσεις είναι αποτέλεσμα μόνο των ισχυρότερων κρατών; Στο ευρωκοινοβούλιο οι ψήφοι και η δομή του, επιτρέπουν σχεδόν σε όλες τις χώρες να έχουν σημαντική παρουσία, Η Ελλάδα έχει μεγαλύτερη παρουσία από ότι η Σουηδία ας πούμε, ενώ και η Ισπανία και η Πολωνία έχουν όσους ψήφους σχεδόν έχει και η Γερμανία! Και ναι μεν έχουν μεγάλη οικονομική ισχύ οι χώρες που ανέφερε, αλλά τόσα χρόνια δις Ευρώ έχουν κατευθυνθεί στην νότια Ευρώπη ως κοινοτικά κονδύλια, με μεγαλύτερο αποδέκτη αυτών την ίδια την Ελλάδα! Κάτι χάνω εδώ νομίζω.
Στην συνέχεια όμως ο Βαξεβάνης κάνει πραγματικά άλματα λογικής, λέει ναι ότι οι πολιτικοί μας είχαν την ευκαιρία φθηνής χρηματοδότησης αλλά αυτοί προτίμησαν να δανείζονται και λογικά: «γιατί να παράγει αν κάποιος μπορεί να δανειστεί!» Σίγουρα αυτή η άποψη μόνο στην Ελλάδα θα μπορούσε να είναι επιχείρημα, αλλά ας πάμε παρακάτω. Ο Βαξεβάνης ισχυρίζεται ότι η διαφθορά πολλαπλασιάστηκε εντός Ευρώ, εξαιτίας λίγο ως πολύ, των κακών Γερμανών που εκπαίδευσαν τους «ιθαγενείς» σε αυτήν. Πέρα από το ότι μια τέτοια θέση θα χρειαζόταν άμεσες παραπομπές με στατιστικά στοιχεία, πραγματικά δυσκολεύομαι να δεχτώ ότι οι Έλληνες ήταν την δεκαετία του 80 ή του 90 άγιοι και το ευρώ τους εκμαύλισε! Ακόμα και έτσι όμως όλες οι δαπάνες της διαφθοράς έχουν υπολογιστεί και με τις πιο ακραίες μετρήσεις δεν ξεπερνούν το 5% του χρέους μας. Οκ λοιπόν ας μας χαρίσουν αυτό το 5% αν ικανοποιεί αυτό τον Βαξεβάνη.
Παρακάτω όμως θέτει το μέγα ερώτημα, «Αν η κρίση στην Ελλάδα δεν οφείλεται στο ευρώ αλλά στην δημοσιονομική της απειθαρχία, γιατί πειθαρχημένες χώρες όπως η Ιρλανδία ή η Ισπανία αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα;» Εδώ ένα ερώτημα έχω. Τόση βιβλιογραφία ο κ Βαξεβάνης και τόσα χρόνια εμπειρίας δεν τον βοήθησαν να διακρίνει ότι η οικονομική κρίση της Ιρλανδίας είναι ολοκληρωτικώς και παντελώς διαφορετικής φύσης από αυτήν της Ελληνικής; Η Ιρλανδική κρίση προήλθε από τον ιδιωτικό τομέα και τις τράπεζες με τις τοξικές τους επενδύσεις και όχι από τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Η δε κρίση της Ισπανίας ανέκυψε ως domino effect εξαιτίας της αστάθειας που προκάλεσε η Ελληνική κρίση στις διεθνείς αγορές, η οποία άρχισε να χτυπάει όλα τα πιο αδύναμα κράτη της ευρωζώνης. Όμως και πάλι, η οικονομία της Ισπανίας ήταν χειρότερη πριν ή μετά το Ευρώ (μην το ψάχνετε, πριν ήταν!)
Στην επόμενη παράγραφο ο Βαξεβάνης λέει ότι και άλλες χώρες σκέφτονται την έξοδο τους από το νόμισμα. Ναι σαφώς, με πρώτη πρώτη την Γερμανία. Όμως, μόνο εγώ βλέπω την τεράστια διαφορά που υπάρχει μεταξύ της συνολικής διάλυσης ενός νομίσματος με την έξοδο αποκλειστικά και μόνο μιας χώρας;
Στο επόμενο κεφάλαιο αφού ο Βαξεβάνης προσπαθεί να απενοχοποιήσει τον όρο «χρεοκοπία» και να τον αντικαταστήσει με αυτόν της «στάσης πληρωμών» προχωράει σε μια ιδιαίτερα περίεργη θέση ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να απειλούσε με χρεοκοπία όταν οι τράπεζες της Ευρώπης είχαν άνοιγμα 200 δις και γράφει και το ακόλουθο: «Αυτή η ελληνική κίνηση δεν απειλούσε μόνο τις Τράπεζες αλλά την ευστάθεια της ΕΕ και της Γαλλίας και Γερμανία».
Να κάνω εγώ φυσικά την ερώτηση: Ήθελε η Ελλάδα να καταστρέψει την Ευρώπη; Πήραμε εμείς συνολικά την απόφαση ότι για τα χρέη μας που σαν λαός κάναμε, θα πρέπει να την πληρώσουν άλλοι; Τότε γιατί να μη εισβάλαμε π.χ. στην Αλβανία και στα Σκόπια να μας δώσουν αυτοί τα λεφτά που χρειαζόμαστε. Ας μην κρυβόμαστε, η ηθική βαρύτητα της παραπάνω πρότασης είναι ακριβώς η ίδια. Βασίζεται στην θέση ότι μας ανάγκασαν να δανειστούμε άρα πρέπει να τους τιμωρήσουμε. Φυσικά ούτε θα μπορούσα να φανταστώ τι συνέπειες θα είχε για την χώρα μας μια τέτοια τυχοδιωκτική απόφαση. Μην ξεχνάμε ότι τελικά οι Ευρωπαίοι μας βοηθούν σε αυτό το κομμάτι με ένα γενναίο «κούρεμα» του χρέους και στο ενδιάμεσο μέσω του μνημονίου μας δανείζουν τα λεφτά που χρειαζόμαστε για να πληρώνουμε τους μικρότερους έστω, μισθούς και συντάξεις (αλήθεια, πως θα γίνονταν αυτό με τον «τσαμπουκά»;)
Και πάμε τώρα στο δια ταύτα του άρθρου, όπου ο Βαξεβάνης υποστηρίζει ότι η δραχμή θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε την χαμένη μας ανταγωνιστικότητα καθώς θα φτηνύνουν τα είδη πρώτης ανάγκης και θα ακριβύνουν τα εισαγόμενα (τηλέφωνα αυτοκίνητα κλπ). Τι να πιάσει κανείς πρώτο και τι δεύτερο σε αυτήν την φράση πραγματικά. Από πού προκύπτει ότι τα είδη πρώτης ανάγκης θα φτηνύνουν, όταν η παραγωγική μας δυνατότητα δεν επαρκεί ούτε για να καλύψει μέρος των αναγκών μας, ενώ και όση υπάρχει, άνευ φθηνού πετρελαίου είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι θα μπορεί να αυξηθεί. Ταυτόχρονα βέβαια θα αυξηθεί και το κόστος των φαρμάκων, μηχανημάτων και ότι άλλου εισαγάγει η Ελλάδα. Ήδη αυτήν την στιγμή με το μνημόνιο και την «εσωτερική υποτίμηση» οι εισαγωγές έχουν μειωθεί δραστικά και έχουν αυξηθεί οι εξαγωγές, χωρίς το σοκ μια πλήρης διάλυσης της οικονομίας και του παραγωγικού μας ιστού. Δεν θα κάτσω καν να σχολιάσω την γελοία απαξίωση των οικονομολόγων και πολιτικών που είναι εναντίον της εξόδου, θεωρώ ότι απλώς του ξέφυγε αυτό το σημείο.
Παρακάτω βέβαια το θέμα γίνεται λίγο αστείο καθώς μιλάει για την ανάγκη στήριξης των τραπεζών υπό το νέο καθεστώς, δηλαδή θα φάμε όλο αυτό το σοκ της δραχμής για να καταλήξουμε πάλι να στηρίξουμε τις τράπεζες (αλήθεια με ποιον τρόπο ακριβώς;).
Δεν θα ασχοληθώ ιδιαίτερα με το κομμάτι της αναπόφευκτης χρεοκοπίας κατά τον Βαξεβάνη η οποία και για μένα είναι πιθανή, όχι εξαιτίας όμως τόσο του μνημονίου αλλά λόγω της μη εφαρμογής αυτού. Θα σημειώσω μόνο ότι είτε Αγγλικό είτε Ελληνικό δίκαιο, άπαξ και η χώρα κηρύξει παύση πληρωμών λίγη αξία έχει.
Θα σταθώ όμως στο χοντροκομμένο παράδειγμα της Αργεντινής, παρά το ότι έχουν γραφτεί τόνοι άρθρων που εξηγούν ότι οποιοσδήποτε παραλληλισμός με την Ελλάδα είναι άστοχος, είναι προφανές ότι η τεράστια βιβλιογραφία του Βαξεβάνη δεν τα περιείχε αυτά! Πολύ συνοπτικά θα αναφέρω λοιπόν ότι η οικονομία της Αργεντινής ήταν πολλαπλώς πιο παραγωγική από την δικιά μας και με πολύ πιο μεγαλύτερο ορυκτό πλούτο, το δε έλλειμμα της ήταν πολύ μικρότερο (5%), ενώ οι διεθνείς συγκυρίες την βοήθησαν πάρα πολύ στις εξαγωγές . Παρόλα αυτά της πήρε περίπου 10 χρόνια να φτάσει στο σημείο που ήταν προ της χρεοκοπίας. Γιατί λοιπόν θα πρέπει να μπούμε καν σε αυτήν την διαδικασία;!
Στο κεφάλαιο του με την Γερμανία που είναι γεμάτο υποθέσεις δεν θα εισέλθω σε αναλυτικό σχολιασμό, αφού ούτε ο κύριος Βαξεβάνης καταλήγει ουσιαστικά σε κάποιο συμπέρασμα, αλλά σκορπάει σκέψεις από εδώ και από εκεί. Απλά δεν μπορώ να καταλάβω τι από όλα αυτά που λέει σε αυτό το κεφάλαιο θα ήταν καλύτερο επί δραχμής. Ό,τι αναφέρει ως πιθανό σενάριο, θα εξυπηρετούσε πολύ περισσότερο τους Γερμανούς αν εμείς είχαμε δραχμή, εκεί που θα μας αγόραζαν με ένα κομμάτι ψωμί θα κάνουν την δουλειά τους με ψίχουλα!
Στην επόμενη ενότητα ο κος Βαξεβάνης μπαίνει στην κλασσική αντιμνημονιακή ρητορική που τόσες φορές έχει ουσιαστικά συζητηθεί. Ξεχνάει ότι η ύφεση είχε ξεκινήσει ήδη πολύ νωρίτερα και ότι ουσιαστικά το μνημόνιο ήταν όντως η μοναδική εναλλακτική που υπήρχε εκείνη την στιγμή, εκτός και αν γινόμασταν οι Ταλιμπάν της Ευρώπης όπως πρότεινε προηγουμένως (και στην οποία περίπτωση οι συνέπειες θα ήταν μάλλον πολύ χειρότερες).
Παρά το ότι είναι γενική αλήθεια ότι επί της πράξης το μνημόνιο δεν εφαρμόστηκε και κυρίως δεν εφαρμόστηκε το αναπτυξιακό του κομμάτι (απελευθερώσεις κλπ) ο Βαξεβάνης το κατηγορεί για αποτυχία! Παραβλέπει βέβαια ότι το μνημόνιο δεν έμπαινε στις λεπτομέρειες για το οποίο το κατηγορεί. Στις επιμέρους πολιτικές τα λάθη ήταν καθαρά των ντόπιων πολιτικών που αντί για μείωση των δαπανών, επέλεξαν την ανάλγητη οριζόντια φορολόγηση. Καμία συντεχνία, κανένας σχεδόν από την ντόπια ελίτ δεν συμμετείχε επί της ουσίας με το μερίδιο του στην κρίση. Όλοι αυτοί όμως καλύφθηκαν πίσω από την δαιμονοποίηση του μνημονίου ώστε να μείνουν ουσιαστικά ανέγγιχτοι.
Η όλη αντίληψη της ανάλυσης του συγκεκριμένου κεφαλαίου είναι ουσιαστικά της λογικής, ότι οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να μας έδιναν λεφτά (πολλά από αυτά) να μην πληρώναμε τα χρέη μας και να συνεχίζαμε να ζούμε όμορφα και ωραία όπως πριν. Η αλήθεια είναι ότι και εμένα θα μου άρεσε αυτό το σενάριο πάρα πολύ!
Η τελευταία ενότητα με την οποία κλείνει το άρθρο, αποτελεί κλασσικό παράδειγμα πολιτικού συμψηφισμού που τόσο αρέσκονται οι Έλληνες δημοσιογράφοι. Όλοι οι πολιτικοί μας είναι κακοί άρα αυτό που μας ζητούν είναι κακό. Ενώ ενέχουμε και κάποια ψήγματα συνωμοσίας, τα οποία είναι αρκετά πιασάρικα.
Τέλος κατηγορεί γενικά τις αγορές απορώντας αν είχαν σε ένα μέρος του κόσμου θετικό αποτέλεσμα για το κοινωνικό σύνολο. Φυσικά η απάντηση σε αυτό, είναι σε πάρα πολλές!
Μου αρέσει πάντως το κλείσιμο για τον χρυσοπληρωμένο υπάλληλο του ΟΣΕ. Σωστά! Μόνο που όσοι κατηγορούν το μνημόνιο όπως ανάφερα και παραπάνω κλαίγονταν για τα δικαιώματα αυτού ακριβώς του υπάλληλου ενώ ποιούσαν την νύσσα όταν στο ίδιο διάστημα, ο ιδιωτικός τομέας σφάδαζε. Ενδιαφέρουσα υιοθέτηση επιχειρήματος της άλλης πλευράς και αντιστροφή αυτού!
Επί της ουσίας λοιπόν όλο το άρθρο βασίζεται σε απλοποιήσεις και διαστρεβλώσεις που θα μπορούσε κάποιος να τις διασταυρώσει με ένα απλό ψάξιμο στο google, πράγμα που με κάνει να ανησυχώ λίγο για τις βιβλιογραφικές αναζητήσεις του κου Βαξεβάνη. Η όλη λογική πάλι βασίζεται στον αθώο λαό που τον παγίδευσαν οι κακοί ξένοι και ο παγκόσμιος καπιταλισμός και ο οποίος καμία ευθύνη δεν έχει για ότι του συνέβη. Δεν απέχει πολύ από την άποψη του μισαλλόδοξου και εξαιρετικά ανακριβούς mythmedary, «debtocracy».
Η όλη ροή του άρθρου έχει τεράστια χάσματα λογικής τα οποία ουσιαστικά καλύπτονται από την «αυθεντία» του κου Βαξεβάνη που έθεσε στην αρχή ως δεδομένη, το κακό είναι ότι πολλοί θα αποδεχτούν τα παραπάνω, όπως γίνεται σε κάθε περίπτωση που κάποιος λέει βολικές αλήθειες και κάνει εύκολους συμψηφισμούς. Για ότι αξίζει, ελπίζω αυτή η κριτική να προβληματίσει τουλάχιστον ορισμένους…
