Του Μάριου Ευρυβιάδη
Ο πειρασμός είναι αρκετά μεγάλος ώστε να μην υποκύψω και να αντιγράψω τον μεγάλο Αμερικανό οικονομολόγο Πολ Κρούγκμαν που αρχίζει την εβδομαδιαία στήλη του στην εφημερίδα The New York Times (“Another Bank Bailout , 10 Ιουνίου 2012) αναφορικά με τη διάσωση των τραπεζών της Ισπανίας με την εξόχως σκωπτική εισαγωγή, «πώ, πώ – ακόμη μια διάσωση τραπεζών, τούτη τη φορά στην Ισπανία. Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει κάτι τέτοιο; Η απάντηση βέβαια είναι όλοι μας. Στην πραγματικότητα όλη αυτή η ιστορία αρχίζει να λαμβάνει τη μορφή μιας κωμωδίας της σειράς. Μια ακόμη οικονομία αρχίζει την κατιούσα, η ανεργία εκτοξεύεται, οι τράπεζες αρχίζουν να κλυδωνίζονται, οι κυβερνήσεις τρέχουν να τις διασώσουν – αλλά κατά κάποιο τρόπο πάντοτε διασώζονται οι τράπεζες αλλά όχι οι άνεργοι».
Πώ, πώ ποιος θα μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει στην Κύπρο με τα προβλήματα των Κυπριακών τραπεζών ;
Εάν έχουμε ως οδηγό την συμπεριφορά κυβερνήσεων που αναγκάσθηκαν να προσφύγουν στο Μηχανισμό Στήριξης της ΕΕ, με τελευταίο παράδειγμα τη συμπεριφορά της κυβέρνησης της Ισπανίας που ένα εικοσιτετράωρο πρίν αρνείτο τέτοια περίπτωση, τότε μέχρι να δημοσιευθεί το κείμενο αυτό στον Κυριακάτικο «Φιλελεύθερο» η κυπριακή κυβέρνηση θα προσφύγει και αυτή στο Μηχανισμό Στήριξης για να διασώσει τις πτωχευμένες τράπεζές της (και να μην παραμυθιαζόμαστε ότι στην Κύπρο μόνο η Λαϊκή Τράπεζα έχει πρόβλημα…).
Πάντως στην περίπτωση της Κύπρου δεν θα είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση θα τρέξει ασθμαίνοντας και μαζί της όλη η Βουλή των Αντιπροσώπων, για να προσφέρει «χέρι βοηθείας» προς το αδιαφανές και αδηφάγο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου. Πρίν μόλις λίγα χρόνια γίναμε μάρτυρες μιας απίστευτης διασπάθισης δημοσίου χρήματος με τα 30 εκατομμύρια Ευρώ που δόθηκαν προς το τραπεζικό σύστημα για να μην μειωθούν … τα υπερκέρδη του. Αναφέρομαι στη γνωστή περίπτωση της εταιρείας Eurocypria που διασώθηκε «στιγμιαία» με την χορήγηση των 30 δανεικών και αγύριστων εκατομμυρίων, τα οποία κατέληξαν όπως όλοι γνωρίζουμε στα ταμεία των ιδιωτικών τραπεζών και την επόμενη η Eurocypria πτώχευσε. Και αν δεν είχαμε την παρούσα κρίση, σας εγγυώμαι ότι κάτι ανάλογο θα είχαμε και στην περίπτωση των Κυπριακών Αερογραμμών – με τους τραπεζίτες να χαχανίζουν και πάλι ασταμάτητα.
Η πρόσφατη κρίση στο τραπεζικό σύστημα της Ισπανίας, της Κύπρου (και πιθανόν και της Ιταλίας) επιβεβαιώνει πανηγυρικά τη θέση του Γιάνη Βαρουφάκη αναφορικά με το φαινόμενο της Πτωχοτραπεζοκρατίας (το οποίο είχα αναλύσει μέσω της στήλης πριν δυο εβδομάδες («Πτωχοτραπεζοκρατία», Φιλελεύθερος 3 Ιουνίου 2012). Κοντολογίς, με τα λεφτά των φορολογουμένων διασώζονται οι πλεονέκτες και επαγγελματικά αναπαρκείς και ανίκανοι τραπεζίτες ιδιωτικών τραπεζών, ενώ συνεχίζουν να παραμένουν αφεντικά των πτωχευμένων τραπεζών τους, συνεχίζουν το φαγοπότι στην υγειά των κορόιδων, τις αδιαφανείς πρακτικές τους και, ακόμη χειρότερα, συνεχίζουν να προκαλούν «φόβο και τρόμο» στους κυβερνώντες, στους νομοθέτες, και στον φουκαρά λαό.
Μαζί με όλα τα παραπάνω, στην Κύπρο διεξάγεται και μια σουρεαλιστική συζήτηση ως το ποιος φταίει, ή ποιος φταίει λιγότερο ή περισσότερο, αναφορικά με τη σημερινή κατάντια της οικονομίας. Ο σουρεαλισμός της συζήτησης θυμίζει την γνωστή ινδική ιστορία των έξι τυφλών και του ελέφαντα, που ο Βρετανός στιχουργός John Godfrey Saxe έκανε πασίγνωστη σε μορφή ποιήματος. Αγγίζοντας διαφορετικά μέρη του σώματος του ελέφαντα ο κάθε στραβός έλεγε το «μακρύ και το κοντό του», χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι αυτό που ψηλαφούσε ήταν ένας ελέφαντας.
Ο Πρόεδρος Χριστόφιας και το επιτελείο του έχουν απόλυτο δίκαιο όταν λένε ότι αν καταλήξουμε στο Μηχανισμό Στήριξης θα είναι λόγω των ανεύθυνων πρακτικών των ιδιωτικών τραπεζών της Κύπρου. Οι Κύπριοι τραπεζίτες λειτουργώντας ασύδοτα και με μόνο κριτήριο το γρήγορο κέρδος και τα συναφή με αυτό μπόνους για τα ανευθυνουπεύθυνα Golden Boys, που λειτουργούσαν ως σατράπηδές τους, οδήγησαν την οικονομία στον γκρεμό και την έριξαν μέσα. Παράλληλα απέτυχαν οικτρά οι εποπτικές αρχές του κράτους και ο μέχρι πρόσφατα Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας κ. Ορφανίδης, να κάνουν τη δουλειά τους. Μπορεί ο κ. Ορφανίδης να ξέρει χίλιες τέχνες ως προς τα επιμέρους του επαγγέλματός του, αλλά τη μία και μοναδική τέχνη για την οποία χρυσοπληρώνετο να εξασκήσει –την εποπτεία των τραπεζών- αποδείχθηκε ότι δεν την κατείχε. Μπορεί μια επιπλέον εξήγηση να είναι ότι και αυτός φοβήθηκε την τραπεζοκρατική τάξη και τη γνωστή νομενκλατούρα εξουσίας της Λευκωσίας, που φτιάχνει νόμους και κανόνες για όλους τους υπόλοιπους, αλλά όχι για τον εαυτό της.
Από την άλλη, αν τα δημοσιονομικά του κράτους δεν είχαν και αυτά τη δική τους κατάντια, που επιβαρύνθηκαν με τις οικονομικές συνέπειες της τραγωδίας στο Μαρί, ίσως το κυπριακό κράτος να είχε επιλογές. Δυστυχώς η κρατούσα αντίληψη της κυβέρνησης Χριστόφια για τα δημοσιονομικά δεν ξεπερνά αυτή ενός λανθάνοντος συνδικαλισμού. Με το ρωσικό δάνειο η κυβέρνηση Χριστόφια κέρδισε αρκετό χρόνο ώστε να βάλει τα δημοσιονομικά της σε τάξη. Αυτό δεν το έπραξε, λειτούργησε με το κριτήριο του συνδικαλιστή και η ώρα της κρίσης έγινε αναπόφευκτη.
Εδώ και μισό αιώνα ο τουρκικός επεκτατισμός, παλιά κεμαλικός, σήμερα ισλαμιστικός, προσπαθεί να καταλύσει την μοναδική ασπίδα του κυπριακού λαού, το κράτος, δηλαδή την Κυπριακή Δημοκρατία. Εάν η Τουρκία δεν το έχει καταφέρει μέχρι τώρα είναι διότι δεν μπόρεσε μαζί με τους πάτρωνές της να γονατίσει τον κυπριακό λαό οικονομικά.
Η οικονομική αυτονομία σημαίνει πολιτική ελευθερία. Μια εύρωστη κυπριακή οικονομία αποτελεί εγγύηση της συνέχειας του κυπριακού κράτους, εγγύηση κατά νόθων και κρατοκτόνων λύσεων και εγγύηση για το μέλλον. Ο λαός της Κύπρου ποτέ δεν φοβήθηκε να σηκώσει τα μανίκια πάνω. Το έπραξε το 1960, το 1974 και το 2004. Απαιτεί όμως και τον δέοντα σεβασμό, απαιτεί διαφάνεια και ευθυνοδοσία. Δεν ανέχεται να τον κατακλέβουν επιτήδειοι, αεριτζήδες και «διαχειριστές» παρασιτικών μηχανισμών. Δεν ανέχεται δηλαδή να δουλεύει και να παράγει ευσυνείδητα, και κάποιοι έξυπνοι να του τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια του.
