Συνεχιζόμενη πολιτική και κοινωνική αστάθεια, απαξίωση της ελληνικής πολιτικής ελίτ με την παράλληλη άνοδο κομμάτων, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ και η Χρυσή Αυγή, διατάραξη της κοινωνικής συνοχής, αποδυνάμωση των ελληνικών δυνάμεων ασφαλείας, αύξηση της ξενοφοβίας, αύξηση της δράσης των αναρχικών ομάδων στο εσωτερικό της χώρας, ως αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης παρατηρεί σε συνέντευξή του στον "Ε"ο Christoph Helbling αναλυτής σε θέματα Ευρώπης του Stratfor, της εταιρίας γεωπολιτικών πληροφοριών, διατυπώνοντας την άποψη ότι το θέμα της παραμονής της Ελλάδας στην ζώνη του ευρώ θα επανατεθεί. Ο αμερικανός αναλυτής του γνωστού για την εγκυρότητα των πληροφοριών και των προβλέψεων Startfor, επισημαίνει ότι η συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη εντάσσει και άλλες παραμέτρους, την γεωγραφική της θέση και το γεγονός της συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ, τονίζοντας -όχι τυχαία το αντίπαλο δέος- ότι στην περίπτωση που "η Ευρώπη και οι ΗΠΑ γυρίσουν την πλάτη τους στην Ελλάδα, η Ρωσία είναι πιθανό να προσπαθήσει να ισχυροποιήσει τους δεσμούς της με την Ελλάδα". Αναφορικά στην ενδεχόμενη μονομερή ανακήρυξη της ΑΟΖ, ο Christoph Helbling διαβλέπει τις τουρκικές απειλές και τοποθετήσεις με την εμπλοκή της χώρας σε μια πολυετή σε διεθνές επίπεδο νομική "αναμέτρηση" (ΔΔΧ), τροχοπέδη για την πολιτική σταθερότητα και οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο είναι σαφής και ξεκάθαρη η απάντησή του για το ενδεχόμενο στρατιωτικής σύρραξης με την γείτονα.
Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η κρίση στην ευρωζώνη;
Το Stratfor αναμένει πως η Ευρώπη και η Ευρωζώνη θα επιβιώσουν το 2013. Πέρυσι, οι ευρωπαίοι ηγέτες δημιούργησαν μια σειρά από εργαλεία προκειμένου να ενισχύσουν ειδικά τον ρόλο της ΕΚΤ και να κατευνάσουν την οικονομική πτυχή της κρίσης. Ωστόσο αναμένουμε την πολιτική και κοινωνική κρίση να βαθαίνει. Η κοινωνική δυσαρέσκεια αυξάνεται ειδικά στην περιφέρεια, και οι παραδοσιακές πολιτικές ελίτ αντίστοιχα ολοένα και περισσότερο χάνουν την αξιοπιστία τους. Επιπλέον, περιμένουμε η ένταση μεταξύ ενσωμάτωσης και (σ.σ. εθνικής) κυριαρχίας να γίνει πιο έντονη μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών την χρονιά που διανύουμε.
Η ευρωζώνη βρίσκεται σε πραγματικό κίνδυνο; Υπάρχει ορατός ο φόβος διάλυσής της;
Το Stratfor πιστεύει ότι η Ευρωζώνη θα επιβιώσει το 2013, διότι η ΕΚΤ διαθέτει περαιτέρω εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να ηρεμίσει τις αγορές. Ωστόσο, η ευρωπαϊκή κρίση είναι μια κρίση ανταγωνιστικότητας. Ένας αριθμός από περιφερειακές οικονομίες της ευρωζώνης δεν είναι τόσο δυναμικές και τόσο ανταγωνιστικές όσο οι οικονομίες του Βορρά (εν μέρει λόγω της γεωγραφίας) και οι κατασκευαστικές βάσεις που έχουν αναδυθεί στην Ασία την τελευταία δεκαετία. Στο παρελθόν, αυτές οι περιφερειακές οικονομίες μπορούσαν να εφαρμόσουν ανεξάρτητες νομισματικές πολιτικές για να αντιμετωπίσουν την έλλειψη της ανταγωνιστικότητας, αλλά αυτή η εναλλακτική δεν είναι πλέον διαθέσιμη από τότε που εισήχθη το ευρώ. Η εναλλακτική είναι η δημοσιονομική πολιτική, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει πάρει την μορφή μέτρων λιτότητας και μείωσης μισθών, σαν μια προσπάθεια για θεμελιώδη αλλαγή αυτών των οικονομιών. Είναι απίθανο οι μεταρρυθμίσεις αυτές να είναι επαρκείς, και ως εκ τούτου η πίεση ανάκτησης της νομισματικής πολιτικής, ως εργαλείο για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας θα παραμείνει και θα συνεχίσει να απειλεί την ευρωζώνη.
Σχετικά με την Γερμανία, πώς βλέπετε να διαμορφώνεται ο ρόλος, ειδικότερα στο χρόνο πριν από τις εκλογές;
Η Γερμανία έχει επιδείξει ελαστικότητα στην οικονομική κρίση, και έτσι η πολιτική ελίτ της δεν πιέζεται τόσο, όσο παρατηρούμε στην περιφέρεια. Ωστόσο οι εκλογές πιθανά να καθυστερήσουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο την διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι ευρωπαίοι ηγέτες θα συζητήσουν μια σειρά θεσμικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένων και τροποποιήσεων των Συνθηκών της ΕΕ και σημαντικών πολιτικών, όπως η δημιουργία ευρωομολόγων, αλλά δεν θα υπάρξει καμία ουσιαστική θεσμική μεταρρύθμιση το 2013, από την στιγμή που η Γερμανία θα είναι σε θέση να συζητήσει εκτεταμένες -μη δημοφιλείς στο εσωτερικό- αλλαγές μετά τις εκλογές.
Η συνταγή της λιτότητας που υποστηρίζεται από την Γερμανία είναι καλή; Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές που ενδεχομένως να βοηθήσουν την ευρωζώνη να ξεπεράσει την κρίση;
Οι χώρες ουσιαστικά προτείνουν δυο διαφορετικές στρατηγικές έχοντας τον ίδιο στόχο, την οικονομική ανάπτυξη. Η Γερμανία και μια σειρά από άλλες χώρες του Βορρά θεωρούν ότι οι περικοπές στις κυβερνητικές δαπάνες θα οδηγήσει στις δομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας και ότι είναι απαραίτητες προκειμένου να διασφαλίσουν την δυνατότητα δανεισμού των χωρών μακροπρόθεσμα. Διστάζουν να παρέχουν οικονομική βοήθεια εκτός των συνόρων, διότι είναι δύσκολο να το δικαιολογήσουν στο εσωτερικό (στο λαό τους). Από την άλλη πλευρά, χώρες που βρίσκονται σε κρίση ισχυρίζονται ότι οι κυβερνητικές δαπάνες ειδικότερα σε περίοδο κρίσης είναι σημαντικές για την ισορροπία εναντίον της ύφεσης στον ιδιωτικό τομέα. Θεωρούν ότι οι περικοπές στις κυβερνητικές δαπάνες εμβαθύνει περαιτέρω την κρίση, αντί να συνδράμει στο να ξεπεραστεί. Αυτές οι χώρες επίσης επιθυμούν η ΕΚΤ να διαδραματίσει έναν πιο ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη μέσω της νομισματικής πολιτικής.
Φυσικά και τα δυο επιχειρήματα έχουν λογική και βάση και ως εκ τούτου κανείς δεν μπορεί να πει ποιο είναι το καλύτερο. Ωστόσο, ό,τι και αν έχει ήδη αποφασιστεί, πρέπει κανείς να θυμάται ότι η Ευρώπη θα δει διαρθρωτικές αλλαγές, εξαιτίας της γήρανσης και τις μείωσης του πληθυσμού σε μακροπρόθεσμη βάση.
Αναφορικά με την Ελλάδα, το ινστιτούτο σας έχει κατ' επανάληψη αναφέρει την πολιτική και κοινωνική αστάθεια στην περίοδο της οικονομικής κρίσης. Πού μπορεί να οδηγήσει η κατάσταση;
Στην Ευρώπη, η πολιτική και η κοινωνική κρίση είναι περισσότερο εμφανής στην Ελλάδα. Είναι πιθανό ότι η κρίση θα συνεχιστεί να αποσταθεροποιεί το ελληνικό πολιτικό σύστημα και την κοινωνία, όπως συμβαίνει τους δυο πρώτους μήνες του 2013. Η παραδοσιακή πολιτική ελίτ απαξιώνεται από σκάνδαλα και από τα πολλά μέτρα λιτότητας που έχει επιβάλει. Το γεγονός ότι κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ και η Χρυσή Αυγή, έχουν γίνει δημοφιλή καταδεικνύει ότι ο λαός είναι ολοένα και πιο απογοητευμένος από τα παραδοσιακά κόμματα. Επιπλέον η κοινωνική συνοχή διαταράσσεται από τις συνεχιζόμενες απεργίες, τον αυξανόμενο αριθμό επιθέσεων σε δημόσιους θεσμούς και την αύξηση της ξενοφοβίας. Είναι πιθανό ότι αυτή η περίοδος της αστάθειας στην Ελλάδα θα συνεχιστεί.
Η Ελλάδα πρέπει ή θα φύγει από την ζώνη του ευρώ;
Με την υποτίμηση του νομίσματος, στην περίπτωση που η Ελλάδα φύγει από την Ευρωζώνη, ενδεχομένως να βελτιωθεί η ελληνική ανταγωνιστικότητα και η χρεοκοπία θα επιτρέψει στην χώρα να ξεκινήσει από την αρχή. Ωστόσο, ένα ασθενές ελληνικό νόμισμα θα έχει επίσης ως αποτέλεσμα υψηλότερες τιμές στις εισαγωγές σε σημαντικά αγαθά, όπως η ενέργεια, γεγονός που θα εξασθενούσε την οικονομία και θα καθιστούσε δύσκολο την επανάκτηση της εμπιστοσύνης στις διεθνείς αγορές μετά την χρεοκοπία. Συνεπώς, είναι αβέβαιο ότι η έξοδος από την ζώνη του ευρώ θα ήταν επωφελής για την Ελλάδα. Μέχρι στιγμής, οι Έλληνες ηγέτες, παρά τις απαιτήσεις για λιτότητα, έχουν καταλήξει ότι είναι περισσότερο επωφελές η Ελλάδα να αποτελεί μέρος της ευρωζώνης, και ο ελληνικός λαός εξακολουθεί να υποστηρίζει το ευρώ. Ωστόσο, αυτή η ανάλυση για το κόστος/ όφελος θα επανεξεταστεί ξανά και ξανά, και φυσικά η συζήτηση πηγαίνει πέρα από τα οικονομικά. Το να είσαι μέρος της ευρωζώνης με κάποιους τρόπους επίσης σημαίνει ότι ανήκεις στον πυρήνα της Ευρώπης.
Πριν από δυο περίπου χρόνια, ανάλυση του Stratfor για την "Γεωπολιτική της Ελλάδος" ανέφερε τα εξής: "Το ερώτημα είναι πότε, όχι αν, οι ευρωπαίοι θα τραβήξουν την πρίζα στην Αθήνα -κάτι που είναι πολύ πιθανό, όταν η Ελλάδα δεν αποτελεί συστημικό κίνδυνο για την υπόλοιπη Ευρώπη. Τότε, χωρίς πρόσβαση στα διεθνή κεφάλαια ή σε πακέτα στήριξης, η Ελλάδα θα αντιμετώπιζε την συνολική κατάρρευση του πολιτικού ελέγχου και την κοινωνική βία, που δεν έχει δει από την περίοδο της στρατιωτικής χούντας. Συνεπώς η Ελλάδα θα βρεθεί σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Για πρώτη φορά από το 1820, θα είναι μόνη της".
Πιστεύετε ότι οι Ευρωπαίοι "θα τραβήξουν την πρίζα";
Προς όφελος της Ελλάδας, κανείς δεν μπορεί να πει σε ποιο βαθμό η Ελλάδα δεν αποτελεί συστημικό κίνδυνο, από την στιγμή που είναι αβέβαιο πώς θα αντιδρούσαν οι αγορές στην περίπτωση που η Ελλάδα χρεοκοπούσε και εγκατέλειπε την ζώνη του ευρώ. Μέχρι τώρα, οι ευρωπαίοι έχουν καταλήξει ότι θα ήταν πιο δαπανηρό να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, από το να της παρέχουν περισσότερη βοήθεια. Για το αν οι ευρωπαίοι τελικά θα "τραβήξουν την πρίζα" εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στην Βόρεια Ευρώπη. Η κρίση στον Βορρά θα είχε πιθανότατα βαθύνει σε σημείο, που οι ηγέτες θα κατέληγαν ότι παρέχοντας στην Ελλάδα περαιτέρω βοήθεια είναι αποτελεί κάτι που δεν μπορούν να το υποστηρίζουν στο εσωτερικό. Η όλη συζήτηση για το αν η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει περαιτέρω βοήθεια θα επανεμφανιστεί στα επόμενα χρόνια, όταν θα συζητηθούν περαιτέρω απομειώσεις του χρέους. Η γεωγραφική τοποθεσία της Ελλάδας και η συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ είναι επίσης μέρος αυτών των υπολογισμών. Αν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ γυρίσουν την πλάτη τους στην Ελλάδα, η Ρωσία είναι πιθανό να προσπαθήσει να εντείνει τους δεσμούς της (με την Ελλάδα).
Στην περίπτωση εξόδου, ή τώρα εν μέσω δύσκολης οικονομικής κατάστασης, η Ελλάδα είναι ανοιχτή σε πιθανές εξωτερικές απειλές;
Εξαιτίας της γεωγραφικής της τοποθεσίας, η Ελλάδα φυσικά και είναι εκτεθειμένη στην αστάθεια που επικρατεί στην Μέση Ανατολή. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα αισθητά μέσω της αύξησης των μεταναστευτικών ροών, γεγονός που ωθούν προς την ξενοφοβία. Επιπλέον, η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί σε μια πιο σημαντική τοποθεσία για τα λεγόμενα αναρχικά κινήματα. Η αποδυνάμωση των ελληνικών θεσμών ασφαλείας, εξαιτίας της κρίσης καθιστά ευκολότερη την συγκέντρωση τέτοιων ομάδων στην χώρα.
Στην περίπτωση που η Ελλάδα κηρύξει μονομερώς την ΑΟΖ, βλέπετε το ενδεχόμενο σύρραξης με την Τουρκία;
Στην περίπτωση μονομερούς ανακήρυξης, απειλές και τοποθετήσεις θα λάβουν χώρα. Ωστόσο θα ήταν απίθανη μια στρατιωτική αναμέτρηση μεταξύ δυο χωρών του ΝΑΤΟ. Η αναμέτρηση θα είναι σε νομικό επίπεδο και πιθανόν να "τραβήξει" για χρόνια και να εμποδίσει την έρευνα για τους φυσικούς πόρους.
*Δημοσιεύτηκε στον Επενδυτή στις 23-2
