"Η Ελλάδα αποτελεί υπενθύμιση ότι σε ορισμένες χώρες-μέλη της ΕΕ, ιδιαίτερα σε αυτά που βρίσκονται στην δίνη της οικονομικής ύφεσης και τεράστιας ανεργίας, υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ της πολιτικής αστάθειας και την πολιτικής βίας".
Συνεργασία του Τύπου της Κυριακής με την αμερικανική εταιρία αναλύσεων Startfor
Ορισμένα γεγονότα που συνέβησαν τονίζουν τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές πιέσεις στην ΕΕ. Παρά τις πρόσφατες υποσχέσεις για οικονομική ανάπτυξη και για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, ο πολιτικός κατακερματισμός, η υψηλή ανεργία και η συγκρουόμενες εθνικές ατζέντες θα συνεχίζουν να απειλούν την επιβίωση του ηπειρωτικού μπλοκ στην παρούσα μορφή του.
Στις 5 Νοεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στην δημοσιότητα τις οικονομικές προβλέψεις της για τα επόμενα δυο χρόνια. Κατά την διάρκεια συνέντευξης τύπου, ο Επίτροπος για τις οικονομικές υποθέσεις, Όλι Ρεν, ανακοίνωσε η ευρωζώνη θα αναπτυχθεί 1,1% του χρόνου, κάτω από την πρόγνωση ανάπτυξης του 1,2% που έγινε τον Μάιο, και πρόσθεσε ότι "υπάρχουν ολοένα και περισσότερα σημάδια ότι "η ευρωπαϊκή οικονομία έχει φτάσει σε σημείο καμπής". Ωστόσο ο κ. Ρεν υπογράμμισε ότι η ανεργία παραμένει σε απαράδεκτα επίπεδα σε ορισμένες χώρες.
Οι δυο δηλώσεις υπενθυμίζουν την παρούσα κατάσταση της ευρωπαϊκής κρίσης. Ακόμα και αν τα περισσότερα μέλη της ευρωζώνης βλέπουν μια μικρή οικονομική ανάπτυξη το 2014, η ανεργία θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα για αρκετά χρόνια. Η Ελλάδα, η Ισπανία και Πορτογαλία, οι χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα ανεργίας στην Ευρώπη, θα δουν από ελάχιστη έως καθόλου ανακούφιση στην κρίση ανεργίας τους την επόμενη χρονιά. Πιο σημαντικό όμως ότι τα ποσοστά ανεργίας θα αυξηθούν στην Ιταλία, τη Φιλανδία, και την Ολλανδία -απόδειξη ότι η κρίση αργά διαχέεται από την περιφέρεια της ευρωζώνης στο κέντρο της.
Το έλλειμμα της ΕΕ και οι προβλέψεις για το χρέος δεν είναι αισιόδοξες. Η Γαλλία και η Ισπανία δεν θα φτάσουν σύντομα τον στόχο του 3% του ΑΕΠ που έχει θέσει το μπλοκ για το έλλειμμα. Αυτό σημαίνει ότι το Παρίσι και η Μαδρίτη θα συνεχίζουν να συγκρούονται με τις Βρυξέλλες για το συγκεκριμένο θέμα για το άμεσο μέλλον, εξασθενώντας ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να πιέσουν τα κράτη μέλη να πετύχουν τους δημοσιονομικούς τους στόχους. Το δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη θα φτάσει ένα μέσο όρο 95,5% του ΑΕΠ το 2014, πάνω από το μέσο όρο του 79,9% το 2009. Στην πραγματικότητα το δημόσιο χρέος θα ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, Ιρλανδίας, Πορτογαλίας, και της Κύπρου. Σε πλαίσιο των οικονομιών που βρίσκονται σε στασιμότητα ή σε ύφεση, ορισμένες χώρες της ευρωζώνης θα αγωνίζονται να αναπτυχθούν από το χρέος τους.
Προφανώς η πιο σημαντική πρόβλεψη που έγινε από την ΕΕ σήμερα -και αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα mainstreamΜΜΕ- είναι ότι η πιστωτική στενότητα στην ευρωζώνη θα διατηρηθεί και την επόμενη χρονιά. Μερικές χώρες στο νομισματικό μπλοκ έχει παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο, όπου οι τράπεζες δεν δανείζουν στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, δεδομένου ότι φοβούνται ότι δεν πρόκειται να πάρουν τα χρήματά τους πίσω. Επιχειρήσεις και νοικοκυριά δεν ζητούν πίστωση, διότι οι όροι είναι δυσμενείς και διότι δεν γνωρίζουν αν θα μπορέσουν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Σε μια ήπειρο, όπου άνθρωποι και θεσμοί εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις τράπεζες για την χρηματοδότηση, οι όροι της πιστωτικής στενότητας βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης. Ακόμα και αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διέθεσε χρήματα σε λογικό κόστος, μόνο "ασφαλείς" χώρες, όπως η Γερμανία και η Αυστρία, θα επωφεληθούν από αυτές τις πολιτικές. Οι όροι πίστωσης δεν βελτιώνουν σημαντικά τις χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση, όπως την Ισπανία και την Ελλάδα.
Τρία άλλα γεγονότα στις 5 Νοεμβρίου τονίζουν τις πολιτικές συνέπειες της ευρωπαϊκής κρίσης. Στην Ελλάδα, η αστυνομία υποστήριξε ότι αναρχικές και ακροαριστερές ομάδες μπορεί να συνδέονται με τους φόνους των δυο μελών του νεοναζιστικού πολιτικού κόμματος της Χρυσής Αυγής. Η Χρυσή Αυγή είχε στόχο αριστερούς ακτιβιστές για κάποιο χρονικό διάστημα, και τώρα φαίνεται ότι αυτοί οι ακτιβιστές αποφάσισαν να απαντήσουν. Η προοπτική των ανταποδοτικών επιθέσεων στην Ελλάδα μπορεί να προσθέσει ένα εξαιρετικά επικίνδυνο στοιχείο στην ήδη ασταθή πολιτική κατάσταση. Η Ελλάδα αποτελεί υπενθύμιση ότι σε ορισμένες χώρες-μέλη της ΕΕ, ιδιαίτερα σε αυτά που βρίσκονται στην δίνη της οικονομικής ύφεσης και τεράστιας ανεργίας, υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ της πολιτικής αστάθειας και την πολιτικής βίας.
Κοιτώντας πέρα από την ευρωζώνη, βλέπουμε πιο προβληματικές τάσεις για το μέλλον της ΕΕ. Ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ν. Κάμερον είπε σήμερα ότι η στήριξη από την κοινή γνώμη για την παραμονή της χώρας του στην ΕΕ είναι πολύ ισχνή. Από τις αρχές του έτους, όταν εξήγγειλε ότι θα διεξαχθεί δημοψήφισμα γύρω στο 2017, ο Κάμερον διακριτικό παιχνίδι. Από την μια πλευρά, μιλούσε πιο ελεύθερα εναντίον της ΕΕ, ως απάντηση στην εκλογική πίεση από το βρετανικό κόμμα των Ανεξάρτητων, που ανεβάζει τα ποσοστά του με τον ευρωσκεπτικισμό που εκφράζει. Από την άλλη πλευρά, έχει διαβεβαιώσει τους επιχειρηματίες ότι η κυβέρνησή του θα προσπαθήσει να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους της βρετανικής συμμετοχής στην Ένωση, διεκδικώντας εκ νέου κάποια εθνική κυριαρχία, χωρίς να εγκαταλείψει την ζώνη ελεύθερου εμπορίου.
Η αμφιθυμία του ανταποκρίνεται στην μεγάλη στρατηγική της Βρετανίας, που επιδιώκει κάποια ευθυγράμμιση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, χωρίς την πλήρη απαγκίστρωση από της ευρωπαϊκές υποθέσεις. Ωστόσο, αποκαλύπτει επίσης τις αυξανόμενες ανησυχίες του Λονδίνου για το μέλλον της ΕΕ, ενός θεσμού που αφαιρεί την εθνική κυριαρχία από τα μέλη του, αλλά δεν ανταποκρίνεται πλέον στην υπόσχεση του για οικονομική ευημερία.
Η Πολωνία αντίστοιχα ανησυχεί για το μέλλον της Ευρώπης. Όταν η Βαρσοβία κοιτά προς την Δύση, βλέπει μια εξασθένιση και έναν κατακερματισμό της ΕΕ. Όταν κοιτά προς την Ανατολή, βλέπει μια σχετικά ισχυρότερη και πιο αυταρχική Ρωσία. Λόγω της θέσης της στην καρδιά της βόρειας ευρωπαϊκής πεδιάδας, η Πολωνία ιστορικά υπήρξε αντικείμενο εισβολής, κατοχής ακόμα και διαμελισμού από τους γείτονές της. Έτσι, η Βαρσοβία, πάντα ανησυχούσε για γεγονότα εκτός των συνόρων της και έχει προσπαθήσει να προσαρμοστεί στο πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον της περιοχής. Αυτό έχει ωθήσει την πολωνική κυβέρνηση να ζητήσει μεγαλύτερη αμερικανική παρουσία στην περιοχή, -αίτημα που έγινε δεκτό σήμερα όταν ο Τ. Κέρι συνάντησε πολωνούς αξιωματούχους στην Βαρσοβία για να συζητήσουν τον ρόλο της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ και το μέλλον του πυραυλικού αμυντικού συστήματος στην Ευρώπη.
Η Πολωνία αντιλαμβάνεται ότι η Κεντρική Ευρώπη δεν αποτελεί την ίδια προτεραιότητα για τον Λευκό Οίκο, όπως ήταν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ή ακόμα και κατά την διάρκεια του μέσου της δεκαετίας του 2000, αλλά χρειάζεται να επιβεβαιώσει ότι η συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένει ισχυρή. Η ιστορία έχει διδάξει στην Πολωνία ότι καμιά στρατιωτική συμμαχία δεν είναι μόνιμη, αλλά το γεγονός ότι η Βαρσοβία αποτέλεσε την μοναδική ευρωπαϊκή στάση στην περιοδεία του Κέρι στην Μέση Ανατολή δείχνει ότι ο Λευκός Οίκος εξακολουθεί να προσπαθεί να επιδείξει την δέσμευσή του στον εταίρο του στην Κεντρική Ευρώπη.
Η ευρωπαϊκή κρίση αργεί να ακόμα να τελειώσει. Ακόμα και αν μερικές οικονομίες σημειώσουν ανάπτυξη την επόμενη χρονιά, οι πολιτικές συνέπειες της υψηλής ανεργίας θα αφήσουν τα σημάδια τους στα επόμενα χρόνια. Η ολοένα και αυξανόμενη δημοτικότητα των εθνικιστικών και αντι-συστημικών κομμάτων στην ευρωπαϊκή ήπειρο και σε πολλές περιπτώσεις, η πολιτική βία, θα παραμείνει βασικό χαρακτηριστικό στην ευρωπαϊκή πολιτική το 2014 και έπειτα. Εκτός της ευρωζώνης, οι χώρες θα αντιδράσουν στον πολιτικό κατακερματισμό στην ΕΕ, εστιάζοντας περισσότερο στην στρατηγική που υπηρετεί τα εθνικά τους συμφέροντα. Σε μερικές περιπτώσεις, αυτό θα εμπεριέχει την ανάπτυξη μεγαλύτερης ανεξαρτησίας από αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις στις Βρυξέλλες. Όσο η είδηση υπάρχει στα μέλη της ΕΕ για έξοδο από την ύφεση, οι ευρύτερες αυτές τάσεις θα συνεχίζουν να στοιχειώνουν την Ευρώπη μακροπρόθεσμα.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Stratfor την Τρίτη 5 Νοεμβρίου
