Απρόσμενα θετική αξιολόγηση του κατ' εξοχήν αρμόδιου του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου, Τζεφ Αντερσον, ο οποίος μιλά για τις ιδιωτικοποιήσεις, τις τράπεζες και τα κόκκινα δάνεια, αλλά και την ανάγκη να χαράξουν από κοινού, η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ, μια μακρόπνοη στρατηγική ανάπτυξης.
Συνέντευξη στον Αθανασιο Ελλις
Η Ελλάδα ανακάμπτει πιο γρήγορα του αναμενομένου και προσελκύει το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών, τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο επικεφαλής για την Ευρώπη του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF), Τζεφ Αντερσον, σε μια απρόσμενα αισιόδοξη αποτίμηση της πορείας της ελληνικής οικονομίας. Ο κ. Αντερσον, που βρέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην Αθήνα και συναντήθηκε με αρμόδιους υπουργούς και κορυφαίους παράγοντες του τραπεζικού συστήματος, περιγράφει τις ιδιωτικοποιήσεις ως την πλέον καθοριστική εξέλιξη, όχι μόνο για την αύξηση των εσόδων, αλλά, κυρίως, για τη θετική ανταπόκριση που προκαλούν στις αγορές. Τέλος, εκτιμά ότι δεν θα υπάρξει «κούρεμα» του χρέους, αλλά θεωρεί ότι η χρονική επέκταση των δανείων και η μείωση των επιτοκίων θα βοηθήσουν σημαντικά.
– Πώς αποτιμάτε την πορεία της ελληνικής οικονομίας;
– Ημουν και πάλι στην Αθήνα πριν από ένα χρόνο. Είναι σαφές ότι έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος. Ολα δείχνουν ότι η οικονομία έφθασε στο χαμηλότερο σημείο. Καταγράφηκε θετική ανάπτυξη το τρίτο τρίμηνο λόγω του τουρισμού. Σημειώθηκε μεγαλύτερη ανάκαμψη από αυτή που πολλοί από εμάς αναμέναμε. Οι τιμές των ελληνικών ομολόγων έχουν αυξηθεί, τα σπρεντ έχουν υποχωρήσει, το ελληνικό Χρηματιστήριο έχει εκτιναχθεί, κάποιες από τις πιο ισχυρές ελληνικές επιχειρήσεις είχαν πρόσβαση στις διεθνείς αγορές, αν και με μεγαλύτερο κόστος λόγω του ρίσκου που δημιουργεί η δραστηριοποίησή τους στο ελληνικό οικονομικό περιβάλλον, ενώ υπάρχει ενδιαφέρον και από ξένους επενδυτές.
– Ναι, αλλά πρόκειται για βραχυπρόθεσμες επενδύσεις που αποσκοπούν στο γρήγορο κέρδος. Χρειάζονται επενδύσεις που να συμβάλουν στην ανάπτυξη.
– Εχετε δίκιο. Οι πρώτοι που εμφανίζονται δεν είναι αυτοί που επενδύουν μακροπρόθεσμα. Ομως, έτσι συμβαίνει. Θα ακολουθήσουν και αυτοί στους οποίους αναφέρεστε. Γίνονται τα πρώτα βήματα.
– Πού οφείλονται αυτά;
– Πρέπει να αναγνωρίσουμε στην κυβέρνηση πως το προηγούμενο διάστημα εφάρμοσε αυτά για τα οποία δεσμεύθηκε. Οι δημοσιονομικές επιδόσεις ήταν πέρυσι εντός του στόχου, ενώ το ίδιο συμβαίνει και το τρέχον έτος. Τα αποτελέσματα στην πλευρά των εσόδων είναι αρκετά καλά, αλλά η οικονομία παραμένει αδύναμη, ιδιαίτερα στον τομέα της εσωτερικής κατανάλωσης. Η χώρα έχει ωφεληθεί από την καλύτερη απόδοση του τουρισμού, αλλά η πραγματική οικονομία δεν έχει ακόμη «γυρίσει».
– Θα υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα, όπως διατείνεται η ελληνική κυβέρνηση;
– Ναι. βεβαίως. Και δείχνει να είναι λίγο πάνω από τον στόχο. Παράλληλα, εναπόκειται στην κυβέρνηση να αξιοποιήσει ακόμη περισσότερο τα κοινοτικά κονδύλια. Εχει βελτιώσει σημαντικά την απορροφητικότητα, αλλά θα ήταν καλύτερα αν είχε υπάρξει η επανεκκίνηση των σημαντικών έργων στις οδικές αρτηρίες που θα έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη και θα τονώσουν την οικονομία. Επίσης, υπάρχει πρόοδος σε ό,τι αφορά την καταβολή των παλαιών οφειλών, όπου κάνουν δύο βήματα μπροστά και ένα πίσω, αλλά ακόμη και έτσι, τελικά, σημειώνεται πρόοδος.
– Και η έλλειψη ρευστότητας;
– Η ρευστότητα που θα προκύψει από αυτά που ανέφερα είναι σημαντική, όπως και από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που θα βάλει την ελληνική οικονομία σε θετική τροχιά. Είμαστε πολύ κοντά σε μια μείζονα επανεκκίνηση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν απομένουν πολλά να γίνουν. Αντιθέτως. Εδώ, βέβαια, έχει σημασία τι θα κάνουν και οι εταίροι της Ελλάδας. Ελπίζω ότι θα υπάρξει σύντομα συμφωνία για την κάλυψη του κενού χρηματοδότησης και θα βρεθούν λύσεις σε ό,τι αφορά τις λεπτομέρειες του προϋπολογισμού του 2014. Είναι νωρίς ακόμη να μιλάει κανείς για οριστική συμφωνία, αλλά έχω ακούσει αρκετά ώστε να είμαι σε θέση να σας πω ότι υπάρχουν περιθώρια για κατανόηση και συμβιβασμό.
– Τα έχετε ακούσει από την ελληνική πλευρά ή από την τρόικα;
– Θα συμβάλουν και οι δύο πλευρές. Από τις συζητήσεις που είχα, απεκόμισα την αίσθηση ότι η τρόικα αντιλαμβάνεται την ανάγκη να επικεντρωθεί η προσοχή σε στοχευμένες περικοπές, όχι σε οριζόντια μέτρα που επηρεάζουν όλους. Στο κλείσιμο μη βιώσιμων κρατικών οργανισμών που η χώρα δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να διατηρεί εν λειτουργία.
Θέλουν χρόνο οι τράπεζες για να δανείσουν ξανά
– Πότε θα αρχίσουν να δανείζουν οι ελληνικές τράπεζες;
– Θα χρειασθούν χρόνο γιατί οι τράπεζές σας έχουν μεγάλο αριθμό μη εξυπηρετούμενων δανείων, για τα οποία θα πρέπει να βρουν λύσεις πριν προχωρήσουν. Και όλα αυτά σε ένα πολύ δύσκολο μακροοικονομικό περιβάλλον. Οι μόνες εγγυήσεις για τον δανεισμό είναι τα ακίνητα, η αξία των οποίων έχει καταρρεύσει και φορολογούνται πολύ. Βέβαια, για να είμαι ειλικρινής, ο φόρος στα ακίνητα είναι πιο αποτελεσματικός από τον φόρο στην κατανάλωση ή το εισόδημα. Αλλά στη συγκεκριμένη συγκυρία, αυτό σημαίνει ότι αποδυναμώνονται οι εγγυήσεις που έχουν στην κατοχή τους οι τράπεζες και με βάση τις οποίες δανείζουν.
– Σε τι κατάσταση βρίσκονται σήμερα οι τράπεζες;
– Είναι θετικό το γεγονός ότι οι πιο αδύναμες τράπεζες έχουν αποσυρθεί από το σύστημα. Αυτές πρόσφεραν πολύ υψηλά επιτόκια καταθέσεων, κάτι που αύξανε το κόστος. Η μείωση των επιτοκίων θα βοηθήσει, ενώ θα υπάρξει περαιτέρω ανακεφαλαιοποίηση, κυρίως με ιδιωτικά κεφάλαια. Ολα αυτά κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι τράπεζες φορολογούνται υπερβολικά και αυτό δυσχεραίνει το έργο τους. Πάντως, τόσο το ελληνικό κράτος όσο και η τρόικα και οι ίδιες οι τράπεζες έχουν βάλει πολλά χρήματα για να ενδυναμώσουν τις τράπεζες.
– Εχει βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα;
– Αν δείτε τα στοιχεία σχετικά με την ανταγωνιστικότητα στην Ελλάδα θα διαπιστώσετε σημαντική βελτίωση. Εκτός Ελλάδας αρκετοί πιστεύουν ότι οι μεταρρυθμίσεις δεν αποδίδουν. Εγώ που έχω εξετάσει λεπτομερώς την κατάσταση και βρίσκομαι στην Αθήνα, έχω άλλη άποψη. Οι μισθοί έχουν μειωθεί. Είναι, πάντως, αλήθεια πως οι επιχειρήσεις έχουν πολλά χρέη και τα επιτόκια είναι πολύ υψηλά.
– Πρέπει να υπάρξει «κούρεμα»;
– Με βάση τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, όπως τουλάχιστον τη διαβάζω εγώ, δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει «κούρεμα». Δεν θα γίνει αποδεκτό από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, ίσως και άλλων χωρών. Από την άλλη, εάν επεκτείνουν χρονικά το δάνειο και μειώσουν τα επιτόκια…
– Μα θα είναι βιώσιμο το χρέος; Μπορεί η Ελλάδα να έχει συνεχώς τέτοια πλεονάσματα;
– Το σημαντικό ερώτημα είναι πότε θα χρειασθεί να αποπληρωθεί. Επειτα από τριάντα χρόνια; Εάν η οικονομία αναπτύσσεται, μπορεί να επιτυγχάνεται πρωτογενές πλεόνασμα 4,5%. Αν δεν αναπτύσσεται, τότε, φυσικά, έχετε δίκιο. Αλλά εάν γίνονται ιδιωτικοποιήσεις, μπορείτε να εισπράξετε τεράστια ποσά. Στο παρελθόν, επί μια δεκαετία, οι Ιταλοί εξασφάλιζαν κάθε χρόνο 1% του ΑΕΠ από ιδιωτικοποιήσεις. Ολοι στην Ελλάδα πρέπει να χαράξουν, από κοινού, μια μακρόπνοη εθνική στρατηγική ανάπτυξης στην οποία θα δίνεται έμφαση στις ιδιωτικοποιήσεις, ιδιαίτερα στον τομέα του τουρισμού απ’ όπου έχετε σημαντικά οφέλη.
– Συμπεριλαμβανομένου και του ΣΥΡΙΖΑ;
– Κοιτάξτε. Θα είναι μέρος αυτών που θα πρέπει να συμμετάσχουν. Αν κερδίσει τις επόμενες εκλογές θα κληθεί να κυβερνήσει. Οταν κόμματα της αντιπολίτευσης έρχονται στην εξουσία, είναι πλέον αναγκασμένα να λειτουργούν με υπευθυνότητα, και συνήθως το κάνουν. Αυτό μας λέει η εμπειρία άλλων χωρών. Αλλά αυτό είναι κάτι μακρινό. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια ελληνική κυβέρνηση η οποία έχει σημειώσει καλή πρόοδο, και μια οικονομία που δείχνει να βρίσκεται σε καθοριστική καμπή. Πολλά θα κριθούν από τι θα κάνουν οι Ελληνες, όχι οι Ευρωπαίοι. Και ειλικρινά πιστεύω ότι οι ιδιωτικοποιήσεις μπορούν να αποδειχθούν καθοριστικός παράγοντας.
Πρέπει να επιταχυνθούν οι ιδιωτικοποιήσεις
– Πώς αποτιμάτε τη μέχρι τώρα πορεία των ιδιωτικοποιήσεων;
– Οι Ευρωπαίοι είναι εκνευρισμένοι για την καθυστέρηση. Σας μιλώ με 25 χρόνια εμπειρία απ’ όλο τον κόσμο. Εχει τεράστια σημασία η στιγμή που μια κυβέρνηση θα εκπέμψει πολιτική βούληση μέσω της πώλησης κάποιων σημαντικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων. Μπορεί να δίνονται σε χαμηλότερη τιμή, αλλά δημιουργούν μια δυναμική για τη συνέχεια. Για παράδειγμα, το Ελληνικό όταν πουληθεί δεν θα αποφέρει μόνο έσοδα από την πώληση, αλλά και από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν, από τους μισθούς των εργαζομένων που θα απασχοληθούν σε αυτές και όλη αυτή η εξέλιξη θα επιδράσει πολλαπλασιαστικά και, τελικά, θα υπερκαλύψει την απώλεια στα έσοδα.
