Έχουν μυωπία στην Ευρώπη…

Του Jose Ignacio Torreblanca, European Council of Foreign Affairs

Το γεγονός ότι το ευρώ είναι ασφαλές από κατάρρευση, φαίνεται τώρα να λαμβάνεται ως δεδομένο από τις αγορές. Η κερδοσκοπία έναντι του ευρώ, που το περασμένο έτος διακινδύνευσε το μέλλον του, έχει υποχωρήσει. Αυτό οφείλεται στην παρέμβαση της ΕΚΤ και του προέδρου της, Mario Draghi, ο οποίος ανακοίνωσε την απόφασή του να χρησιμοποιήσει ολόκληρο το οπλοστάσιο που είχε στη διάθεσή του για να σώσει το ενιαίο νόμισμα. Αλλά τώρα που τα χειρότερα της κρίσης του ευρώ έχουν περάσει, μπαίνουμε σε μια ανησυχητική φάση πολιτικής κρίσης. Οι εντάσεις αυξάνονται, ιδιαίτερα αναφορικά με το ρόλο της Γερμανίας, η οποία αποτελεί στόχο εντεινόμενων επικρίσεων τόσο για τις πράξεις όσο και για τις παραλείψεις της.

Πολλοί Γερμανοί έχουν ενοχληθεί από τα βέλη που έχει δεχθεί η οικονομική πολιτική της Merkel, πρώτα από την Ουάσιγκτον, όπου το υπουργείο Οικονομικών χαρακτήρισε το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας πηγή αστάθειας για τα άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, και στη συνέχεια από τις Βρυξέλλες, οι οποίες έχουν δημιουργήσει μια ειδική διαδικασία επαγρύπνησης για τους κινδύνους που διατρέχει η ευρωζώνη από το υπερβολικό και επίμονο γερμανικό πλεόνασμα.

Η αντιπαράθεση είναι πολιτική, αλλά παίρνει έναν υπαρξιακό χαρακτήρα. Για πολλούς Γερμανούς, το να επικρίνονται για την υπερβολική αποταμίευση και τις ισχυρές εξαγωγές φεν είναι απλώς μια μετωπική επίθεση κατά της μεταπολεμικής γερμανικής ταυτότητας, αλλά ακόμη ένα σημάδι της αναισθησίας ορισμένων γειτόνων, που είναι όχι μόνο απρόθυμοι να θαυμάσουν τις γερμανικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, εφαρμόζοντάς τις με απροθυμία, χαλαρότητα, κωλυσιεργία, αλλά, ακόμη χειρότερα, φαίνεται να έχουν ταχθεί στο να εξοντώσουν αυτό που οι ίδιοι (οι Γερμανοί), θεωρούν ως το μόνο επιτυχημένο οικονομικό μοντέλο της ηπείρου. Στο μεταξύ, στο εξωτερικό, η δυσαρέσκεια αυξάνεται εναντίον μιας Γερμανίας που φαίνεται να κερδίζει από το ευρώ και συστηματικά μπλοκάρει όλα εκείνα τα μέτρα που θα μπορούσαν να ανοίξουν ένα μονοπάτι προς την έξοδο από την κρίση. Προσποιούνται δε ότι είναι θύματα των σπάταλων του Νότου.

Το γερμανικό πλεόνασμα είναι μόνο ένα επεισόδιο που προστέθηκε στις εντάσεις που περιβάλλουν τα ζητήματα της τραπεζικής ένωσης, των χαμηλότερων επιτοκίων, και της προοπτικής αποπληθωρισμού, όλα όσα είναι κρίσιμα για τη σταθερότητα και το μέλλον της ευρωζώνης.

Η Γερμανία αντιτίθεται ακόμη στη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μηχανισμού εγγύησης καταθέσεων, προτιμώντας το συντονισμό των τωρινών εθνικών συστημάτων, τα οποία σαφώς είναι εύθραυστα και ανεπαρκή. Ενάντια σε έγκυρες νομικές συμβουλές, η Γερμανία υποστηρίζει ότι αυτό θα απαιτούσε αλλαγή της συνθήκης ή δημοψήφισμα, τα οποία θα καθυστερούσαν έναν τέτοιο μηχανισμό και πιθανώς θα το καθιστούσαν αδύνατο.

Πιο σοβαρή είναι η διαρροή, από την πλευρά των Γερμανών, των Αυστριακών, των Ολλανδών και των Φιλανδών εκπροσώπων στην ΕΚΤ, που θα ψήφιζαν κατά της πρόσφατης μείωσης των επιτοκίων, με την οποία ο Draghi ελπίζει να συγκρατήσει τόσο το ρίσκο του αποπληθωρισμού και την υπερβολική ανατίμηση του ευρώ. Με τη δημοσιοποίηση της ψήφου των, δεν αποδυναμώνουν μόνο το θεσμικό όργανο, αλλά λένε στις αγορές πως το μπλοκ λιτότητας δεν εμπιστεύεται τον Draghi ή τα μέτρα του.

Τώρα, έξι χρόνια ύστερα από την έναρξη της κρίσης, δεν φαίνεται να έχουμε προχωρήσει πολύ στο κρίσιμο ζήτημα της εμπιστοσύνης. Διαφωνίες, δυσπιστία για τις κρυμμένες ατζέντες, και πολιτισμικά στερεότυπα φαίνεται να είναι πιο ζωντανά από ποτέ, με την άνοδο της ξενοφοβίας και του ευρωσκεπτικισμού στο παρασκήνιο.

Στο τέλος της ημέρας, φαίνεται πως ούτε η Γερμανία έχει μάθει το μάθημα ότι το ενιαίο νόμισμα δεν μπορεί να βασιστεί σε ψέματα. Ένα ενιαίο νόμισμα είναι πολύ καλό, αλλά δεν είναι η μόνη επιλογή. Εάν οι Ευρωπαίοι το έχουν, ασφαλώς είναι διότι το θέλουν. Αλλά αυτό που δεν μπορούν να κάνουν είναι να πληγώνουν ο ένας τον άλλο, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά, στο όνομα του ευρώ. Εάν θέλουμε το νόμισμα, πρέπει να αποδεχθούμε και τις συνέπειες, το οποίο σημαίνει να διέπεται (η ένωση) από φορείς που εκπροσωπούν τα συμφέροντα όλων και είναι υπεύθυνοι για όλους μας, όχι αυτούς που να εξυπηρετούν λίγους και να μην είναι υπεύθυνοι έναντι κανενός.

Ναι, αυτό ονομάζεται πολιτική ένωση και είναι σίγουρα μια συζήτηση που δεν κάνουμε. Γιατί; Έχουμε μυωπία.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ