Δεν ιδρώνει το αυτί της Άγκυρας

Γράφει ο Γιάννος Χαραλαμπίδης*

Δεν θα σχολιάσουμε τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από το Εθνικό Συμβούλιο ως αντίδραση στις τουρκικές προκλήσεις. Θα κριθούν εκ του αποτελέσματος. Πάντως, της Άγκυρας δεν φαίνεται να ιδρώνει τ' αφτί της. Συνεπώς, το ζητούμενο δεν είναι μόνο η λήψη μέτρων -τα οποία ορθώς λαμβάνονται – αλλά εάν τα μέτρα αυτά είναι ή θα είναι ενταγμένα σε μια νέα εναλλακτική στρατηγική και στόχο, για την πρόκληση κόστους στην Τουρκία, για τη δημιουργία συμμαχιών και την αλλαγή των υφιστάμενων ισοζυγίων δυνάμεων έτσι ώστε, αφενός η Άγκυρα να γίνει διαλλακτικότερη, αφετέρου, όταν και αν θα αρχίσουν συνομιλίες για τη λύση:

Πρώτο, να μη γίνονται, όπως σήμερα, δηλαδή με τους συντελεστές ισχύος των Ελλήνων της Κύπρου διαλυμένους. Δεύτερο, η βάση διευθέτησης του προβλήματος να είναι απαλλαγμένη από τη διχοτομική πολιτειακή μορφή της ομοσπονδίας, όπως την καθόρισαν οι Τούρκοι και οι Βρετανοί από το 1956 και όπως έλαβε συνταγματική μορφή στο σχέδιο Ανάν.

Και γράφονται αυτά διότι ήδη οι Βρετανοί έχουν μπλοκάρει τους ημέτερους στη Λευκωσία -οι οποίοι άρχισαν δειλά-δειλά να παπαγαλίζουν ότι μόλις το «Μπαρμπαρός» κόψει τις βόλτες του μαζί με τα τουρκικά πολεμικά πλοία, που το συνοδεύουν στην κυπριακή ΑΟΖ, ο Πρόεδρος θα πρέπει να πάει στις συνομιλίες, και… ούτε γάτα ούτε ζημιά! Το ζητούμενο δεν είναι μόνο εάν σε αυτήν τη φάση θα φύγει το «Μπαρμπαρός» και η πολεμική του συνοδεία, αλλά εάν θα αλλάξει ή όχι η τουρκική πολιτική. Διότι εάν δεν αλλάξει η τουρκική πολιτική, το «Μπαρμπαρός» θα επανέλθει.

Τέτοια ένδειξη δεν υπάρχει και ούτε πρόκειται να υπάρξει, εάν δεν προκύψει ισχυρό και διαρκές για την Τουρκία κόστος, λόγω της κατοχής των εδαφών μας και τώρα των θαλασσών μας. Άρα, καταλήγουμε στο πάγιο συμπέρασμα αυτής της κρίσης και γενικότερα του Κυπριακού:

Χωρίς στρατηγική και καθαρότητα στόχου, δηλαδή της ενσωμάτωσης των κατεχομένων στην Κυπριακή Δημοκρατία στη βάση μιας συνταγματικής μεταρρύθμισης, η οποία δεν θα νομιμοποιεί τα τετελεσμένα της εισβολής -δηλαδή τον διοικητικό, γεωγραφικό και πληθυσμιακό διαχωρισμό του νησιού- αλλά θα οδηγεί σε μια λύση που θα είναι σύμφωνη με τις δημοκρατικές αρχές και αξίες επί των οποίων είναι θεμελιωμένη η Ε.Ε. Εάν δεν πάμε στην αλλαγή στρατηγικής στη βάση των ισοζυγίων δυνάμεων και εάν δεν εναρμονιστεί ο στόχος μας με τη δημοκρατία, τότε, μετά τη υφιστάμενη κρίση θα συμβούν τα εξής:

1. Είτε θα μας πουν ότι εάν δεν υπογράψουμε την τουρκική λύση της ομοσπονδίας -την οποία θα μας εμφανίσουν ως σπουδαία ευκαιρία ανάπτυξης- δεν θα βγάλουμε πετρέλαια.

2. Είτε ο όποιος νέος διάλογος θα ναυαγήσει με την απειλή καταλογισμού ευθυνών και στην ελληνοκυπριακή πλευρά.

Το σίγουρο είναι ότι με ή χωρίς λύση το «Μπαρμπαρός» θα επιστρέψει. Είτε νόμιμα είτε παράνομα.

Λήψη μέτρων και συμφέροντα

Τα πρώτα μέτρα που θα έπρεπε να ληφθούν ήταν η τροχοδρόμηση της στρατηγικής συμμαχίας με την Ελλάδα και το Ισραήλ στη βάση στρατηγικών συμφερόντων που αφορούν:

α. Στην κοινή εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.

β. Στην αναδιάρθρωση και οικοδόμηση ενόπλων δυνάμεων με έμφαση στον θαλάσσιο χώρο και στον πόλεμο του κυβερνοχώρου.

γ. Κοινή αποτροπή της τουρκικής απειλής και στην ανάδειξη εναλλακτικών μορφών δράσης προς τις ΗΠΑ για την ασφάλεια και στη σταθερότητα στην περιοχή που προϋποθέτει την αλλαγή της τουρκικής επιθετικής στάσης, η οποία δεν θα προκύψει διά μαγείας αλλά με την ισχυρή και αξιόπιστη αποτροπή.

Συναφώς, μπορεί να τονιστούν τα ακόλουθα: Στη δημιουργία συνθηκών μακροχρόνιας ασφάλειας περιλαμβάνεται και η πολιτειακή μορφή λύσης του Κυπριακού. Η ομοσπονδία δεν είναι προς το συμφέρον του Ισραήλ και όσα η βρετανική σχολή σκέψης εντός και εκτός Κύπρου υποστηρίζει, διότι κλείνει τον μοναδικό διάδρομο του Ισραήλ μέσω Κύπρου και ενισχύει τον στόχο για ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη.

Ποιο είναι, λοιπόν, το μήνυμα όσων από τώρα υποστηρίζουν επιστροφή στις συνομιλίες χωρίς συμμαχίες, στρατηγική, καθαρό στόχο και αλλαγή τουρκικής πολιτικής; Η απάντηση έχει ως ακολούθως: Μας λένε, στην ουσία, ότι εάν θέλουμε να μοιραστούμε το φυσικό αέριο, να επιστρέψουμε στις συνομιλίες για την υπογραφή τουρκικής λύσης! Χωρίς να έχουμε κυριαρχία.

Διότι, εφόσον δεν έχουμε ισχύ, η Τουρκία θα επιβάλει την τριχοτόμηση της ΑΟΖ, δηλαδή μεταξύ των δυο συνιστώντων κρατών και της ιδίας. Άρα είναι σοβαρός ο κίνδυνος να επιστρέψει το «Μπαρμπαρός» με μια λύση «αμοιβαίου δήθεν οφέλους» στην ΑΟΖ μας μετά βαΐων και κλάδων! γ.

Η επανατοποθέτηση του Κυπριακού όχι μόνο στον ΟΗΕ αλλά και στην Ε.Ε. ειδικότερα ως θέματος εισβολής και κατοχής. Που σημαίνει το πάγωμα των τουρκικών ενταξιακών διαδικασιών, αλλά και τη λήψη άλλων μέτρων κατά το πρότυπο της Ρωσίας.

Για να ενεργήσει, όμως, η Ε.Ε. σε αυτήν τη λογική, το δίκαιο δεν αρκεί. Επιβάλλεται να υπάρχει και συμφέρον. Συνεπώς, το φυσικό αέριο και η Κύπρος θα πρέπει να καταστούν εναλλακτική οδός ενέργειας για την Ε.Ε.

Στην πράξη και όχι στα λόγια. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να κατατεθούν κοστολογημένα σχέδια για το πώς και από ποιους θα γίνει η εκμετάλλευση και γιατί θα συμφέρει τους εταίρους μας και ποιους. Και δη τους Γερμανούς. Αλλιώς γιατί να μας βοηθήσουνε οι εταίροι μας.

Γιατί ενταχθήκαμε στην Ε.Ε.;

Βεβαίως ορθώς μπορεί να ρωτήσει κάποιος: Τότε γιατί ενταχθήκαμε στην Ε.Ε.; Πού είναι η αλληλεγγύη; Πού είναι η συμπαράσταση; Εξαρτάται ποια ήταν η εντύπωση που είχαν οι πολιτικοί μας και τι κουλτούρα είχαν καλλιεργήσει για την Ε.Ε. Μάλλον περιήλθαν εις γάμου κοινωνίαν χωρίς να γνωρίζουν καλά την νύφη, έχοντας λανθασμένη αντίληψη για τον χαρακτήρα της. Η Ε.Ε. δεν ήταν και δεν είναι κοινωνία αγγέλων και αλτρουισμού, αλλά πολύ περισσότερο είναι μια κοινωνία συμφερόντων παρά δικαίου.

Τα κράτη μέλη είναι νομικώς και θεωρητικώς ισότιμα όπως και στον ΟΗΕ. Στην πράξη, όμως, ο λόγος του καθενός είναι ανάλογος της ισχύος του και της αξιοπιστίας του. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο έχων έννομο συμφέρον δεν μπορεί να υπερασπιστεί και να διεκδικήσει τα δίκαιά του. Άλλωστε, η Ε.Ε. μας έχει προσφέρει και νομικό και πολιτικό πλαίσιο λύσης, παρότι εμείς το παροπλίσαμε. Θα το πούμε για πολλοστή φορά. Το γράφουμε φορτικά για να εμπεδωθεί.

Η αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005 απαντά στην Τουρκία και τονίζει ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την τουρκική ενταξιακή πορεία είναι η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Θέτει προϋποθέσεις στην Άγκυρα, που αφορούν τη συμμόρφωσή της με τα συμφωνηθέντα και τόσο η Επιτροπή όσο και το Συμβούλιο παρακολουθούν, όπως επισημαίνεται, τις εξελίξεις.

Συνεπώς, πρωτίστως και ενόψει του Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, από τώρα θα πρέπει να ζητηθεί η ενεργοποίησή του συν αλλά μέτρα για κυρώσεις, όπως συνέβη το 2006. Ακόμη και απόφαση για πλήρη αναστολή των ενταξιακών διαδικασιών, όπως συνέβη στο παρελθόν με την Κροατία, όταν αρνήθηκε να παραδώσει ύποπτο για εγκληματικές πράξεις στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Και ενώ υπάρχουν αυτά και άλλα διπλωματικά εργαλεία, εμείς τι λέμε;

Πάμε για λύση δυο συνιστώντων κρατών, που σημαίνει την αναγνώριση του ψευδοκράτους ως ένα εκ των δυο ισότιμων εταίρων! Και κάτι άλλο, επίσης φορτικό: Στην Ε.Ε. εντάχθηκε ολόκληρη η Κυπριακή Δημοκρατίας ως ενιαίο κράτος. Συνεπώς, στόχος δεν θα έπρεπε να ήταν η διχοτόμησή της σε δυο συνιστώντα κράτη, αλλά η επανσωμάτωση των κατεχομένων. Το θέμα, όμως, θα πρέπει να τεθεί ως εισβολής και κατοχής και να ζητηθεί, εκτός του παγώματος των τουρκικών ενταξιακών διαδικασιών, και η λήψη μέτρων.

Γιατί να τα τσουγκρίσουν οι εταίροι;

ΟΜΩΣ, δικαίως θα διερωτηθεί κάποιος: Γιατί να τα τσουγκρίσουν οι εταίροι μας με την Τουρκία χωρίς συμφέρον; Όπως και τώρα: Ας μη ζούμε με ψευδαισθήσεις. Από αλτρουισμό και μόνο δεν θα πολεμήσουν οι εταίροι μας για μας όταν εμείς έχουμε διαλύσει τους συντελεστές ισχύος μας και δη την Εθνική Φρουρά.

Το φυσικό αέριο, η απειλή της ISIS και ο προβληματικός ρόλος της Τουρκίας, δηλαδή η αυθάδεια και η αναξιοπιστία της, θα έπρεπε και πρέπει να είναι εργαλεία που θα δεθούν με τα συμφέροντα των εταίρων μας. Και όλα αυτά προϋποθέτουν την αλλαγή στρατηγικής. Σήμερα, βεβαίως, υπάρχουν δυο τάσεις στην κυπριακή πολιτική σκηνή.

Η μία είναι εκείνη που θέλει επιστροφή στις συνομιλίες μετά τον «περίπατο» του «Μπαρμπαρός» χωρίς αλλαγή ισοζυγίων δυνάμεων, χωρίς αλλαγή στρατηγικής, χωρίς αλλαγή της τουρκικής πολιτικής και με προσήλωση στον στόχο της ομοσπονδίας.

Η άλλη είναι εκείνη που θέλει την αλλαγή στρατηγικής και τη δημιουργία συμμαχιών, νέων ισοζυγίων δυνάμεων, ώστε να προκύψουν συνθήκες για βιώσιμη και δημοκρατική λύση. Αυτή η αντίληψη δεν στηρίζεται από τα κόμματα, παρότι μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι οι υποστηρικτές της αποτελούν την πλειοψηφία.

Στην ουσία υπάρχει δημοκρατικό έλλειμμα. Άλλα πιστεύει η πλειοψηφία και άλλα πράττει και άλλη είναι η πολιτική του κομματικού συστήματος. Έχουμε δηλαδή και έλλειμμα στρατηγικής, καθώς και δημοκρατικό έλλειμμα. Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρόν. Για όσους ισχυρίζονται ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα και είναι αλλιώς, ας προχωρήσουν σε δημοψήφισμα και για την εναλλακτική στρατηγική και την ομοσπονδία. Και σε όσους πολιτικούς δεν θα αρέσει το αποτέλεσμα, ας πάνε σπίτι τους. Ουδείς αναντικατάστατος.

Άλλωστε επί σειράν ετών μάς κυβερνούν οι ίδιοι ή τα πολιτικά και ιδεολογικά τους τέκνα. Και τα έκαναν θάλασσα. Ούτε συγγνώμη δεν ζητούν. Και συνεχίζουν να μας παραδίδουν μαθήματα πώς θα αντιμετωπίσουμε την κρίση, την οποία με τη λανθασμένη πολιτική τους προκάλεσαν. Διότι πεταλούδιζαν, όπως τους γράφαμε παλαιότερα, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία έχει καλή πρόθεση. Και τώρα τρέχουμε ομαδικώς και δεν φτάνουμε.

Εάν δεν αλλάξουμε στρατηγική, το «Μπαρμπαρός» θα επιστρέψει είτε πριν από είτε πανηγυρικά μετά τη λύση, αφού οποιαδήποτε διαλλακτική στάση της Λευκωσίας θα εκληφθεί από την Άγκυρα ως αδυναμία. Ως άσπρη σημαία παράδοσης, στην οποία η Άγκυρα θα φορέσει κόκκινο φέσι! – 

Ο Γιάννος Χαραλαμπίδης είναι διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων και Πολιτικός Αναλυτής