Η συζήτηση για τη Βόρεια ευρωπαϊκή Συμμαχία
Δημοσίευμα ολλανδικής εφημερίδας την περασμένη Τετάρτη υποστηρίζει ότι ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αρχίσει να σκέφτονται για μια Ευρώπη μετά εποχής Σένγκεν, αν όχι μετά εποχής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την De Telegraaf, η ολλανδική κυβέρνηση συζήτησε πρόσφατα ένα σχέδιο για τη δημιουργία μια μικρότερης εκδοχής της Συμφωνίας Σένγκεν, η οποία θα περιλαμβάνει μόνον την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, τη Γερμανία και την Αυστρία. Το εν λόγω δημοσίευμα απορρίφθηκε μόνο εν μέρει από τον Ολλανδό υπουργό Εξωτερικών, ο οποίος αρνήθηκε τα σχέδια για τη δημιουργία μιας μικρότερης εκδοχής της ζώνης Σένγκεν, αλλά παραδέχθηκε ότι η κυβέρνησή του εξετάζει μια συμμαχία «ομοϊδεατισσών χωρών” προκειμένου να μειωθεί η εισροή αιτούντων άσυλο στη Βόρειο Ευρώπη.
Η ομάδα των χωρών για την οποία η ολλανδική κυβέρνηση φέρεται να συζήτησε, αποτελείται από τα αναπτυγμένα βόρεια κράτη, τα οποία πρόσφατα αντιμετωπίζουν μια απότομη αύξηση μεταναστών. Σε όλες αυτές τις χώρες, τα ολοένα και πιο δημοφιλή εθνικιστικά κόμματα επέκριναν το χειρισμό της προσφυγικής κρίσης από την ΕΕ. Κατά συνέπεια, όλα τα σχέδια για τον περιορισμό της άφιξης των αλλοδαπών και τη βελτίωση των συνοριακών ελέγχων θα γίνει δεκτός θετικά από τις χώρες της Ολλανδικής λίστας, ή τουλάχιστον από σημαντικά τμήματα του πληθυσμού τους.
Μια συμμαχίαμεταξύ των κυβερνήσεων που αναφέρονται στην De Telegraaf είναι εύλογη, ακόμη και πέρα από τις πολιτικές ασύλου. Πρόκειται για κράτη που τείνουν να έχουν παρόμοιες απόψεις, όταν πρόκειται για χρηματοπιστωτικά και οικονομικά θέματα. Επίσης, αντιτίθενται στην ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως ένωση μεταφοράς κεφαλαίων, στην οποία οι πλούσιες χώρες του Βορρά επιδοτούν τις χώρες του νότου. Ορισμένοι οικονομολόγοι και πολιτικοί έχουν υποστηρίξει ότι, αν καταρρεύσει η ευρωζώνη, θα είχε νόημα για αυτές τις οικονομίες να δημιουργήσουν τη δική τους νομισματική ένωση. Κόμματα, όπως η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» έχουν προτείνει τη δημιουργία μιας «ευρωζώνης του βορρά» με μια παρόμοια σύνθεση μελών.
Με απλά λόγια, αυτό δεν είναι μια τυχαία λίστα χώρες, αλλά μια συλλογή κρατών που μοιράζονται ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς. Στην πραγματικότητα, ο χάρτης που η ολλανδική κυβέρνηση έχει κατά νου διαθέτει μια αξιοσημείωτη ομοιότητα με την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα τέλη του 18ου αιώνα.
Το δημοσίευμα για τις συζητήσεις εντός της ολλανδικής κυβέρνησης συμπίπτει με τη διερεύνηση εκ μέρους μιας άλλης ομάδας χωρών για το αν θα εμβαθύνει τους δεσμούς της. Η συζήτηση για το αν πρέπει να δεχθεί τις ποσοστώσεις για τους αιτούντες άσυλο στην ΕΕ έδωσε νέα πνοή στην Ομάδα Βίσεγκραντ, που αποτελείται από την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και τη Σλοβακία. Η νεοεκλεγείσα πολωνική κυβέρνηση έχει ήδη δηλώσει ότι αποτελεί προτεραιότητα η διατήρηση ισχυρών δεσμών με τους εταίρους της Βίσεγκραντ, και ότι η Βαρσοβία θα επιδιώξει επίσης να συνεχίσει τη στρατηγική εταιρικής σχέσης με τη Ρουμανία για τη δημιουργία ενός πολιτικού άξονα (και, ενδεχομένως, μια στρατιωτική συμμαχία) από τη Βαλτική Θάλασσα μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.
Πέρα από τις συμμαχίες, το Ηνωμένο Βασίλειο πιέζει επίσης για τον επανασχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την πλευρά του Λονδίνου, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να έχει δομή που θα βασίζεται στο ελεύθερο εμπόριο και τις πολιτικές συμφωνίες, όχι απαραίτητα (να βασίζεται) στην ελεύθερη διακίνηση προσώπων ή σε μια δέσμευση για παράδοση της κυριαρχίας σε μη εκλεγμένους αξιωματούχους στις Βρυξέλλες. Η Ολλανδία και οι σκανδιναβικές χώρες στην Ευρώπη, σε διαφορετικό βαθμό, επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη.
Ωστόσο, το ολλανδικό σχέδιο είναι σημαντικό και τις χώρες που αφήνει εκτός, όπως η Γαλλία. Ως μεσογειακή και βόρεια ευρωπαϊκή χώρα, η Γαλλία έχει παραδοσιακά αγωνιστεί να βρει ισορροπία μεταξύ της επιθυμίας της να οικοδομήσει μια σφαίρα επιρροής κατά μήκος της Μεσογείου και των στρατηγικών συμφερόντων της στο βορρά. Εάν το ολλανδικό σχέδιο υλοποιηθεί, η Γαλλία θα βρεθεί σε δύσκολη θέση, δεδομένου ότι θα πρέπει να αποφασίσει για το αν θα προσπαθήσει να ενταχθεί στην «Βόρεια Συμμαχία» ή να δημιουργήσει τη δική της σφαίρα επιρροής, περιλαμβάνοντας ενδεχομένως την Ισπανία και την Ιταλία. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μια συμμαχία των λαών της Μεσογείου με παρόμοια στρατηγικά συμφέροντα, όταν πρόκειται για μέρη όπως η Βόρεια Αφρική αλλά και παρόμοιες οικονομικές θέσεις σε ζητήματα όπως ο πληθωρισμός και οι δημόσιες δαπάνες.
Και η Γερμανία θα μπορούσε επίσης να βρεθεί σε δυσάρεστη κατάσταση. Μερικοί Γερμανοί συντηρητικοί υπερασπίζονται την ιδέα μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων, στην οποία κάποιες χώρες εντάσσονται ταχύτερα από ό, τι κάποιες άλλες. Από αυτή την άποψη, θα ήταν λογικό για ορισμένες χώρες να φτάνουν πιο γρήγορα, ενώ κάποιες άλλες να μένουν πίσω. Ωστόσο η ολλανδική πρόταση θα μπορούσε να είναι προβληματική για διάφορους λόγους. Κατ ‘αρχάς, αυτό θα σήμαινε έναν επανασχεδιασμό της περιοχής που καλύπτει η Σένγκεν, αλλά και την απομάκρυνση των περισσότερων από τα σημερινά μέλη της. Είναι δύσκολο να δούμε πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να επιβιώσει μια τέτοια απόφαση. Δεύτερον, είναι απίθανο το Βερολίνο να υποστηρίξει ένα σχέδιο που δεν περιλαμβάνει το Παρίσι.
Τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά, όμως, αν το ολλανδικό σχέδιο εφαρμοζόταν στο πλαίσιο μιας κοινής συμφωνίας περί αποτυχίας της συνθήκης Σένγκεν. Αν, αντί μιας μονομερούς απόφασης μιας μικρής ομάδας χωρών, ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφωνούσε ότι πρέπει να καταργηθεί η Σένγκεν, στη συνέχεια, η Γαλλία και άλλοι θα μπορούσαν να αποφασίσουν ότι είναι καλύτερο να επανακτηθεί ο έλεγχος των συνόρων τους, ενώ η Γερμανία ενδεχομένως να αποφάσιζε να υπογράψει νέες συνοριακές συμφωνίες με τις χώρες του Βορρά.
Αλλά ακόμη και αν η «μίνι-Σένγκεν» ήταν το αποτέλεσμα μιας πανευρωπαϊκής συμφωνίας, φαίνεται απίθανη η υλοποίησή της χωρίς πρόσθετα μέτρα με στόχο την παγίωση του χάσματος μεταξύ των οικονομιών του Βορρά και του Νότου. Σε αυτό το σημείο, η ιδέα αποτελεί μόνο φήμη στα ολλανδικά μέσα ενημέρωσης, και, ενδεχομένως, ένα από τα πολλά που συζητήθηκαν από την ολλανδική κυβέρνηση στον απόηχο των επιθέσεων του Παρισιού. Ωστόσο, οι σημερινές συνομιλίες στη Βόρεια και την Ανατολική Ευρώπη δείχνουν ότι η Ολλανδία δεν είναι η μόνη που σκέφτεται εναλλακτικές λύσεις και για το αν θα πρέπει η σημερινή πολιτική, οικονομική και πολιτική τάξη της Ευρώπης να αλλάξει. Γενικότερα, αυτά θα μπορούσαν απλώς να είναι τα πρώτα βήματα μιας πρόβλεψης του Stratfor – ότι η Ευρώπη ενδεχομένως να ξεκινήσει για μια ακόμη φορά να διαλύεται σε μπλοκς με βάση τα πολιτιστικά συστατικά τους.
