Χωρίς κανένα επί της ουσίας αποτέλεσμα ολοκληρώθηκε η Σύνοδος στις Βρυξέλλες
Άλλη μια “σύναξη” των ευρωπαϊων ηγετών ολοκληρώθηκε -με τη συμμετοχή και της Τουρκίας- χωρίς ωστόσο να καταλήξει σε λύση για την αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης ροής μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα. Το ραντεβού ανανεώθηκε για τις 17 Μαρτίου, για τις… οριστικές αποφάσεις, αλλά μέχρι τότε ουδείς γνωρίζει ποια θα είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Ο σημερινός έντυπςο και ηλεκτρονικός τύπος καλύπτει το τι συνέβη χθες στην βελγική πρωτεύουσα.
Το capital στο ρεπορτάζ του “Η Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η “αλεπού” και το παζάρι” καταγράφει όλα όσα συνέβησαν χθες.
Άλλη μία δραματική και κρίσιμη σύνοδος ολοκληρώθηκε χωρίς κανένα αποτέλεσμα με μερικές ευχές, διαπιστώσεις και μετακύληση των αποφάσεων για αργότερα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανανεώνει το ραντεβού με τον …εαυτό της αλλά και την Τουρκία για λίγες μέρες μετά, για τις 17 Μαρτίου οπότε και θα συνεδριάσει πλέον εκ νέου η τακτική αυτή τη φορά σύνοδος κορυφής προκειμένου να λάβει οριστικές -σύμφωνα τουλάχιστον με τον προγραμματισμό -αποφάσεις.
Προηγήθηκαν ματαθώνιες διαβουλεύσεις περισσότερων των 15 ωρών προκειμένου να καταλήξουν Ευρώπη και Άγκυρα σε ένα προσχέδιο συμφωνίας βάσει του οποίου η Τουρκία θα δεχθεί στους κόλπους της την επανεισδοχή προσφύγων και παράτυπων μεταναστών και η Ευρώπη με τη σειρά της θα κληθεί να δώσει ουκ ολίγα απ’ όσα η Άγκυρα έβαλε επιτακτικά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η χθεσινή σύνοδος κορυφής η οποία κόντεψε να φτάσει σε διάρκεια την… ιστορική σύνοδο του Ιουλίου όταν η Ελλάδα βρισκόταν με το μισό της πόδι εκτός ευρωζώνης, ξεκίνησε εξ αρχής επεισοδιακά. Το αρχικό σχέδιο για τα συμπεράσματα της συνόδου που διέρρευσε, “πάγωσε” την Αθήνα καθώς επικύρωνε ως οριστικό το σφράγισμα των βόρειων συνόρων της χώρας.
Καταλύτης για το γύρισμα του φύλλου στάθηκε η παρέμβαση της Γερμανίδας καγκελαρίου η οποία τράβηξε χειρόφρενο στις επιδιώξεις των χωρών του Βιζεγκραντ. Έκτοτε άρχισε για την ταλανισμένη κι αμήχανη εσχάτως Ε.Ε το διπλό μαρτύριο της διαπραγμάτευσης : με τους “σκληρούς” της κεντρικής Ευρώπης και με την έτοιμη για (να τα πάρει όλα) Άγκυρα.
Τα ρήγματα στο εσωτερικό των 28 είναι τόσο βαθιά που παρότι κατάφεραν χθες έστω και υπό ασφυκτικές πιέσεις να συμφωνήσουν σε ένα προσχέδιο με την Τουρκία, η σύνοδος σημαδεύτηκε από τα βέτο, τις απειλές για βέτο αλλά και την πρόδηλη απροθυμία της ομάδας των τεσσάρων να δεχθεί οποιαδήποτε λύση για την προσφυγική κρίση που θα προϋποθέτει κατανομή των προσφυγικών ροών -έστω και λελογισμένη- εντός των ευρωπαϊκών συνόρων. Εξ ού και η συμφωνία της ΕΕ με την Άγκυρα για άμεση μετεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία οδήγησε Ούγγρους και λοιπούς της ίδιας ομάδας να μπλοκάρουν τις εργασίες της συνόδου απειλώντας να τινάξουν στον αέρα τη διαπραγμάτευση με την Τουρκία.
Διεκδικήσεις
Και η Τουρκία πάντως απο πλευράς της επιδόθηκε χθες σε αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα: τα ανατολίτικα παζάρια. Αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή απελπισία για το προσφυγικό ζήτημα ανταλλάσσει τη συνεργασία της ζητώντας αυξημένα κονδύλια (επιπλέον 3 δισ. ευρώ), το ξεπάγωμα της διαπραγμάτευσης για την ενταξιακή της πορεία στην ΕΕ και κατάργηση της βίζα για όσους Τούρκους ταξιδεύουν σε ευρωπαϊκές χώρες.Κλειστά σύνορα
Τελικώς τι θα πάρει και τι θα δώσει και στην πράξη η Τουρκία, θα κριθεί τις επόμενες 10 ημέρες. Η επόμενη Σύνοδος θα πραγματοποιηθεί στις 17 Μαρτίου για να καταστεί εφικτή επιτέλους η ιστορική συμφωνία που φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει τα οξύτατα πια προβλήματα που έχουν προκαλέσει οι ιλιγγιώδεις ρυθμοί με τους οποίους αυξάνονται οι προσφυγικές ροές.Όλα τούτα πάντως πάρα διαβουλεύσεις βρίσκουν την Ελλάδα στο σημείο ακριβώς που την άφησαν: με τα βόρεια σύνορα της κλειστά και την ασφυκτική πίεση από τις ροές που δέχεται με τους πρόσφυγες να παραμένουν εγκλωβισμένοι στην ελληνική επικράτεια. Το γεγονός ότι η συζήτηση μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας δεν έγινε στη βάση των προτάσεων των χωρών του Βιζεγκραντ αλλά επί του προσχεδίου συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας, είναι αναμφίβολα ένα κέρδος, το οποίο πιστώνεται στην Γερμανίδα Καγκελάριο, αλλά δεν αλλάζει επί της ουσίας τίποτα στην παρούσα κατάσταση.
Η αποτίμηση
Στην κυβέρνηση πάντως φαίνονται εξαιρετικά ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα και την πορεία της συνόδου κορυφής όπως αποτυπώθηκε και στις δηλώσεις που έκανε μετά το πέρας της διαδικασίας ο Αλέξης Τσίπρας διατρανώνοντας ότι οι χώρες που ήθελαν να Απομονώσουν την Ελλάδα τελικά απομονώθηκαν ίδιες. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές η τελική δήλωση των αρχηγών των κρατών και κυβερνήσεων των χωρών μελών της Ε.Ε προβλέπει:1. Την επιτάχυνση της μετεγκατάστασης προσφύγων, προκειμένου να ανακουφιστεί το βαρύ φορτίο που προς το παρόν πέφτει επάνω στην Ελλάδα.
2. Την υλοποίηση των δεσμεύσεων για επανεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία σε χώρες της ΕΕ.
3. Τη στήριξη στην Ελλάδα για άμεσες επιστροφές στην Τουρκία, των παράτυπων μεταναστών που δεν χρειάζονται διεθνή προστασία.
4. Την κατεπείγουσα προώθηση οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα στη βάση του εθνικού σχεδιασμού και σε συνεργασία με την Κομισιόν, για την αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών αναγκών. Βάσει των προβλέψεων τούτων, η κυβέρνηση εκτιμά όπως αναφέρουν πηγές της, πως: “Το κείμενο της δήλωσης ανταποκρίνεται στις θέσεις που διαμόρφωσε σύσκεψη πολιτικών αρχηγών”.Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές το τελικό κείμενο της δήλωσης, διαμορφώθηκε σε αντίθεση με τις επιδιώξεις μιας ομάδας κρατών μελών, που επί της ουσίας δεν επιθυμούσαν καμία απόφαση, καμία ενέργεια και καμία δέσμευση για το προσφυγικό ζήτημα.
Η προσπάθεια της κυβέρνησης, για τη διαχείριση του προσφυγικού συνεχίζεται σήμερα με την επίσκεψη του πρωθυπουργού στη Σμύρνη.
Το Πρώτο Θέμα τιτλοφορεί το ρεπορτάζ του “Προσφυγικό: «Aνατολίτικο παζάρι» μέχρι τις 17 Μαρτίου – Τα σύνορα παραμένουν κλειστά” και σημειώνει τα εξής:
Δεν αποφασίστηκε να ανοίξει ο βαλκανικός διάδρομος – Μέρκελ: Πρωτοποριακή η τουρκική πρόταση για την αναλογία «1 πρόσφυγας σε Τουρκία, 1 σε Ευρώπη» – 300 εκατ. και ανθρωπιστική βοήθεια στην Ελλάδα υποσχέθηκε ο Ολάντ – Το θέμα της ένταξης στην ΕΕ έβαλε η Τουρκία – Τσίπρας: Εγινε ένα βήμα μπροστά
Χωρίς «λευκό καπνό» ολοκληρώθηκε μετά από 15 ώρες η μαραθώνια διαπραγμάτευση στις Βρυξέλλες για το προσφυγικό καθώς οι οριστικές αποφάσεις μετατέθηκαν για την επόμενη Σύνοδο στις 17-18 Μαρτίου. Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ικανοποιημένη αν και μέχρι τις 18 Μαρτίου μένει πολλά να διευκρινιστούν σε σχέση με την πρόταση της Τουρκίας.
H Σύνοδος έφθασε αρκετές φορές στα πρόθυρα του ναυαγίου και ανέδειξε το χάσμα που υπάρχει μεταξύ των χωρών της ΕΕ στην αντιμετώπιση του προσφυγικού. Εφόσον οι κατ αρχήν αποφάσεις οριστικοποιηθούν, η πίεση στα ελληνικά νησιά θα μειωθεί και η Ελλάδα θα δεχθεί βοήθεια για να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση, ωστόσο μένει να φανεί τι πιέσεις θα δεχθεί στο πεδίο των σχέσεων με την Τουρκία, η οποία για να συναινέσει στην μείωση της προσφυγικής ροής ζητά ανταλλάγματα, πέρα από την οικονομική βοήθεια, που άπτονται και των σχέσεών της με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Πάντως παρότι στην Σύνοδο υπήρξε από πολλές πλευρές αποδοκιμασία των χωρών Βίζεγκαρντ, όπως επισήμανε στις δηλώσεις του και ο Έλληνας πρωθυπουργός, δεν αποφασίστηκε να ανοίξουν τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, ο Βαλκανικός διάδρομος θα παραμείνει κλειστός. Η σημαντική εξέλιξη είναι ότι η Τουρκία θα δέχεται πίσω τους παράνομους μετανάστες. Επίσης θα δέχεται τους πρόσφυγες με την συμφωνία ότι για κάθε πρόσφυγα που θα προωθείται στο έδαφος της από την Ελλάδα, ένας πρόσφυγας θα αναχωρεί κατευθείαν από το έδαφός της προς την Ευρώπη. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι θα περιοριστεί σημαντικά η ροή προσφύγων προς την Ελλάδα και η πίεση στα ελληνικά νησιά.
Το κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε τα ξημερώματα της Τρίτης έχει ως εξής:
«1.Μετά τη συνάντησή τους με τον πρωθυπουργό Νταβούτογλου, οι αρχηγοί των κρατών της ΕΕ και των κυβερνήσεων αναφέρθηκαν στο μεταναστευτικό, ιδίως όσον αφορά τη διαδρομή των δυτικών Βαλκανίων. Χαιρέτισαν τη συζήτησή τους με τον Τούρκο Πρωθυπουργό για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή του Κοινού Σχεδίου Δράσης. Η Τουρκία επιβεβαίωσε τη δέσμευση για εφαρμογή της διμερούς συμφωνίας επανεισδοχής Ελλάδας-Τουρκίας για αποδοχή της ταχείας επιστροφής όλων των μεταναστών που δεν βρίσκονται σε ανάγκη διεθνούς προστασίας και να υποδέχεται πίσω όλους τους παράνομους μετανάστες που συλλαμβάνονται σε τουρκικά χωρικά ύδατα.
Οι αρχηγοί των κρατών και των κυβερνήσεων συμφώνησαν επίσης ότι χρειάζονται γενναίες κινήσεις για να κλείσουν οι διαδρομές της παράνομης διακίνησης ανθρώπων και να καταπολεμηθεί το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών, να προστατευθούν τα εξωτερικά μας σύνορα και να τερματιστεί η μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη. Πρέπει να σπάσει ο δεσμός μεταξύ της εισόδου σε ένα πλοίο και της εγκατάστασης στην Ευρώπη.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπογράμμισαν τη σημασία της επιχείρησης του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, που άρχισε σήμερα. Κάλεσαν όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ να την στηρίξουν ενεργά. Χαιρέτησαν θερμά τις πρόσθετες προτάσεις που υποβλήθηκαν σήμερα από την Τουρκία για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της μετανάστευσης. Συμφώνησαν να εργαστούν με βάση τις αρχές που περιέχουν:
Την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών που περνούν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά, με το κόστος να καλύπτεται από την ΕΕ
Την επανεγκατάσταση, για κάθε Σύρο προς επανεισδοχή στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ενός άλλου Σύρου από την Τουρκία στα κράτη μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων δεσμεύσεων
Να επιταχυνθεί η εφαρμογή τους οδικού χάρτη για την απελεύθερωση της βίζα με όλα τα κράτη-μέλη με στόχο να αρθούν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση βίζα για τους Τούρκους πολίτες το αργότερο μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2016
Να επιταχυνθεί η εκταμίευση των πρώτων 3 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του πρώτου πακέτου σχεδίου πριν από το τέλος Μαρτίου και να αποφασίσουν για επιπρόσθετη χρηματοδότηση του Refugee Facility για τους Σύρους
Να γίνει προετοιμασία για τις αποφάσεις όσον αφορά το άνοιγμα νέων κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατό, χτίζοντας στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Οκτωβρίου του 2015
Να εργαστούν με την Τουρκία σε ένα κοινό έργο ώστε να βελτιώσουν τις ανθρωπιστικές συνθήκες στο εσωτερικό της Συρίας κάτι που θα επιτρέψει στον τοπικό πληθυσμό και τους πρόσφυγες να ζήσουν σε περιοχές οι οποίες θα είναι πιο ασφαλείς.Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα προωθήσει αυτές τις προτάσεις και θα επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες με την τουρκική πλευρά πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου. Η δουλειά αυτή θα γίνει με σεβασμό στο ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο.
Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συζήτησαν επίσης με τον Τούρκο Πρωθυπουργό την κατάσταση των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία.
2. Οι ηγέτες των κρατών υπενθύμισαν περαιτέρω πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στη συνάντηση της 18-19ης Φεβρουαρίου, αποφάσισε να επανέλθει σε μία κατάσταση όπου όλα τα μέλη του χώρου Σένγκεν εφαρμόζουν πλήρως τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν λαμβάνοντας υπόψιν την ιδιομορφία των θαλάσσιων συνόρων και να δώσει τέλος στην ανεξέλεγκτη πρόσβαση. Οι παράνομες ροές μεταναστών κατά μήκος του “διαδρόμου των δυτικών Βαλκανίων” έχουν πλέον τερματιστεί.
3. Προκειμένου να καταστεί αυτό βιώσιμο απαιτείται δράση στο ακόλουθο πλαίσιο:
α) να στηρίξουμε την Ελλάδα σε αυτή τη δύσκολη στιγμή και να κάνουμε το παν για να τη βοηθήσουμε να διαχειριστεί μια κατάσταση που έχει προκύψει ως συνέπεια αυτής της εξέλιξης. Είναι συλλογική ευθύνη της ΕΕ που απαιτεί τη γρήγορη και αποτελεσματική κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων μέσων και πόρων της ΕΕ και των συνεισφορών των κρατών-μελών.
β) να δώσουμε μια άμεση και αποτελεσματική απάντηση στην πολύ δύσκολη ανθρωπιστική κατάσταση που αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό στο έδαφος. Θα παρασχεθεί άμεσα από την Κομισιόν στήριξη έκτακτης ανάγκης σε στενή συνεργασία με την Ελλάδα, τα υπόλοιπα κράτη-μέλη και μη κυβερνητικούς οργανισμούς στη βάση μιας αξιολόγησης, από την Κομισιόν και την Ελλάδα, των αναγκών και ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι επικεφαλής των κυβερνήσεων καλωσορίζουν την πρόταση της Κομισιόν για την πρόβλεψη παροχής έκτακτης στήριξης εντός της ΕΕ και καλούν το Συμβούλιο να την υιοθετήσει πριν το επόμενο Συμβούλιο του Μαρτίου, επεκτείνοντας με αυτόν τον τρόπο το εύρος των χρηματοοικονομικών εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Ζητούν από την αρχή που είναι υπεύθυνη για τον προϋπολογισμό να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα.
γ)να παράσχουμε περισσότερη βοήθεια στην Ελλάδα στη διαχείριση των εξωτερικών της συνόρων, συμπεριλαμβανομένων αυτών με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία και να διασφαλίσουμε την ομαλή λειτουργία των hotspots με 100% ταυτοποίηση, καταγραφή, ελέγχους ασφαλείας και την πρόβλεψη για επαρκή ικανότητα υποδοχής. Η Frontex θα απευθύνει νέα πρόσκληση για εθνικούς αξιωματούχους το συντομότερο δυνατό και όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν πλήρως έως την 1η Απριλίου το αργότερο. Η Europol θα αποστείλει γρήγορα ελεγκτές σε όλα τα hotspots για να ενισχύσουν τους ελέγχους ασφαλείας και να βοηθήσουν τις ελληνικές αρχές στη μάχη κατά των διακινητών.
δ) να βοηθήσουμε την Ελλάδα ώστε να διασφαλιστούν ολοκληρωμένες, μεγάλης κλίμακας και γρήγορες επιστροφές στην Τουρκία όλων των παράτυπων μεταναστών που δεν βρίσκονται σε ανάγκη διεθνούς προστασίας, χτίζοντας στη συμφωνία επανεισδοχής Ελλάδας – Τουρκίας και από την 1η Ιουνίου στη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας
ε) να επιταχύνουμε σημαντικά την εφαρμογή της μετεγκατάστασης ώστε να μετριαστεί το μεγάλο βάρος που βαραίνει επί του παρόντος την Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης του Ασύλου (EASO) θα απευθύνει μια επιπλέον πρόκληση για εθνική πραγµατογνωµοσύνη ώστε να υποστηρίξει το ελληνικό σύστημα ασύλου και όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν άμεσα και πλήρως. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να διαθέσουν επειγόντως περισσότερες περιοχές για μετεγκατάσταση. Η Κομισιόν θα αναφέρει σε μηνιαία βάση στο Συμβούλιο όσον αφορά την εφαρμογή των υποχρεώσεων μετεγκατάστασης.
στ) να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με κράτη εκτός της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια και να παρέχουμε την αναγκαία βοήθεια
ζ) να εφαρμόζουμε τις υφιστάμενες δεσμεύσεις μετεγκατάστασης και να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε σε ένα αξιόπιστο πρόγραμμα εθελοντικής υποδοχής με την Τουρκία
η) να αναλάβουμε άμεσα όλα τα αναγκαία μέτρα όσον αφορά νέες διαδρομές και να εντείνουμε τη μάχη κατά των διακινητών
θ) να προωθήσoυμε, κατά προτεραιότητα, όλα τα στοιχεία του οδικού χάρτη της Κομισιόν για την “επιστροφή στη Σένγκεν”, ώστε να τερματιστούν οι προσωρινοί εσωτερικοί συνοριακοί έλεγχοι και να αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία της περιοχής Σένγκεν πριν το τέλος του έτους.
Αυτό το έγγραφο δεν δημιουργεί νέες δεσμεύσεις για τα κράτη μέλη όσον αφορά την μετεγκατάσταση και επανεγκατάσταση.
4. Αυτά είναι επείγοντα μέτρα που πρέπει να ληφθούν στο πλαίσιο της παρούσας κατάστασης στο έδαφος και θα πρέπει να διατηρούνται υπό αναθεώρηση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο φάκελο μετανάστευση σε όλες του τις πτυχές της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου για να εδραιώσει περαιτέρω την κοινή ευρωπαϊκή εφαρμογή της συνολικής μας στρατηγικής για τη μετανάστευση.
Τσίπρας: Απομονώθηκαν όσοι ήθελαν να απομονώσουν την Ελλάδα
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα τα ξημερώματα, μετά το πέρας των εργασιών, όπου τόνισε ότι στη Σύνοδο Κορυφής απομονώθηκαν εκείνοι που ήθελαν να απομονώσουν την Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι η συζήτηση στην προηγούμενη Σύνοδο και λίγο πριν την χθεσινή, αφορούσε στην ουσία το plan b και όχι το plan a, δηλαδή το πώς θα κατάφερναν κάποιοι με μονομερείς κινήσεις να κλείσουν τη βαλκανική οδό και να απομονώσουν τους πρόσφυγες στην Ελλάδα. Σήμερα η συζήτηση εστιάστηκε στον πως θα βρεθεί ουσιαστική λύση για τον περιορισμό των ροών από την Τουρκία, σε συνεργασία με την Τουρκία. Ακολούθως ανέφερε ότι “η Τουρκία ήρθε με δελεαστικές προτάσεις, αιφνιδιάζοντας πολλούς. Ωστόσο, οι τουρκικές προτάσεις έθεταν ως όρο ορισμένα ανταλλάγματα που δεν ήταν δυνατόν να αποφασιστούν σήμερα, αφενός εξαιτίας της απουσίας ετοιμότητας, αφετέρου επειδή ορισμένα ήταν υπερβολικά και πρέπει να τεθούν εκ νέου επί τάπητος”.
Όσον αφορά την Ελλάδα σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, “Η συζήτηση μπήκε ξανά σε μία σωστή βάση, η Ελλάδα, όχι μόνο δεν απομονώθηκε, αλλά απομονώθηκαν οι χώρες εκείνες που ήθελαν να απομονώσουν την Ελλάδα. Δημιουργήθηκαν τείχη απέναντι σε αυτούς που χτίζουν τείχη”. Ο πρωθυπουργός είπε ακόμη ότι “Η Σύνοδος τελείωσε σήμερα αλλά συνεχίζεται αύριο στη Σμύρνη με μια ιστορική συνάντηση και απόφαση για την επικαιροποίηση της συμφωνίας επανεισδοχής ώστε η Τουρκία να παίρνει πίσω τους παράνομους μετανάστες” και χαρακτήρισε κρίσιμη και την επόμενη Σύνοδο Κορυφής, δεδομένου ότι μαίνεται η σύγκρουση ιδεών στην Ευρώπη.
Σε σχέση με τις αρχικές επιδιώξεις της ελληνικής πλευράς, που είχαν χαραχθεί από κοινού ως στόχοι στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, ο κ. Τσίπρας είπε πως επετεύχθη η συντριπτική πλειοψηφία τους.
“Πετύχαμε να υπάρξει πλήρης αναγνώριση της ανάγκης η Ελλάδα να στηριχθεί, πλήρη οικονομική στήριξη, τεχνική στήριξη, υλικοτεχνική στήριξη, στήριξη προσωπικού ειδικών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Πετύχαμε τη σαφή αναφορά στην ουσιαστική ενίσχυση της μετεγκατάστασης προσφύγων από την Ελλάδα προς τις χώρες της ΕΕ. Πετύχαμε, και αύριο θα το επικυρώσουμε με την Τουρκία, επικαιροποίηση για fast track επανεισδοχή. Τα αποτελέσματα της Συνόδου είναι ένα βήμα μπροστά, εντούτοις, γεγονός είναι πως χρειάζεται να γίνουν πολλά βήματα μπροστά”.
Για να υπάρξει αυτή η κατάληξη προηγήθηκε ένας μαραθώνιος επίσημων και παρασκηνιακών διαβουλεύσεων προκειμένου η ομάδα Βίζεγκραντ να άρει τις επιφυλάξεις της και παράλληλα να αποφασιστεί “το ξεπάγωμα της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας”. Προς τούτε υπήρξε συνάντηση μεταξύ Γερμανίας, Γαλλίας, Αγγλίας, Ολλανδίας, Ελλάδας και Κύπρου στην οποία ήταν παρούσα και η υπουργός Εξωτερικών της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι προκειμένου, όπως ανέφεραν κυβερνητικές πηγές, να υπάρξει συντονισμός στις διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Αν και λίγα έγιναν γνωστά για την σύσκεψη αυτή, κυβερνητικές πηγές ανέφεραν σε σχέση με τα σενάρια που κυκλοφορούν, ότι η Κύπρος δέχεται πιέσεις να υποχωρήσει στα αιτήματα της Άγκυρας, η ελληνική πλευρά παγίως στηρίζει την Κύπρο και βρίσκεται στο πλευρό της. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές ο πρωθυπουργός στήριξε τη θέση της Κύπρου ότι για να ανοίξουν τα κεφάλαια πρέπει, παράλληλα, να ανοίξουν τα λιμάνια στα Κατεχόμενα.
Η πρόταση της Τουρκίας
Η εξέλιξη αυτή προέκυψε μετά την πρόταση της Τουρκίας να αποδεχτεί την επιστροφή όλων όσων μεταφέρονται στα ελληνικά νησιά πίσω στο έδαφός της, με αντάλλαγμα την αποστολή αυτόματα στην Ευρώπη αντίστοιχου αριθμού προσφύγων που βρίσκονται στην Τουρκία. Εφόσον αυτό ισχύσει τότε καθίσταται άνευ λόγου η μετακίνηση των προσφύγων και μειώνεται σημαντικά η πίεση στα ελληνικά νησιά. Φυσικά η Τουρκία ζητά ανταλλάγματα: Διπλασιασμό της οικονομικής βοήθειας (άλλα τρία δισ. ευρώ), άνοιγμα πέντε κεφαλαίων της ενταξιακής διαδικασίας και απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας από τον Ιούνιο, κάτι που θα επιτρέψει στους τούρκους πολίτες να ταξιδεύουν ελεύθερα στη ζώνη Σένγκεν.
Δηλώσεις ευρωπαίων
Σύμφωνα με τις δηλώσει των αξιωματούχων η Τουρκία συμφώνησε στην καταπολέμιση των κυκλωμάτων των διακινητών που δρουν στο έδαφός της και στην λειτουργία της νατοικής δύναμης, κατά τρόπο που να επιστρέφει τους πρόσφυγες που εντοπίζονται στα χωρικά της ύδατα.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ δήλωσε ότι υπήρξε συμφωνία ότι η ροή προσφύγων από Τουρκία προς Ελλάδα παραμένει μεγάλη και πρέπει να μειωθεί σημαντικά. Επιπλέον είπε ότι “Θα στηρίξουμε την Ελλάδα ώστε να προχωρήσουν οι γρήγορα οι επαναπροωθήσεις. Παράλληλα χαιρετίζουμε την έναρξη των επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ αλλά και την πρόθεση της Τουρκίας να δεχτεί τους πρόσφυγες που διασώζονται σε τουρκικά χωρικά ύδατα. Η παράνομη ροή προσφύγων-μεταναστών στο Δυτικό Βαλκανικό διάδρομο τελειώνει. Η Ελλάδα δεν θα παραμείνει μόνη αλλά θα στηριχτεί με άμεση αποστολή κονδυλίων.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ανέφερε ότι ¨καταλήξαμε σε μια συμφωνία επί της αρχής ότι η Τουρκία θα δεχτεί την επιστροφή μεταναστών από τα ελληνικά νησιά. Είναι πραγματική αλλαγή παιχνιδιού. Κάνοντας το αυτό θα σπάσουμε τις δουλειές των διακινητών καθώς ο μόνος τρόπος για να έρθει κανείς στην Ευρώπη θα είναι ο νόμιμος”. Σημείωσε ακόμη ότι “η Ελλάδα χρειάζεται τη βοήθειά μας περισσότερο από ποτέ. Είναι σημαντικό να προχωρήσει η μετεγκατάσταση”.
Στην ανάγκη να στηριχθεί η Ελλάδα αναφέρθηκε και η καγκελάριος της Γερμανίας Άγκελα Μέρκελ η οποία ανέφερε ότι “πρέπει να βοηθήσουμε την Ελλάδα να προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα και να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση. Χρειάζεται να προχωρήσει στο 100% η καταγραφή προσφύγων-μεταναστών. Ανέφερε ακόμη ότι “μας απασχόλησε και το πώς θα χτυπήσουμε το κύκλωμα διακινητών. Το σχέδιο να επιστρέφουν οι πρόσφυγες από την Ελλάδα στην Τουρκία και σε αναλογία ένα προς ένα να μεταφέρονται στην Ευρώπη είναι σημαντικό γιατί θα σταματήσει την παράνομη μετακίνηση. Είναι σημαντικό βήμα και θα το συζητήσουμε ώστε να καταλήξουμε σε αποφάσεις στην Σύνοδο Κορυφής της 17ης Μαρτίου”.
Διαπραγματεύσεις χωρίς τον Νταβούτογλου
Είχαν προηγηθεί διαπραγματεύσεις μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών, χωρίς την παρουσία του Τούρκου πρωθυπουργού, Αχμέτ Νταβούτογλου, που ξεκίνησαν στις 00:30, έπειτα από τη διακοπή για διαβουλεύσεις που προκάλεσε το βέτο της Ουγγαρίας στη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.
Όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές από τις Βρυξέλλες, υπήρξε ένα προσχέδιο συμφωνίας που προέκυψε από τη σειρά διμερών επαφών και πάνω σε αυτό βασίστηκε η συζήτηση. «Μπαίνουν οι τελευταίες πινελιές» έγραψε στο Twitter ο επικεφαλής του γραφείου του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, Μάρτιν Σελμάγερ.
Διεθνή πρακτορεία, ωστόσο, όπως το Reuters, υποστήριζαν, με επικλήσεις αξιωματούχων της ΕΕ, ότι οι ηγέτες της ΕΕ δεν θα συμφωνήσουν τη Δευτέρα – όπως και έγινε- επί των αιτημάτων της Τουρκίας και οι αποφάσεις θα παραπεμφθούν στην επόμενη, προγραμματισμένη Σύνοδο Κορυφής της 17ης-18ης Μαρτίου.
Και αυτό, καθώς ήθελαν πρώτα να διαβάσουν αναλυτικά το νέο κείμενο, αλλά και να το παρουσιάσουν στα κοινοβούλιά τους, προκειμένου να λάβουν εν συνεχεία τις αποφάσεις τους.
Χαρακτηριστικό είναι πως, διπλωματική πηγή από την Τσεχία, ανέφερε πως ο ηγέτης της χώρας δεν είχε εξουσιοδότηση να προσφέρει χρήματα σε ξένη χώρα, όπως ζητάει η Τουρκία, και επομένως παραπέμπει στην τσεχική Βουλή. Παρόμοια στάση έχουν και άλλες χώρες.
Πληροφορίες ανέφεραν ακόμη ότι από το κείμενο του εγγράφου που επεξεργάστηκαν τελικά οι Ευρωπαίοι ηγέτες, είχαν απαλειφθεί τα περί ανοίγματος κεφαλαίων για ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, κάτι που είχε αρχικά προκαλέσει την αντίδραση της Κύπρου.
Βέτο από την Ουγγαρία
Εμπλοκή προέκυψε, νωρίτερα, από τα κράτη της ομάδας του Βίζεγκραντ στις διαβουλεύσεις για το προσφυγικό, με τους αρχηγούς να καθυστερούν την έναρξη του δείπνου εργασίας με την Τουρκία, για να γίνουν συναντήσεις συντονισμού, με σκοπό την επίτευξη μιας συμφωνίας.
Με ανάρτησή του στο Twitter, ο εκπρόσωπος της ουγγρικής κυβέρνησης, Ζόλταν Κόβατς, αποκάλυψε ότι ο πρωθυπουργός της χώρας, Βίκτορ Ορμπάν, άσκησε βέτο στο πλάνο επανεγκατάστασης των αιτούντων ασύλου απευθείας από την Τουρκία.
Οι ισχυρές αντιστάσεις των κρατών της ομάδας Βίζεγκραντ αφορούσαν στο σχέδιο της ΕΕ για επανεισδοχή προσφύγων και παράτυπων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία και την επανεγκατάστασή τους σε κράτη-μέλη της ΕΕ.
Τα κράτη της ομάδας του Βίζεγκραντ (Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία και Τσεχία), καθώς και η Αυστρία, ήταν αντίθετα με την απόφαση αυτή, επιχειρηματολογώντας πως κάτι τέτοιο δεν είναι συμβατό με τα ανθρώπινα δικαιώματα, διότι η Τουρκία δεν θεωρείται ασφαλής χώρα προορισμού.
Πηγές ανέφεραν πως τα κράτη αυτά θεωρούν πως δεν υπάρχει προσφυγικό ζήτημα, από την ώρα που έχουν κλείσει τα σύνορά τους.
Ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε υποκριτική τη στάση τους να μην δέχονται Σύρους, Ιρακινούς και Αφγανούς πρόσφυγες και έπειτα να απορρίπτουν την επιστροφή τους στη Τουρκία.
Παράλληλα, ο πρωθυπουργός κάλεσε τους «τέσσερις του Βίζενγκραντ», αφού δεν δέχονται την επανεισδοχή των παράτυπων μεταναστών και των προσφύγων από την Ελλάδα στη Τουρκία, να ανοίξουν τα σύνορά τους, σεβόμενοι τις αποφάσεις της προηγούμενης Συνόδου για διατήρηση του «status quo» των ανοιχτών συνόρων.
Νωρίτερα, ελληνικές κυβερνητικές πηγές παρατηρούσαν ότι οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την εύρεση συμβιβασμού με την Τουρκία είναι «σύνθετες» και επρόκειτο να διαρκέσουν επί μακρόν, καθώς γινόταν προσπάθεια για μια συμφωνία, που θα καλύπτει όλες τις πλευρές.
Πρόκειται για μια εξέλιξη, που η ελληνική πλευρά θεώρησε θετική, καθώς αφαιρούσε από την Ελλάδα μια σειρά κατηγοριών από κράτη-μέλη όπως αυτά του Βίζενγκραντ, χαρακτηρίζοντας την εξέλιξη αυτή ως μια «τεράστια ανακούφιση».
Μια ακόμη παράμετρος που δημιούργησε αίσθηση, ήταν οι δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Εσωτερικών, Τόμας Ντε Μεζιέρ, ο οποίος ζητά από την Ελλάδα να κρατήσει τους πρόσφυγες στα εδάφη της και να μην τους αφήσει να συνεχίσουν το ταξίδι τους, τονίζοντας ωστόσο ότι η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί και θα βοηθηθεί. Διαβάστε περισσότερα εδώ
Περί τις 19:15 ήρθε στο φως της δημοσιότητας η τουρκική πρόταση που εξετάζουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, η οποία έχει χαρακτηριστεί από ευρωπαϊκές πηγές ως «πολύ σοβαρή» και στην οπoία συμπεριλήφθηκαν και οι προτάσεις της ΕΕ, με αποτέλεσμα να πρόκειται, στην ουσία, για ένα κοινό σχέδιο δράσης.
Το προσχέδιο κοινού σχέδίου δράσης ΕΕ-Τουρκίας
Για την επίτευξη μιας συμφωνίας για το προσφυγικό στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, έπειτα από την κατάθεση μιας νέας πρότασης της τουρκικής πλευράς, η Ευρωπαική Επιτροπή συνέταξε ένα προσχέδιο κοινού σχεδίου δράσης, δίνοντας ως ανταλλάγμα για την εφαρμογή επανεισδοχής των μεταναστών και των Σύρων προσφύγων από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία, την ταχύτερη απελευθέρωση των θεωρήσεων εξόδου (βίζα), το άνοιγμα νέων κεφαλαίων για την ενταξιακή πορεία και την χρηματική υποστήριξή τους.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες χαρακτήριζαν το προσχέδιο ως «σοβαρό» με κάποιους ηγέτες να εκφράζουν την ανησυχία τους για ορισμένα σημεία, ιδιαίτερα ως προς τη διατύπωσή τους, εκτιμώντας ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις από τα κοινοβούλιά τους.
Σύμφωνα με το προσχέδιο της τουρκικής πρότασης, η Τουρκία δεσμευόταν να εφαρμόσει επανεισδοχή όλων των παράτυπων μεταναστών που πέρασαν από τη Τουρκία στα ελληνικά νησιά για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Παράλληλα, το προσχέδιο στόχευε σε συμφωνία μεταξύ της τουρκικής και της ελληνικής κυβέρνησης στην εγκατάσταση ενός «ικανού αριθμού» Τούρκων απεσταλμένων σε «μονάδες παρακολούθηση παράτυπης μετανάστευσης» -κυρίως στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέρο και την Κω, για την «επίσπευση των περιπτώσεων επανεισδοχής». Σημειώνεται πως η πρόταση για Τούρκους υπαλλήλους δεν είναι κάτι νέο, καθώς είχε τεθεί ξανά από την Άγκυρα τον Δεκέμβριο.
Στη συνέχεια η Τουρκία δεσμευόταν να εφαρμόσει όλα τα «διοικητικά και νομικά εργαλεία για την εκπλήρωση της επανεισδοχής», έπειτα από συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση.
Όπως αναφέρει το κείμενο του προσχεδίου της συμφωνίας, η Τουρκία θα βοηθήσει στην επανεγκατάσταση των Σύρων προσφύγων από την Ελλάδα στα κράτη-μέλη της ΕΕ με τη λογική της φόρμουλας «ένας προς έναν» -δηλαδή, για κάθε Σύρο πρόσφυγα που δέχεται πίσω η Τουρκία, τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα δέχονται έναν πρόσφυγα από την Τουρκία, αφού προηγουμένως οι γείτονες υποδεχθούν πίσω όλους τους παράνομους μετανάστες από τα ελληνικά νησιά.
Τέλος, η Τουρκία δεσμεύεται να υλοποιήσει τα έργα υποστήριξης προσφύγων που πρότεινε η τουρκική κυβέρνηση σε συνεργασία με το αρμόδιο όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Τι θέλει η Τουρκία από την Ευρώπη
Σύμφωνα με την τουρκική πρόταση, η Άγκυρα αναμένει η Ευρωπαϊκή Ένωση «να εκκενώσει πλήρως τα ελληνικά νησιά από πρόσφυγες και να εφαρμόσει επανεισδοχή μόνο σε όσους πέρασαν στα νησιά έπειτα από τον καθορισμό ημερομηνίας έναρξης», καθώς και η ΕΕ να καλύψει το κόστος της επανεισδοχής.
Παράλληλα, ζητά την απελευθέρωση των θεωρήσεων εξόδου (βίζα) για τους Τούρκους πολίτες, νωρίτερα από την προηγούμενη συμφωνία, μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2016, συνδέοντας την πρόοδο που κάνει η ΕΕ στις θεωρήσεις με την πρόοδο της επανεισδοχής προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία.
Στη συνέχεια η Τουρκία ζητά να τηρήσει η ΕΕ τη μετεγκατάσταση των Σύρων προσφύγων σύμφωνα με τη φόρμουλα που προτείνει η Τουρκία (ένας προς έναν) και συνεργασία για από κοινού δημιουργία «ανθρωπιστικών ζωνών ασφαλείας» εντός τουρκικού εδάφους.
Τέλος, η Τουρκία ζητάει την απελευθέρωση νέων ενταξιακών κεφαλαίων, τρία επιπλέον δισεκατομμύρια σε βοήθεια έως το 2018 και την καταγραφή προόδου σε μηνιαία βάση.
Τα αιτήματα της Άγκυρας επιβεβαίωσε με δηλώσεις του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, μετά την ολοκλήρωση του γεύματος εργασίας και πριν ξεκινήσει η σύσκεψη των «28».
Αντίδραση Τσίπρα στα τουρκικά αιτήματα
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο Αλέξης Τσίπρας αντέδρασε στις τουρκικές αξιώσεις, τονίζοντας ότι δεν μπορούν να «ξεπαγώσουν» τα πέντε κεφάλαια για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας.
Κατά την παρέμβασή του στη Σύνοδο των 28 ηγετών της ΕΕ, σύμφωνα με τις ίδιες κυβερνητικές πηγές, ο πρωθυπουργός είπε πως τα κεφάλαια δεν μπορούν να ανοίξουν, εάν δεν υπάρξουν βήματα προόδου από την πλευρά της Τουρκίας στην εφαρμογή του πρωτοκόλλου της Άγκυρας και στο θέμα του «casus belli».
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ακόμη, έγινε και συνάντηση στο περιθώριο της Συνόδου για τον καλύτερο συντονισμό στη διαπραγμάτευση με την Τουρκία. Σε αυτήν συμμετείχαν οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Ολλανδίας, της Ελλάδας και της Κύπρου, μαζί με την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής πολιτικής, Φεντερίκα Μογκερίνι.
Αντίθετη και η Κύπρος
Τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, τα οποία έχουν παραμείνει κλειστά με πρωτοβουλία της Κύπρου, θα ανοίξουν μόνο όταν η Τουρκία εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, ανέφερε από τις Βρυξέλλες ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος προέβη, στο περιθώριο των εργασιών της Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Τουρκίας, στις εξής δηλώσεις:
«Βρίσκονται σε εξέλιξη έντονες διαβουλεύσεις λόγω του γεγονότος ότι χθες (σ.σ. την Κυριακή) αργά το βράδυ η Τουρκία ενημέρωσε την Ολλανδική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ για συγκεκριμένες απαιτήσεις για να συνεργαστεί στο θέμα του μεταναστευτικού και για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της όπως αυτές απορρέουν από το Σχέδιο Δράσης ΕΕ-Τουρκίας το οποίο έχει ήδη συμφωνηθεί. Ανάμεσα στις απαιτήσεις της Τουρκίας είναι και το άμεσο ξεπάγωμα πέντε κεφαλαίων της ενταξιακής της πορείας τα οποία, ως γνωστόν, έχουν ήδη παγώσει με απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σε επαφές που είχε με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον πρωθυπουργό της Ολλανδίας, την καγκελάριο της Γερμανίας, τον Έλληνα πρωθυπουργό αλλά και πολλούς άλλους συναδέλφους του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έκανε ξεκάθαρη τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ότι αφορά το θέμα των κεφαλαίων. Ότι δηλαδή αυτά τα κεφάλαια έχουν παγώσει για πολύ συγκεκριμένους λόγους και θα μπορούν να ανοίξουν μόνο εάν η Τουρκία εκπληρώσει εκείνες τις υποχρεώσεις της. Αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχουν στο παρασκήνιο αρκετές συναντήσεις και διαβουλεύσεις. Είναι για αυτό το λόγο που υπάρχει και καθυστέρηση στην εξέλιξη των εργασιών και που έχει προγραμματιστεί και δείπνο απόψε στην παρουσία του Τούρκου πρωθυπουργού. Αναμένουμε να δούμε πως θα εξελιχθεί η όλη κατάσταση».
Σε ερώτηση δημοσιογράφου για τις εκτιμήσεις σε ότι αφορά την κατάληξη των διαβουλεύσεων, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απάντησε: «Η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας για τα συγκεκριμένα κεφάλαια είναι ξεκάθαρη και έχει κοινοποιηθεί σε όλα τα κράτη μέλη. Να εκφράσω την ικανοποίηση για το γεγονός ότι η θέση της Λευκωσίας στηρίζεται από αρκετούς εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση που αντιλαμβάνονται ότι η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιεί, αν θέλετε, τον ρόλο που διαδραματίζει στην ανθρωπιστική κρίση για να παίρνει ανταλλάγματα στην ενταξιακή της πορεία».
Το Βήμα: Σύνοδος Κορυφής: Αναβολή των κρίσιμων αποφάσεων για τις 17-18 Μαρτίου – Η σκληρή διαπραγματευτική τακτική της Άγκυρας εγκλώβισε τους Ευρωπαίους
Παραμένουν τα χάσματα εντός ΕΕ – Η Ελλάδα στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για επανεισδοχή και επανεγκατάσταση προς και από την Τουρκία, με αβέβαια όμως οφέλη
Εγκλωβισμένοι στις αντιφάσεις και στις αντιθέσεις τους, οι Ευρωπαίοι προχώρησαν τις πρώτες πρωϊνές ώρες της Τρίτης σε μία αμφιλεγόμενη κατ’ αρχήν συμφωνία με την Τουρκία, βασικό στοιχείο της οποίας είναι η επαναπροώθηση όλων των παρανόμων μεταναστών που φθάνουν από τη χώρα αυτή στην Ελλάδα – είτε αυτοί είναι Σύροι, είτε από άλλες χώρες όπως το Αφγανιστάν ή το Ιράκ. Ουσιαστικά, η ΕΕ εμφανίστηκε αιχμάλωτη της Τουρκίας που εκμεταλλευόμενη την ανάγκη των Ευρωπαίων επεδίωξε να αποκομίσει οφέλη όχι απλά στο Προσφυγικό αλλά και να προωθήσει τη στρατηγική της προσέγγισης με την ΕΕ αναζωογονώντας την ενταξιακή διαδικασία.
Η συμφωνία προήλθε μετά από μαραθώνιες διαβουλεύσεις σε διάφορα σχήματα (διμερή και πολυμερή) πίσω από κλειστές πόρτες, καθώς η κατάσταση έγινε απίστευτα περίπλοκη μετά από την τουρκική πρόταση που κατέθεσε ο Αχμέτ Νταβούτογλου στο δείπνο που διοργανώθηκε το βράδυ της Κυριακής, παρουσία επίσης της γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και του ολλανδού Πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, η χώρα του οποίου ασκεί το τρέχον εξάμηνο την Προεδρία του Συμβουλίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν υπήρξε δείπνο των «28» διότι δεν κατέστη δυνατό αυτό να ξεκινήσει στην ώρα του λόγω της εμπλοκής που δημιουργήθηκε.
Ωστόσο, οι κρίσιμες λεπτομέρειες θα οριστικοποιηθούν στην επόμενη, τακτική Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 17-18 Μαρτίου, πάλι στις Βρυξέλλες. Αναμφίβολα εκεί θα έχει ξεκαθαρίσει και η ατμόσφαιρα στη Γερμανία, όπου την Κυριακή διεξάγονται εκλογές σε τρία ομόσπονδα κρατίδια. Το αποτέλεσμα των εκλογών θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει τη στάση της κυρίας Μέρκελ, η οποία στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε εξήρε μάλιστα την πρόταση Νταβούτογλου.
Στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε τη συνάντηση των Αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος ανέλαβε να εξειδικεύσει τις ιδέες για την επανεγκατάσταση μέχρι την επόμενη Σύνοδο, αναφέρθηκε στα έξι σημεία της συμφωνίας με την Τουρκία τα οποία είναι τα ακόλουθα:
Α) η επιστροφή όλων των παρατύπων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία με έξοδα της ΕΕ,
Β) η επανεγκατάσταση ενός Σύρου από την Τουρκία προς τα κράτη – μέλη της ΕΕ για κάθε σύρο μετανάστη που η Τουρκία θα δέχεται πίσω,
Γ) η επιτάχυνση της διαδικασίας κατάργησης της βίζας για τους τούρκους πολίτες με οδικό χάρτη που προβλέπει την εκπλήρωση του όρου αυτού το αργότερο μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2016,
Δ) η επιτάχυνση της καταβολής των πρώτων 3 δις. ευρώ προς την Τουρκία για τα πρώτα projects μέχρι τα τέλη Μαρτίου και η απόφαση για πρόσθετη χρηματοδότηση (χωρίς συγκεκριμένη αναφορά στα επιπλέον 3 δις. ευρώ που είχε ζητήσει η Άγκυρα),
Ε) η προετοιμασία για την απόφαση να ανοίξουν κι άλλα κεφάλαια της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας, με βάση τα Συμπεράσματα του Οκτωβρίου 2015 και
Στ) η συνεργασία με την Τουρκία για τη βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης εντός Συρίας ώστε ο τοπικός πληθυσμός να ζει σε ασφαλέστερες περιοχές.
Ιδιαίτερα ενθουσιώδης εμφανίστηκε στη συνέντευξη Τύπου ο κ. Νταβούτογλου. Ο τούρκος Πρωθυπουργός, που ελάχιστα αισθάνθηκε την πίεση των Ευρωπαίων για όσα συμβαίνουν με την ελευθερία του Τύπου στην πατρίδα του (σς. ο ίδιος απέκρουσε τις κατηγορίες μιλώντας για ποινική και όχι πολιτική δίωξη στην περίπτωση της εφημερίδας Zaman), είπε ότι η Άγκυρα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της από το Κοινό Σχέδιο Δράσης, ότι οι ροές προσφύγων συνεχίζονται λόγω των βομβαρδισμών της Ρωσίας στη Συρία και επανέλαβε ότι η Άγκυρα δεν απαιτεί χρήματα από τους Ευρωπαίους, αλλά απλώς ζητεί δικαιότερη κατανομή των βαρών στο Προσφυγικό.
Η ελληνική πλευρά θεωρούσε ότι το γεγονός ότι η διαπραγμάτευση εστιάστηκε στον ρόλο της Τουρκίας και όχι στην εμμονή των χωρών του Βίζεγκραντ (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία) και, λιγότερο, της Αυστρίας να συμπεριληφθεί στην Κοινή δήλωση το οριστικό κλείσιμο του διαδρόμου των Δυτικών Βαλκανίων συνιστούσε επιτυχία. Ο Αλέξης Τσίπρας επέμεινε, όπως ισχυρίζονταν κυβερνητικές πηγές, ότι είτε θα υπήρχε μία συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας ή θα έπρεπε να επιστρέψουμε στο status quo που είχε διαμορφωθεί στην τελευταία Σύνοδος Κορυφής και να παραμείνει ανοιχτή βαλκανική οδός.
Η Αθήνα, συμπαρατασσόμενη για ευνόητους λόγους με το Βερολίνο, ακολούθησε σταθερά μία γραμμή κατά των μονομερών ενεργειών, ενώ ο κ. Τσίπρας τόνισε μετά το πέρας της Συνόδου ότι η Ελλάδα δεν απομονώθηκε, αλλά αντίθετα απομονώθηκαν αυτοί που ήθελαν να την απομονώσουν. Από το κείμενο της τελικής Δήλωσης αφαιρέθηκε πάντως η επίμαχη φράση ότι η βαλκανική οδός έχει κλείσει, κάτι που επιθυμούσε και η Γερμανία.
Κοινοτικές πηγές εκτιμούσαν όμως ότι αυτή η απάλειψη δεν είναι καθοριστική και όπως σημείωσε ο κ. Τουσκ αυτό που έχει σημασία είναι ότι μπαίνει τέλος στην προσέγγιση να σπρώχνει η μία χώρα τους πρόσφυγες στην άλλη (wave through approach). Οι Ευρωπαίοι δεσμεύθηκαν να καταβάλλουν μεγάλη ανθρωπιστική βοήθεια στην Ελλάδα για τη διαχείριση των προσφύγων που θα παραμείνουν στο ελληνικό έδαφος.
Αργά το βράδυ της Δευτέρας πάντως, η Σύνοδος ΕΕ – Τουρκίας μπλέχθηκε στα γρανάζια του Κυπριακού, καθώς οι «28» προσπαθούσαν να προσφέρουν στην Άγκυρα επιπλέον «γλυκαντικά» και να αποσπάσουν τη συμφωνία της σε μία Κοινή Δήλωση που θα διαμόρφωνε ένα νέο οδικό χάρτη για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών.
Σύμφωνα με απόλυτα διασταυρωμένες πληροφορίες, στο τραπέζι των παρασκηνιακών συνομιλιών στις αίθουσες του κτιρίου Justus Lipsius βρέθηκαν, από τη μία πλευρά το άνοιγμα κάποιου ή κάποιων από τα πέντε διαπραγματευτικά κεφάλαια της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας τα οποία κρατά «παγωμένα» η Λευκωσία και από την άλλη πλευρά η συγκατάθεση της Άγκυρας να ανοίξει τα λιμάνια της σε πλοία με τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ενδεικτική των υπόγειων διεργασιών που βρίσκονταν σε εξέλιξη ήταν η συνάντηση που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Δευτέρας ανάμεσα στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, στον Πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, στον Μαρκ Ρούτε, Πρωθυπουργό της Ολλανδίας και Προεδρεύοντα του Συμβουλίου της ΕΕ, τον βρετανό Πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, τον έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και την ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική Φεντερίκα Μογκερίνι. Σε αυτή την ιδιότυπη επταμερή, τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα των κεφαλαίων έναντι ανοίγματος των λιμανιών.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Άγκυρας, η Τουρκία οφείλει να ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της σε κυπριακά πλοία και αεροπλάνα. Ωστόσο, αυτό δεν έγινε και το αποτέλεσμα ήταν η Λευκωσία να μπλοκάρει σειρά κεφαλαίων μέχρι η Τουρκία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Ωστόσο, η επιμονή Νταβούτογλου για ονομαστική αναφορά σε κεφάλαια δεν πέρασε και ο τούρκος Πρωθυπουργός τόνισε ότι μπορούν να ανοίξουν κάποια από τα κεφάλαια που του υποσχέθηκε ο Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ σε επιστολή που του είχε στείλει.
Ωστόσο, η κεντρική ιδέα της επανεγκατάστασης δεκάδων χιλιάδων προσφύγων απευθείας από το τουρκικό έδαφος στα κράτη – μέλη (σε συνδυασμό με την επιστροφή όλων των παρανόμων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία) έχει εγείρει σοβαρές ενστάσεις, κυρίως νομικές, από διάφορες πλευρές (όπως η UNCHR). Πάντως, ο κ. Γιούνκερ τόνισε ότι με βάση συγκεκριμένα άρθρα της Οδηγίας για το Άσυλο η νομιμότητα της επανεγκατάστασης καλύπτεται από τη στιγμή που η Τουρκία κρίνεται ως ασφαλής τρίτη χώρα και είναι μέλος της Σύμβασης της Γενεύης.
