Είθισται στις αγορές και την οικονομία τα τρομοκρατικά χτυπήματα να επηρεάζουν αρνητικά τα χρηματιστήρια. Αντίστοιχες περιπτώσεις όπως η χθεσινή στις Βρυξέλλες αντιμετωπίστηκε με πανικό και «τρομοκράτηση» των επενδυτών, όπως έγινε την 11η Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, οι επιθέσεις τρομοκρατών δεν προκάλεσαν πανικό στις αγορές, ούτε είχαν σοβαρό αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή οικονομία η οποία κινείται με διαφορετικούς ρυθμούς.
Μετά το μακελειό στο Παρίσι πολλοί αναρωτήθηκαν ποιο θα μπορούσε να είναι το κόστος του τρόμου. Πώς δηλαδή θα μπορούσε να πληγεί η αναιμική οικονομική ανάπτυξη της Ευρωζώνης από τις σφαίρες των καλάσνικοφ των Τζιχαντιστών.
Τελικά, πέραν του λογαριασμού του αίματος που ήταν ιδιαίτερα βαρύς για τη Γαλλία, ο οικονομικός αντίκτυπος αποδείχθηκε μικρός. Σιγά – σιγά ο τουρισμός στο Παρίσι επανήλθε στους κανονικούς ρυθμούς, ενώ μικρές ήταν και οι απώλειες στις αεροπορικές μεταφορές, τις αγορές στα καταστήματα κ.λπ.
Ετσι και χθες, λες και οι αγορές έχουν προεξοφλήσει τον «πόλεμο των πολιτισμών» που άνοιξαν εδώ και χρόνια οι Τζιχαντιστές, τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, και μαζί και η Λεωφόρος Αθηνών, κινήθηκαν σε κανονικούς ρυθμούς. Ανοδικές τάσεις, κανένας πανικός, ουδεμιά τάση φυγής ή άλλη ένδειξη ότι θα πληγεί η οικονομία της Ευρώπης από το χτύπημα στην καρδιά της Γηραιάς Ηπείρου.
Ωστόσο, οι αγορές ακόμη δεν έχουν υπολογίσει το μακροπρόθεσμο κόστος του τρομοκρατικού εφιάλτη από το κλείσιμο των συνόρων και το προσφυγικό. Οπως αναφέρουν όλες οι αναλύσεις από το εξωτερικό και την Ελλάδα, οι τρομοκράτες στο αεροδρόμιο και το μετρό των Βρυξελλών ουσιαστικά έβαλαν βόμβα και στη Συνθήκη Σένγκεν. Εβαλαν τέλος στο όνειρο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, των ανοικτών συνόρων για τους πολίτες και τα προϊόντα.
Θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι η υπό αναστολή Συνθήκη τον Μάιο θα διαλυθεί και θα επανέλθουν οι διασυνοριακοί έλεγχοι παντού.
Κανείς δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να υπολογίσει πόσο θα είναι το κόστος από την κατάργηση της Ζώνης Σένγκεν. Πρόσφατη έρευνα του γερμανικού ιδρύματος Bertelsmann ανέφερε ότι το οικονομικό κόστος στην Ε.Ε. θα ήταν το λιγότερο 470 δισ. ευρώ, και μέχρι και 1,4 τρισ. ευρώ, αλλά και πολλά δισεκατομμύρια ευρώ σε ΗΠΑ και Κίνα. Σύμφωνα με την έρευνα, η επιστροφή των συνοριακών ελέγχων στην Ευρώπη, ένα σενάριο που εμφανίζεται όλο και περισσότερο πιθανό εξαιτίας της προσφυγικής κρίσης, θα μεταφραζόταν σε «μαζικές αυξήσεις του κόστους παραγωγής και τιμών».
Όπως προκύπτει από τα ευρήματα της έρευνας, η επαναφορά των συνοριακών ελέγχων θα σήμαινε αύξηση του κόστους του προσωπικού και των δαπανών αποθήκευσης προϊόντων για τις επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με το «αισιόδοξο» σενάριο, το κόστος παραγωγής στην Ε.Ε. θα αυξανόταν κατά 1%, που μεταφράζεται σε 470 δισ. ευρώ του ευρωπαϊκού ΑΕΠ στην περίοδο των δέκα ετών, από το 2016 μέχρι το 2025.
Σε αυτή την περίπτωση, το κόστος για τη Γερμανία και τη Γαλλία θα διαμορφωνόταν σε 77 δισ. και 80 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Βάσει του πιο «ακραίου» σεναρίου, το κόστος για την Ευρώπη συνολικά θα ανερχόταν στο 1,4 τρισ. ευρώ, ενώ για τις Γερμανία και Γαλλία θα διαμορφωνόταν στα 235 και 244 δισ. ευρώ αντίστοιχα.
Και βεβαίως οι επιβαρύνσεις αφορούν χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις…
Η Ελλάδα
Ο λογαριασμός για την ευρωπαϊκή οικονομία θα υπολογιστεί το επόμενο διάστημα, μαζί με το κόστος της διαχείρισης εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων που αναμένεται να κατακλύσουν την Ευρώπη.
Οχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από άλλες διόδους που θα βρεθούν τώρα που τα σύνορα των χωρών σφραγίζουν ερμητικά. Το μεγάλο πρόβλημα, ο νέος εφιάλτης που δημιουργείται για την Ελλάδα, ωστόσο, είναι αυτός που προβληματίζει ιδιαίτερα.
Μια χώρα που βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, με την κοινωνία να μην έχει άλλες αντοχές, να καλείται τώρα να διαχειριστεί αυτό το τεράστιο πρόβλημα χωρίς ευρωπαϊκή βοήθεια είναι ασφαλώς δύσκολο να αντέξει. Η ενίσχυση της αβεβαιότητας και οι φόβοι περαιτέρω αποσταθεροποίησης της Ελλάδας, πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής επανέρχονται, καθώς το προσφυγικό μοιραία συνδέεται με την οικονομία.
Η χώρα βρίσκεται στην τελική ευθεία μιας σκληρής διαπραγμάτευσης με τους δανειστές και ασφαλώς οποιαδήποτε αναταραχή δεν ευνοεί τον αδύναμο. Το χειρότερο, όμως, σενάριο είναι το οριστικό κλείσιμο των συνόρων, η ακύρωση της συμφωνίας που υπεγράφη πριν από μερικές ημέρες στις Βρυξέλλες για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών. Αν και από την αρχή φάνηκαν οι δυσκολίες εφαρμογής της, αλλά και η απροθυμία της Τουρκίας να παίξει έντιμα τον ρόλο που της ανατέθηκε, οι βόμβες των τρομοκρατών βάζουν ταφόπλακα στη συμφωνία.
Αν επιβεβαιωθούν τα εφιαλτικά σενάρια για κλειστά σύνορα οριστικά, τότε η Ελλάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα κύμα προσφύγων που είναι αδύνατο να διαχειριστεί. Ηδη υπάρχουν στην ελληνική επικράτεια πάνω από 50.000 ξένοι και καθημερινά έρχονται κι άλλοι.
Αυτό που φοβούνται πλέον οικονομικοί παράγοντες και πολιτικοί είναι η de facto δημιουργία μιας «φυλακής» σε όλη την ελληνική επικράτεια, η μετατροπή της χώρας σε «νήσο Ελις» της Ευρώπης. Οσα κονδύλια κι αν δοθούν στην Ελλάδα για να αντέξει το προσφυγικό βάρος, το οικονομικό κόστος θα είναι τεράστιο, ανεξαρτήτως των κοινωνικών επιπτώσεων.
Τα κλειστά σύνορα προκαλούν φόβο
Η κυβέρνηση καλείται να βρει χρήματα για τους πρόσφυγες που μπορεί να μείνουν μήνες ή χρόνια στην Ελλάδα, σε μια χρονική στιγμή που θα πρέπει να αποπληρώσει μεγάλα ποσά για το χρέος και να εξορθολογίσει τα δημόσια οικονομικά της με γενναίες και πολλές φορές άδικες περικοπές.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι είναι αδύνατο μια χώρα η οποία βρέθηκε ένα βήμα από τη χρεοκοπία και παλεύει να μην καταρρεύσει όντας επί μια οκταετία σε ύφεση και σε μνημόνια, να πρέπει να αναλάβει και το βάρος εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων. Αλλωστε, σύμφωνα με έρευνα της HSBC το ετήσιο κόστος της προσφυγικής κρίσης μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 4 δισ. για την Ελλάδα ή 13.000 ευρώ για κάθε ένα πρόσφυγα.
Ο εφιάλτης της Ευρώπης γίνεται μεγαλύτερος στην Ελλάδα, όσο κι αν αρχικά οι αγορές δεν έδειξαν να τρομάζουν. Ομως, ο σοβαρός προβληματισμός της κυβέρνησης και των υπολοίπων κομμάτων για τις επιπτώσεις των χτυπημάτων στην Ευρώπη δείχνει ότι επικρατεί φόβος για τις μεσοπρόθεσμες συνέπειες στην οικονομία. Δεν είναι λίγοι, πάντως, εκείνοι που πιστεύουν ότι το Προσφυγικό μπορεί να αποτελέσει το εργαλείο για να χαλαρώσει η σκληρή δημοσιονομική πολιτική στην Ελλάδα, ειδικά μετά το τρομοκρατικό χτύπημα και το αναμενόμενο οριστικό κλείσιμο των συνόρων.
Κανείς δεν θα πρέπει να ξεχάσει βεβαίως τις επιπτώσεις στον τουρισμό. Ηδη οι ΗΠΑ εξέδωσαν ταξιδιωτική οδηγία για όλη την Ευρώπη. Οι τουρίστες επηρεάζονται από τις εικόνες που βλέπουν και από τις ειδήσεις που έρχονται από μια Ελλάδα η οποία «πνίγεται» στους πρόσφυγες και μετανάστες. Αναμένεται δε να υπάρξει συνολικά στην Ευρώπη υποχώρηση του τουρισμού, κυρίως της κρουαζιέρας και όσων μορφών τουρισμού είναι μαζικός αφού η ψυχολογία του φόβου επιδρά αρνητικά στον σχεδιασμό διακοπών.
