Το μυστικό της ευτυχίας
Γράφει η Σερένα Νομικού
Η ευτυχία του ατόμου εξαρτάται από το βαθμό της ανεξαρτησίας του. Επομένως είναι συνώνυμη με την αυτάρκεια που καταφέρνει να αποκτά στη ζωή του.
.
«Ο άνθρωπος που έχει εξαρτήσει από τον εαυτό του και μόνο όλα όσα συμβάλλουν στην ευτυχία του και δεν εξαρτάται από την ευτυχία ή τη δυστυχία των άλλων, ούτε αλλάζει ψυχική διάθεση ανάλογα με το τι συμβαίνει στις ξένες ζωές, αυτός έχει κατορθώσει να ζει καλύτερα από όλους. Αυτός είναι ο σώφρων, ο ανδρείος και ο συνετός. Αυτός, εάν αποκτήσει διάφορα αγαθά και τα χάσει, θα υπακούσει πιστά στο παλιό γνωμικό: ποτέ δεν θα δείξει υπερβολική χαρά ή μεγάλη θλίψη, γιατί θα στηρίζεται πάντοτε στον εαυτό του» (Πλάτωνας με παρεμβάσεις).
«Πώς μπορεί να είναι ευτυχισμένος ένας άνθρωπος, εάν δεν μπορεί να βασιστεί στον εαυτό του; Αν το αγαθό βέβαια που αποκτάει κανείς δεν είναι κάτι σταθερό, βέβαιο και διαρκές, κανείς δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος. Επομένως αυτό που κυρίως μετράει, όσον αφορά τα επιτεύγματα του εκάστοτε ανθρώπου, είναι η διάρκεια και όχι η αριθμός τους. Τίποτα από όσα συντελούν στην ευτυχία δεν θα έπρεπε να μαραίνεται, να σβήνει ή να χάνεται, επειδή όποιος φοβάται μην το χάσει δεν θα είναι ποτέ ευτυχισμένος.
Εμείς θέλουμε ο ευτυχισμένος άνθρωπος να είναι ασφαλής, απόρθητος, οχυρωμένος και προστατευμένος, έτσι ώστε όχι απλώς να φοβάται ελάχιστα, αλλά να μη φοβάται καθόλου. Απαλλαγμένος από το φόβο, δεν είναι εκείνος που φοβάται λιγάκι, αλλά εκείνος που δεν φοβάται καθόλου, ενώ μόνο αυτός που δεν φοβάται καθόλου μπορεί να κατακτήσει την ευτυχία. Δεν είναι ευτυχισμένος λοιπόν ένας άνθρωπος μετρημένος και σταθερός, που δεν φοβάται και δεν λυπάται για τίποτα, που δεν παραφέρεται και δεν παρασύρεται από τις πρόσκαιρες ηδονές; » (Κικέρων με παρεμβάσεις).
.Άποψη
Η λέξη «ευτυχία» ουσιαστικά σημαίνει «καλή τύχη». Επομένως, κάτι που δεν εξαρτάται από τις επιδιώξεις και τις προσπάθειες μας. Εν τούτοις τη χρησιμοποιώ με την ευρύτερη έννοια της, με τη βασικότερη επιδίωξη του ανθρώπου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η τύχη δεν διαδραματίζει έναν σημαντικότατο ρόλο στη ζωή.
Με κριτήριο τώρα τους δύο φιλοσόφους και όχι μόνο, η ευτυχία του ατόμου εξαρτάται από το βαθμό της ανεξαρτησίας του. Επομένως είναι συνώνυμη με την αυτάρκεια που καταφέρνει να αποκτά στη ζωή του. Η αυτάρκεια όμως έχει άμεση σχέση με το βιοτικό επίπεδο που επιλέγει, το οποίο οφείλει να είναι ανάλογο (α) του χρόνου που θέλει να καταναλώνει για την εκπαίδευση και την εργασία του, (β) των έμφυτων ικανοτήτων που του έχει δωρίσει η Φύση, καθώς επίσης (γ) των επίκτητων δικών του δεξιοτήτων.
Ακόμη περισσότερο, το βιοτικό του επίπεδο του ανθρώπου πρέπει να είναι χαμηλότερο από αυτό που πράγματι μπορεί να προσφέρει στον εαυτό του. Έτσι θα διαθέτει τις απαιτούμενες ρεζέρβες, λαμβάνοντας υπ’ όψιν απρόβλεπτες καταστάσεις που ουσιαστικά είναι νομοτελειακές στη ζωή.
Εκτός αυτού, ο τρόπος ζωής του δεν πρέπει να του προξενεί κανέναν απολύτως φόβο, ενώ οφείλει να διέπεται από την αρετή, επειδή μόνο τότε αυτά που επιτυγχάνει μπορούν να έχουν διάρκεια, καθώς επίσης να μην του προκαλούν φόβους. Για παράδειγμα, όσα πλούτη και αν αποκτήσει κανείς χρησιμοποιώντας «τεχνάσματα, εγκλήματα και απάτες», ποτέ δεν θα είναι ευτυχισμένος. Η αιτία είναι το ότι πάντοτε θα φοβάται μήπως τα χάσει, καθώς επίσης τις νομικές και άλλες συνέπειες των πράξεων του, οπότε στην πραγματικότητα θα είναι δυστυχής.
Κάτι ανάλογο με αυτό που ισχύει για κάθε άνθρωπο, ισχύει επίσης για ένα κράτος, με την έννοια πως μόνο όταν είναι ανεξάρτητο, άρα αυτάρκες, μπορεί να θεωρηθεί ευτυχισμένο. Αυτάρκες στη σημερινή εποχή σημαίνει πως έχει ισοσκελισμένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, οπότε εισάγει αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες, με αυτά που εξάγει. Επί πλέον ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, γεγονός που σημαίνει ότι, ξοδεύει μόνο αυτά που εισπράττει από τους φόρους και τις υπόλοιπες πηγές εσόδων. Έτσι δεν χρειάζεται να δανείζεται χρήματα, τα οποία σε τελική ανάλυση του στερούν την ανεξαρτησία του, μετατρέποντας το σταδιακά σε αποικία χρέους, όπως είναι σήμερα η Ελλάδα.
Ο δανεισμός βέβαια, ιδιωτικός ή δημόσιος, είναι απαραίτητος πολλές φορές, αλλά μόνο για τη διεξαγωγή επενδύσεων που θα είναι μακροπρόθεσμα επωφελείς, παράγοντας κέρδη. Σε καμία περίπτωση για την κάλυψη καταναλωτικών δαπανών και άλλων εξόδων που δεν πρόκειται ποτέ να αποφέρουν κέρδη. Εν τούτοις, ένα κράτος οφείλει να αποφεύγει το δανεισμό του από το εξωτερικό επειδή, εάν τυχόν του συμβεί κάτι, τότε κινδυνεύει να χρεοκοπήσει.
Αντίθετα, εάν δανεισθεί (για τη διεξαγωγή κερδοφόρων επενδύσεων) από το εσωτερικό του, είτε από την κεντρική του τράπεζα, είτε από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά εκδίδοντας ομόλογα, τότε υπάρχουν λύσεις και δεν χάνει ποτέ την ανεξαρτησία του. Παράδειγμα η Ιαπωνία η οποία, παρά το τεράστιο χρέος της (πλησιάζει το 250% του ΑΕΠ της), δεν κινδυνεύει να χρεοκοπήσει, επειδή στη χειρότερη των περιπτώσεων θα μετατρέψει τα δημόσια χρέη της σε χρήματα (άρθρο).
Στα πλαίσια αυτά, εύλογα συμπεραίνει κανείς πως η Ελλάδα, έχοντας υπερχρεωθεί και μάλιστα στο εξωτερικό, δεν πρόκειται να είναι ποτέ ευτυχισμένη (αυτάρκης και ανεξάρτητη δηλαδή), όσο δεν έχει ισοσκελισμένο ισοζύγιο και προϋπολογισμό, καθώς επίσης εάν δεν βρει μία βιώσιμη λύση για το εξωτερικό της χρέος.
Ως εκ τούτου, ο βασικός στόχος της όποιας κυβέρνησης της οφείλει να είναι η εύρεση και η δρομολόγηση λύσεων για το τριπλό της πρόβλημα, όπου τα δύο πρώτα «σκέλη» του εξαρτώνται από την ίδια (ισοσκελισμένο ισοζύγιο και προϋπολογισμός), ενώ το τρίτο από τους δανειστές. Εάν θέλει βέβαια να εξαρτηθεί και το τρίτο από την ίδια, αφού διαφορετικά δεν πρόκειται να βρεθεί λύση, τότε δεν έχει άλλη επιλογή από αυτήν που έχει αναφέρει πολλές φορές ο συνάδελφος (αναβολή πληρωμών). Όλα τα υπόλοιπα είναι ουτοπικά, ενώ η πατρίδα μας δεν έχει πλέον πολύ χρόνο στη διάθεση της.
