Προειδοποιήσεις για απρόσμενη τροπή των συγκρούσεων
Με άλλους τρόπους ο πόλεμος στην Ανατολική Ουκρανία;
Περίληψη
Τις πρώτες γραμμές φαίνεται να ακολουθούν αυτονομιστές ηγέτες στην ανατολική Ουκρανία. Όταν στις 16 Οκτωβρίου αυτοσχέδιος εκρηκτικός μηχανισμός εξερράγη σε διαμέρισμα στο Ντόνετσκ, ο Αρσέν “Motorola” Παβλόφ έγινε ο τελευταίος στόχος εναντίον μιας σειράς αρχηγών των ανταρτών, έξω από την κύρια ζώνη των συγκρούσεων. Στην εβδομάδα που ακολούθησε της δολοφονίας, οι εικασίες έδιναν και έπαιρναν για το ποια πλευρά ενορχήστρωσε τη δολοφονία του Παβλόφ. Ανεξάρτητα από το αν η Ουκρανία, η Ρωσία ή οι ίδιοι οι αυτονομιστές διέπραξαν το χτύπημα, το γεγονός θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα σημείο καμπής στη σύγκρουση.
Aνάλυση
Ως ηγέτης του τάγματος της «Σπάρτης», ο Παβλόφ υπήρξε ένας από τους κύριους αυτονομιστές αρχηγούς στη σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία. Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων χρόνων, έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε πολλές σημαντικές μάχες, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων στο Σλάβγιασκ, το Ντεμπαλτσέβε και στο αεροδρόμιο του Ντόνετσκ. Ο Παβλόφ είχε στενούς δεσμούς με την πολιτική ηγεσία του Ντόνμπας. Ο Αλεξάντερ Ζακχαρτσένκο, πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ τον είχε αποκαλέσει ήρωα και φίλο. Επιπλέον, ανέφερε ότι η δολοφονία του αρχηγού ήταν ισοδύναμη με «κήρυξη πολέμου» από το Κίεβο, ενώ δεσμεύθηκε αντίποινα εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας της Ουκρανίας.
Σειρά επιθέσεων
Παρά τις κατηγορίες του Ζακχαρτσένκο, ωστόσο, παραμένει ασαφές ποιος έχει την ευθύνη (της επίθεσης). Η Ουκρανία έχει αρνηθεί την οποιαδήποτε ανάμειξη στην επίθεση, την οποία θα ήταν δύσκολο να την κάνουν οι ουκρανικές δυνάμεις, λόγω των δρακόντειων μέτρων ασφαλείας γύρω από το σπίτι του Παβλόφ. Κάποιοι επισημαίνουν ότι η δολοφονία ήταν το αποτέλεσμα αντιπαλότητας εντός του αυτονομιστικού κινήματος, ενώ άλλοι υποστήριξαν ότι η Ρωσία σχεδίασε και εκτέλεσε την επίθεση. Τα δύο τελευταία σενάρια φαίνονται ιδιαίτερα πειστικά υπό το φως της πρόσφατης έξαρσης των επιθέσεων εναντίον αυτονομιστών ηγετών πέρα από τη γραμμή επαφής. Ο ίδιος ο Ζακχαρτσένκο στα τέλη Αυγούστου αποτέλεσε στόχο δολοφονικής απόπειρας και τον Σεπτέμβριο, ένας άλλος πασίγνωστος αντάρτης του Ντόνετσκ δολοφονήθηκε στη Μόσχα. Στο Λουχανσκ, από τον Δεκέμβριο του 2015 τουλάχιστον τέσσερις αυτονομιστές πολέμαρχοι έχουν σκοτωθεί σε επιθέσεις έξω από τη γραμμή επαφής.
Σε καμιά από τις επιθέσεις δεν επιβεβαιώθηκαν ούτε οι ταυτότητες, ούτε οι διασυνδέσεις των δραστών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένας ανασχηματισμoύ στις αυτονομιστικές περιοχές. Οι φήμες λένε ότι ο Ιγκόρ Πλοτνίνσκι, ο ηγέτης της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ (και ο στόχος άλλης απόπειρας) έχει χάσει τον έλεγχο της κατάστασης ως προς την ασφάλεια στην επικράτεια της αποσχισθείσας περιοχής. Ο Πλοτνίνσκι ενδεχομένως να είχε σχεδιάσει τις επιθέσεις κατά των αρχηγών των ανταρτών στο Λούχανσκ – καθένας από τους οποίους φέρεται να ήταν αντίπαλος – σε μια προσπάθεια να εξαλείψει τις διαφωνίες. Πριν τη δολοφονία του, φέρεται να είχε αποσταλεί ο Παβλόφ στο Λουγκάνσκ για την αποκατάσταση της τάξης εκεί, και η παρουσία του μπορεί να είχε αναμείξει τον Πλοτνίνσκι με λάθος τρόπο. Εκτός από την φερόμενη μάχη εξουσίας του Πλοτνίνσκι, οποιοιδήποτε άλλοι καυγάδες, από αψιμαχίες μέχρι και τον ανταγωνισμό για τους ενεργειακούς πόρους και τις διαδρομές του λαθρεμπορίου, θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη βία, μεταξύ των ηγετών των αποσχιστικών ομάδων στην Ανατολική Ουκρανία.
Συγκυριακός συγχρονισμός
Ομοίως, η Ρωσία μπορεί να έχει συμφέρον στην εξόντωση κάποιων αρχηγών των ανταρτών, για παράδειγμα εκείνων που κρίνονται υπερβολικά επιθετικοί ή απείθαρχοι – ένα προφίλ που φαίνεται να ταίριαζε στον Παβλόφ. Η Μόσχα θα μπορούσε επίσης να θέλει να απαλλαγεί από υψηλόβαθμους αντάρτες που έχουν άμεση γνώση της ρωσικής συμμετοχής σε εγκλήματα πολέμου, όπως η κατάρριψη της πτήσης MH17των Μαλαισιανών αερογραμμών. Άλλωστε, η χρονική στιγμή της δολοφονίας του Παβλόφ συμπίπτει με το φευγαλέο παράθυρο ευκαιρίας για την Ρωσία, για επίτευξη λύσης με τη Δύση πάνω στο θέμα της Ουκρανίας, πριν αναλάβει καθήκοντα ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ και πριν λάβει χώρα η επόμενη ψηφοφορία της ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση για τις κυρώσεις.
Τους τελευταίους μήνες υπάρχει αναταραχή στις διπλωματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία. Στις 19 Οκτωβρίου, οι ηγέτες της ομάδας της Νορμανδίας – Ρωσία, η Ουκρανία, η Γερμανία και η Γαλλία – συναντήθηκαν στο Βερολίνο, όπου συμφώνησαν σε ένα οδικό χάρτη για την υλοποίηση των συμφωνιών του Μινσκ μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Το σχέδιο προβλέπει, σύμφωνα με πληροφορίες, -μια αξιοσημείωτη παραχώρηση από τη Μόσχα-, την ένοπλη παρουσία του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) στο Ντονμπας.
Αν αναπτυχθεί κατά μήκος των στρατηγικών τμημάτων των συνόρων μεταξύ της Ρωσίας και των αποσχιστικών περιοχών, η παρουσία του ΟΑΣΕ θα εμποδίσει τη ρωσική στρατιωτική και υλική υποστήριξη που προορίζεται για το Ντονμπας. Από τότε που έγινε η συνάντηση, όμως, η ηγεσία των αυτονομιστών δήλωσε ότι δεν θα επιτρέψει ένοπλη δύναμη του ΟΑΣΕ στο έδαφός τους. Επιπλέον, εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου Πούτιν δήλωσε στις 24 Οκτωβρίου ότι δεν έχουν καταλήξει στις λεπτομέρειες της ανάπτυξης της δύναμης (του ΟΑΣΕ), γεγονός που υποδηλώνει ότι παραμένει μεγάλο χάσμα μεταξύ θεωρίας και πράξης, ως προς τις συμφωνίες του Μινσκ.
Παρ όλα αυτά, μεταξύ της συνάντησης της ομάδας της Νορμανδίας και το κύμα των επιθέσεων εναντίον αρχηγών των ανταρτών, η Ρωσία μπορεί να δημιουργεί της βάσεις για μια γρήγορη έξοδο από τις αυτονομιστικές περιοχές. Λαμβάνοντας υπόψη την ασφάλεια και την πολιτική κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία, η Μόσχα είναι απίθανο να βγει από τη σύγκρουση – και ακόμα πιο απίθανο να την επιλύσει – στο εγγύς μέλλον. Επίσης, η σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία θα μπορούσε να πάρει πιο απρόσμενη τροπή, όσο πλησιάζουμε στο τέλος του χρόνου.
