Ενδιαφέροντα στοιχεία που εκπλήσουν για το εκλογικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών
Ταξιδεύουμε στην ιστορία των αμερικανικών εκλογών με.. ρεκόρ, παράξενες ιστορίες, πρωτιές και πληροφορίες,παραξενα για μια σταθερή εκλογική μάχη 2 αιώνων…
Ας απαντήσουμε πρώτα στο ερώτημα «Γιατί Τρίτη, γιατί Νοέμβρη»;
Γιατί Τρίτη, γιατί Νοέμβρη;
Οι εκλογές στις ΗΠΑ γίνονται πάντα Τρίτη και πάντα Νοέμβρη. Είναι μια παράδοση από το 1845
Η επιλογή του μήνα έχει τις ρίζες της βαθιά πίσω στο χρόνο. Για πολλά χρόνια η Αμερική ήταν μια αγροτική κοινωνία. Οι νομοθέτες πριν ορίσουν το μήνα των εκλογών έλαβαν υπόψη τους ότι ο Νοέμβριος βόλευε τους αγρότες. Η αποκομιδή της σοδειάς είχε τελειώσει και ο καιρός δεν ήταν τόσο άσχημος, ώστε οι ψηφοφόροι να ταξιδέψουν στα εκλογικά κέντρα.
Η Τρίτη επελέγη επίσης για πρακτικούς λόγους. Συνήθως οι ψηφοφόροι ταξίδευαν Κυριακή και έτσι δεν προλάβαιναν να φτάσουν τη Δευτέρα.
Ωστόσο δεν πρόκειται για μια τυχαία Τρίτη, αλλά για τη δεύτερη Τρίτη του Νοέμβρη. Αυτό έγινε επειδή οι νομοθέτες ήθελαν να αποφευχθεί μια σύμπτωση της ημερομηνίας των εκλογών με την 1η Νοέμβρη (Haloween).
Επίσης, οι περισσότεροι έμποροι συνήθως έκλειναν τα βιβλία του προηγούμενου μήνα την 1η Νοεμβρίου και υπήρχε η ανησυχία ότι σε περίπτωση που ο μήνας δεν είχε πάει καλά, ήταν πιθανό να δείξουν την απογοήτευσή τους στην κάλπη.
Έτσι, επέλεξαν τη δεύτερη Τρίτη, ώστε ο θυμός των ψηφοφόρων να ξεθυμαίνει, μέχρι την ημέρα των εκλογών.
Πρώτες εκλογές, χωρίς εκλέκτορες από τη Νέα Υόρκη
Οι πρώτες επίσημες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ έγιναν το 1789 με την Τζορτζ Ουάσινγκτον, να γίνεται ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ.
Πάντως μόνο 10 από τις 13 (τότε) Πολιτείες συμμετείχαν, καθώς η Νέα Υόρκη δεν διάλεξε εκλέκτορες και Β. Καρολίνα και Ρόουντ Άϊλαντ δεν είχαν κυρώσει το Σύνταγμα.
Πρόεδρος εν αναμονή…
Αν και οι ψηφοφόροι επιλέγουν τον πρόεδρο τον Νοέμβρη, ένας υποψήφιος δεν έχει εκλεγεί επισήμως πριν την τρίτη Δευτέρα του Δεκεμβρίου, όταν οι εκλέκτορες ανακοινώνουν επισήμως την επιλογή τους.
Οι ηττημένοι νικητές
Τέσσερις φορές στην ιστορία των αμερικανικών εκλογών, ο υποψήφιος που κέρδισε τις περισσότερες ψήφους δεν εξελέγη πρόεδρος.
Αυτό συνέβη το 1824, το 1876, το 1888 και το 2000 (ο Μπους νίκησε τον Αλ Γκορ).
Οι τρεις (επί πλέον) εκλέκτορες της Ουάσινγκτον
Στις αμερικανικές εκλογές οι υποψήφιοι πρόεδροι διεκδικούν 538 εκλέκτοες. Κάθε πολιτεία έχει αριθμό εκλεκτόρων ανάλογο με τον αριθμό των εκπροσώπων της στο Κογκρέσο και των γερουσιαστών της.
Όσο και αν φαίνεται περίεργο η Ουάσινγκτον έχει μόλις 3 εκλέκτορες, όσους δηλαδή και οι πιο μικρές σε πληθυσμό Πολιτείες.
Πολύ μπροστά οι “Αντιμασόνοι”
Το πρώτο κόμμα που ακολούθησε προκριματική διαδικασία για να επιλέξει τον υποψήφιο πρόεδρο και τον υποψήφιο αντιπρόεδρο, ήταν το Κόμμα των Αντιμασόνων το 1832!
Πρόκειται για μια τομή στις αμερικανικές εκλογές, καθώς η διαδικασία αυτή θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ μέχρι τις μέρες μας.
Από αντίπαλοι, «συνεργάτες»…
Πριν τη 12η αναθεώρηση του αμερικανικού Συντάγματος το 1804, ο Αμερικανός Πρόεδρος ήταν υποχρεωμένος να κυβερνήσει με τη βοήθεια του… αντιπάλου του!
Το Σύνταγμα προέβλεπε ότι όποιος υποψήφιος έβγαινε δεύτερος σε εκλέκτορες, δεν πήγαινε σπίτι του, αλλά γινόταν αντιπρόεδρος!
Με την αναθεώρηση, οι εκλέκτορες ψήφιζαν πλέον ξεχωριστά για τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο.
Το ρεκόρ του Ρίγκαν
Στις εκλογές του 1984 o Ρόναλντ Ρίγκαν κέρδισε τις περισσότερες ψήφους στην ιστορία των αμερικανικών εκλογών (54.455.075) κάνοντας παράλληλα ρεκόρ και στον αριθμό των εκλεκτόρων (525).
Το ρεκόρ σε ψήφους έσπασε αρχικά το 2004 ο Τζορτζ Μπους Τζούνιορ με 62 εκατ. ψήφους και στη συνέχεια ο Μπαράκ Ομπάμα (64 εκατ. ψήφους το 2008). Ωστόσο κανείς δεν εξασφάλισε όσους εκλέκτορες είχε το 1984 ο Ρίγκαν.
Ο 22ος και ο 24ος πρόεδρος
Ερώτηση που τίθεται συνήθως σε παιχνίδια γνώσεων. Τι σχέση είχε ο 22ος (1885-1889) με τον 24ο πρόεδρο (1893-1897) των ΗΠΑ, οι οποίοι είχαν το ίδιο επώνυμο. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, πρόκειται για τον ίδιο άνθρωπο.
Ο Γκρόβερ Κλίβελαντ, είναι ο μόνος πρόεδρος ο οποίος έκανε μια θητεία, ηττήθηκε στις επόμενες εκλογές και 4 χρόνια αργότερα επέστρεψε στον Λευκό Οίκο!
Ο υποψήφιος που ακολούθησε τον… Μπέκετ
“Πάντα προσπάθεια. Πάντα αποτυχία. Δεν πειράζει. Προσπάθησε ξανά. Απότυχε ξανά. Απότυχε καλύτερα”. Ο σοσιαλιστής υποψήφιος Νόρμαν Τόμας πήρε τοις μετρητοίς τη ρήση του Σάμιουελ Μπέκετ. Ήταν έξι φορές υποψήφιος πρόεδρος και δεν εξελέγη ποτέ!
Το μεγαλύτερο ντέρμπι
Η πιο αμφίρροπη εκλογική αναμέτρηση της ιστορία, όσον αφορά τις ψήφους, ήταν αυτή του Τζον Κένεντι και του Ρίτσαρντ Νίξον.
Ο Κένεντι πήρε μόλις 0,1 % περισσότερες ψήφους από τον αντίπαλό του, ωστόσο είχε ξεκάθαρη πλειοψηφία στους εκλέκτορες (303-219).
Η πρώτη «τηλεμαχία»
Η πρώτη τηλεμαχία στην ιστορία των ΗΠΑ, έγινε στις 26 Σεπτεμβρίου 1960 με αντιπάλους τον Τζον Κένεντι και τον Ρίτσαρντ Νίξον.
Όσοι την άκουσαν από το ραδιόφωνο θεώρησαν ότι είχε κερδίσει ο Νίξον. Όσοι όμως παρακολούθησαν το ντιμπέιτ τηλεοπτικά, είδαν έναν άνετο Κένεντι και έναν ιδρωμένο Νίξον, που έδειχνε νευρικός.
Οι πολιτικές συγκρούσεις θα άλλαζαν για πάντα. μετά από αυτό το ντιμπέιτ. Μέχρι τότε υπήρχαν αντιπαραθέσεις υποψηφίων, αλλά ποτέ επισήμως και φυσικά χωρίς τηλεοπτική κάλυψη.
Ο εκλέκτορας, που αγνόησε τους ψηφοφόρους
Αν και κάθε εκλέκτορας πρέπει να εκφράζει τους ψηφοφόρους που τον εξέλεξαν, έχει συμβεί να ψηφίσει ενάντια στη θέλησή τους!
Συνέβη το 1988 όταν ένας εκλέκτορας της Δ. Βιρτζίνια, δεν ψήφισε τον Μάικλ Δουκάκη.
Από τη Φεράρο στην Πέιλιν
Μόλις δύο γυναίκες έχουν αναδειχθεί υποψήφιες για κάποιο από τα μεγάλα κόμματα, όχι για τη θέση του προέδρου πάντως, η Χίλαρυ είναι η πρώτη γυναίκα που φτάνει εως την πόρτα του Λευκού Οίκου. Μένει να δούμε αν θα πάρει και τα κλειδιά…
Η Τζεραλντίν Φεράρο, ήταν η υποψήφια αντιπρόεδρος του Δημοκρατικού κόμματος το 1984 και η Σάρα Πέιλιν ήταν υποψήφια αντιπρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων το 2008. Και στις δύο περιπτώσεις ηττήθηκαν.
Στη Βόρεια Ντακότα, ψηφίζουν χωρίς εκλογικούς καταλόγους!
Είναι η μόνη Πολιτεία που έχει αυτό το σύστημα στις ΗΠΑ. Κατήργησε τους καταλόγους το 1951 επικαλούμενη «τον αγροτικό χαρακτήρα και τις πολύ μικρές περιφέρειες». Δικαίωμα του εκλέγειν έχουν όλοι οι πολίτες των ΗΠΑ άνω των 18 ετών που έχουν ζήσει στην συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια για τουλάχιστον 30 ημέρες. Χρειάζεται να επιδείξουν ταυτότητα, μόνο αν δεν τους (ανα)γνωρίζει κάποιος από την εφορευτική επιτροπή.
Τα χαρτιά του Ομπάμα και η ναυτική βάση
Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Τζον Μακέιν, ήταν υποψήφιοι πρόεδροι το 2008. Ο Ομπάμα κέρδισε, αντιμετωπίζοντας μάλιστα επιθέσεις λάσπης σχετικά με τον τόπο γέννησής του και τα χαρτιά του. Το αξιοσημείωτο είναι ότι και οι δύο μονομάχοι ήταν οι πρώτοι υποψήφιοι που είχαν γεννηθεί εκτός της αμερικανικής ηπείρου. Ο Μπαράκ Ομπάμα είχε γεννηθεί στη Χαβάη και ο Τζον Μακέιν σε ναυτική βάση των ΗΠΑ στη ζώνη του Παναμά.
ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ..200 ετών…
Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ διεξάγονται με έμμεση καθολική ψηφοφορία: οι Αμερικανοί στην ουσία εκλέγουν σήμερα μια ομάδα μεγάλων εκλεκτόρων, οι οποίοι αποτελούν το «Κολέγιο Εκλεκτόρων».
Το «Κολέγιο» αυτό δημιουργήθηκε με τη 12η τροπολογία του Συντάγματος το 1804 και αποτελείται από 538 μέλη που θα εκλέξουν τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο. Νικητές των εκλογών, οι Δημοκρατικοί, ή οι Ρεπουμπλικάνοι, είναι αυτοί που θα κερδίσουν την απόλυτη πλειοψηφία των 270 ψήφων.
Κάθε πολιτεία εκπροσωπείται από τους μεγάλους εκλέκτορες σε αριθμό ίσο με αυτόν των γερουσιαστών και των εκπροσώπων της στο Κογκρέσο. Η Περιφέρεια της Κολούμπια – με πρωτεύουσα την Ουάσινγκτον – δεν έχει εκπρόσωπο με δικαίωμα ψήφου στο Κογκρέσο, αλλά αριθμεί τρεις εκλέκτορες. Η πολιτεία με τον μεγαλύτερο πληθυσμό, η Καλιφόρνια, έχει 55 μεγάλους εκλέκτορες. Ακολουθούν το Τέξας με 38 και η Φλόριντα με 29. Οι πιο αραιοκατοικημένες πολιτείες έχουν τουλάχιστον τρεις μεγάλους εκλέκτορες.
Σε περίπτωση ισοψηφίας, η νέα Βουλή των Αντιπροσώπων, που θα εκλεγεί την ίδια ημέρα με τις προεδρικές, θα επιλέξει τον μελλοντικό πρόεδρο – κάτι που συνέβη το 1800 και το 1824. Η Γερουσία σε αυτήν την περίπτωση εκλέγει τον αντιπρόεδρο. Με το σύστημα αυτό, είναι πολύ πιθανόν ένας υποψήφιος να εκλεγεί πρόεδρος χωρίς να κερδίζει το μεγαλύτερο ποσοστό των ψήφων. Αυτό συνέβη το 2000, αλλά και σε τρεις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις.
Αυτό συμβαίνει γιατί σχεδόν σε όλες τις πολιτείες, με εξαίρεση το Μέιν και τη Νεμπράσκα που εφαρμόζουν αναλογικό σύστημα, ο υποψήφιος που θα καταφέρει να κερδίσει ακόμα και με μία ψήφο διαφορά κερδίζει όλους τους εκλέκτορες. Εξαιτίας του συστήματος αυτού, ο Ομπάμα και ο Ρόμνεϊ επικεντρώνουν ουσιαστικά τις προσπάθειές τους σε περίπου 10 από τις 50 πολιτείες, όπως το Οχάιο, η Φλόριντα, η Αϊόβα και το Κολοράντο, που θεωρούνται πολιτείες-κλειδιά και αναμένεται να χαρίσουν τη νίκη στο ένα ή στο άλλο στρατόπεδο.
Οι μεγάλοι εκλέκτορες θα συναντηθούν στην πρωτεύουσα κάθε πολιτείας για να εκλέξουν τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο στις 17 Δεκεμβρίου. Παραδόξως, τίποτε δεν υποχρεώνει τους μεγάλους εκλέκτορες να σεβαστούν την ψήφο του αμερικανικού λαού. Περισσότερες από 700 προτάσεις για τροπολογίες που αλλάζουν ή καταργούν το Κολέγιο των Εκλεκτόρων και τάσσονται υπέρ του συστήματος άμεσης καθολικής ψηφοφορίας έχουν υποβληθεί, χωρίς καμιά τύχη, στο Κογκρέσο τα τελευταία 200 χρόνια.
Τέλος, σημειώνουμε ότι ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ θα ορκιστεί στις 20 Ιανουαρίου.
Πάμε τώρα στην ουσία του εκλογικού συστήματος να διαβούμε τον «λαβύρυνθο» του πολυδαίδαλου αλλά σοφού Αμερικάνικου εκλογικού συστήματος ανάδειξης του εκάστοτε Αμερικανού Προέδρου.
Καταρχήν, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν εκλέγεται απευθείας από το λαό. Αντιθέτως η επιλογή γίνεται από το «Σώμα των Εκλεκτόρων» όπως ήδη προαναφέραμε. Στις φετινές φαινομενικά αμφίρροπες πιο έντονες και σε κλιμα πόλωσης εκλογές, τα βλέμματα όλων στρέφονται στο σώμα των 538 εκλεκτόρων που θα ψηφίσουν τον 45ο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ας δούμε όμως πώς λειτουργεί το Σώμα των Εκλεκτόρων; Τι λέει το Αμερικάνικο Σύνταγμα;
Όλο το κλειδί των εκλογών φαίνεται να βρίσκεται στο σώμα των εκλεκτόρων που αναφέρονται στο άρθρο 2 του αμερικανικού συντάγματος που προβλέπει ότι : «… Οι εκλέκτορες θα συνέρχονται στις αντίστοιχες Πολιτείες, και θα ψηφίζουν με ψηφοδέλτια δύο άτομα, από τα οποία τουλάχιστον το ένα δεν πρέπει να είναι κάτοικος της ίδιας Πολιτείας με αυτούς. Και θα συντάσσουν κατάλογο από όλα τα πρόσωπα που ψηφίστηκαν, και τον αριθμό των ψήφων για το καθένα. τον οποίο κατάλογο θα υπογράψουν και θα επικυρώσουν, και θα τον αποστείλουν σφραγισμένο στην έδρα της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, απευθύνοντάς τον στον Πρόεδρο της Γερουσίας. Ο Πρόεδρος της Γερουσίας θα πρέπει, με την παρουσία της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων, να ανοίξει όλες τις επικυρώσεις και, οι ψήφοι θα πρέπει τότε να καταμετρηθούν. Το πρόσωπο που έχει τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων θα είναι ο Πρόεδρος, αν ο αριθμός αυτός είναι η πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των εκλεκτόρων που έχουν διοριστεί. και αν υπάρχουν περισσότεροι του ενός που έχουν τέτοια πλειοψηφία και ίσο αριθμό ψήφων, τότε πρέπει άμεσα η Βουλή των Αντιπροσώπων να εκλέξει με ψηφοφορία έναν από αυτούς για Πρόεδρο. και αν κανένα άτομο δεν έχει πλειοψηφία, τότε από τους πέντε που βρίσκονται ψηλότερα στη λίστα η προαναφερθείσα Βουλή πρέπει με ανάλογο τρόπο να επιλέξει τον Πρόεδρο. Αλλά στην επιλογή του Προέδρου, η ψηφοφορία θα πρέπει να γίνεται ανά Πολιτεία, και οι εκπρόσωποι κάθε μιας θα έχουν μια ψήφο. Στην περίπτωση αυτή απαρτία θα θεωρείται η ύπαρξη μελών από τα δύο τρίτα των Πολιτειών, και η πλειοψηφία στις ψήφους των Πολιτειών θα είναι απαραίτητη για την τελική επιλογή. Σε κάθε περίπτωση, μετά την επιλογή του Προέδρου, το άτομο που έχει το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων των εκλεκτόρων θα είναι ο Αντιπρόεδρος. Αλλά αν παραμένουν δύο ή περισσότεροι με ίδιους ψήφους, η Γερουσία θα επιλέξει από αυτούς τον Αντιπρόεδρο με ψηφοφορία1.
Το Κογκρέσο δύναται να καθορίζει τον χρόνο επιλογής των εκλεκτόρων και την ημέρα κατά την οποία θα υποβάλλουν τη ψήφο τους, η οποία ημέρα θα είναι η ίδια σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κανένας εκτός από όσους καθίστανται πολίτες από τη γέννησή τους, ή είναι πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών, κατά το χρόνο υιοθέτησης αυτού του Συντάγματος, δεν θα δικαιούται να εκλεγεί στο αξίωμα του Προέδρου. ούτε θα δικαιούται να εκλεγεί σε αυτό το αξίωμα άτομο που δεν έχει συμπληρώσει την ηλικία των τριάντα πέντε ετών, και δεν έχει υπάρξει δέκα τέσσερα Χρόνια κάτοικος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Στην περίπτωση της απομάκρυνσης του Προέδρου από το αξίωμα, ή στις περιπτώσεις θανάτου, παραίτησης, ή αδυναμίας να ασκήσει τις εξουσίες και τα καθήκοντα του προαναφερθέντος αξιώματος, αυτά (τα καθήκοντα και οι εξουσίες)θα μεταβιβάζονται στον Αντιπρόεδρο, και το Κογκρέσο θα πρέπει να προβλέψει δια νόμου για την περίπτωση απομάκρυνσης, θανάτου, παραίτησης, ή ανικανότητας, τόσο του Προέδρου όσο και του Αντιπροέδρου, δηλώνοντας ποιος αξιωματούχος θα οριστεί Πρόεδρος. και αυτό το άτομο θα λειτουργεί σαν Πρόεδρος, μέχρι η αδυναμία να ξεπεραστεί, ή μέχρις ότου εκλεγεί νέος Πρόεδρος2».
Δεν είναι όμως μόνο αυτό το άρθρο στο αμερικανικό σύνταγμα που θα πρέπει κανείς να δει τις τυχόν ερμηνείες του, αν και το αμερικανικό σύνταγμα με μολις εννέα άρθρα –όλα κι όλα- καθώς όλα τα υπόλοιπα μέχρι το 36ο άρθρο ουσιαστικά είναι τροπολογίες που προστέθηκαν ως επί μέρους άρθρα στην συνέχεια είτε συμπλήρωσαν το Αμερικάνικο Σύνταγμα, είτε προσδιόρισαν την περαιτέρω λειτουργικότητα του, αλλά η περιοβόητη προφανώς επεξηγηματικού χαρακτήρα τροπολογίες από την 12 εως την 29 που αναφέρονται στην εκλογή του προέδρου, και μαλιστα αυτή που χρήζει ερμηνείας είναι η τροπολογία στο άρθρο 29 η τροπολογία 20 που μεταξύ άλλων, λέει τα εξής επληκτικά στο εδάφιο 3 :
«Εδάφιο 3. Εάν, κατά το χρόνο που έχει ορισθεί για την έναρξη της θητείας του Προέδρου, ο εκλεγμένος Πρόεδρος έχει αποβιώσει, ο εκλεγμένος Αντιπρόεδρος θα γίνει Πρόεδρος. Αν Πρόεδρος δεν έχει επιλεγεί μέχρι το χρόνο που έχει ορισθεί για την έναρξη της θητείας του, ή εάν ο εκλεγμένος Πρόεδρος δεν πληροί τα κριτήρια1, ο εκλεγμένος Αντιπρόεδρος θα εκτελεί χρέη Προέδρου μέχρι να τα ικανοποιήσει κάποιος Πρόεδρος2, και το Κογκρέσο μπορεί δια νόμου να προβλέψει για την περίπτωση αυτή που ούτε Πρόεδρος έχει εκλεγεί ούτε Αντιπρόεδρος πληροί τα κριτήρια, και να ορίσει ποιός θα λειτουργεί σαν Πρόεδρος, με τρόπο σαν να είχε εκλεγεί, και αυτό το άτομο θα εκτελέσει χρέη έως ότου επιλεγούν Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος3».
Το ερώτημα που ίσως ανακύψει, δεδομένων και των ανάλογων –αρνητικών προφανώς εξελίξεων που όλοι απευχόμαστε, καθώς αναμένται μέχρι να ξεκαθαρίσει το σκηνικό-, είναι ποια ερμηνεία και από ποιους θα δοθεί και το μόνο αρμόδιο είναι το ανώτατο ομοσπονδιακό συνταγματικό δικαστήριο στην φράση κλειδί «…, ή εάν ο εκλεγμένος Πρόεδρος δεν πληροί τα κριτήρια1,…» .Ποια είναι αυτά τα κριτήρια; Ποιος τα καθορίζει; Πως και από ποιους διαμορφώνονται(μεγάλη συζήτηση έτσι κι αλλιώς) ; Η συζήτηση αναμένεται ενδιαφέρουσα αν –επαναλαμβάνω – το αποτέλεσμα είναι αμφίροπο ή τουλάχιστον δεν υπάρχει αντιστοιχεία του εκλογικού σώματος και του ποσοστού που θα λάβει έκαστος υποψήφιος, με το εκλεκτορικό σώμα των 537 εκλεκτόρων που θα κληθούν να εκλέξουν εκείνοι τον 45ο Πρόεδρο των ΗΠΑ και όχι ο Αμερικανικός Λαός. Για να δούμε λοιπόν τι θα δούμε. Μακάρι όλα να πάνε καλά; Ποιος δεν θα το ήθελε; ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΔΩ
Ποια είναι όμως η διαδικασία που ακολουθείται μέχρι να φτάσουμε στην ημέρα των εκλογών που είναι πάντα η δεύτερη Τρίτη του Νοεμβρίου κάθε εκλογικού έτους;
Ας τα δούμε αναλυτικά πως παίζεται το «παιχνίδι» και πως φτάνεις να διεκδικήσεις το ύπατο πολιτειακό αξίωμα της υπερδύναμης;
1) Το αμερικανικό Σύνταγμα ορίζει ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ πρέπει να είναι τουλάχιστον 35 ετών, πολίτης των ΗΠΑ και γεννημένος εκεί. Για να φτάσει να διεκδικήσει το αξίωμα αν δεν είναι γηγενής(γεννημένος στις ΗΠΑ) θα πρέπει από την ημέρα που ορκίστηκε στο Σύνταγμα των ΗΠΑ λαμβάνοντας την εθνική υπηκοότητα της χώρας να έχει ζήσει και 15 χρόνια αφού έλαβε την πολιτική ιθαγένεια.
2) Η θητεία του κάθε προέδρου είναι τετραετής, και έχει δικαίωμα επανεκλογής μόνο μία φορά.
2) Πρώτο βήμα στη διεκδίκηση για την προεδρία είναι η διερευνητική επιτροπή (exploratory committee). Kάθε τέσσερα χρόνια, σχεδόν ένα χρόνο πριν από την ημερομηνία των εκλογών, όποιος Αμερικανός πολίτης ( όχι απαραίτητα επαγγελματίας πολιτικός αλλά τελευταία έχουμε δει και επιχειρηματίες να φτάνουν ως ένα σημείο) θεωρεί ότι μπορεί να διεκδικήσει την προεδρία σχηματίζει μια «διερευνητική επιτροπή» προκειμένου να αρχίσει να συγκεντρώνει την υποστήριξη οπαδών αλλά και χρηματοδοτών για την προεκλογική του εκστρατεία. Αλλωστε, ακόμη και η προεκλογική εκστρατεία για το χρίσμα Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών είναι μια πανάκριβη υπόθεση -η οποία γίνεται ολοένα και ακριβότερη τα τελευταία χρόνια- κοστίζοντας στους υποψηφίους πολλά εκατομμύρια δολάρια.
3) Αν ο υποψήφιος μέσα από αυτή τη διερευνητική επιτροπή συγκεντρώσει αρκετή υποστήριξη, υπογραφές και φυσικά χρήματα, ενημερώνει τις ομοσπονδιακές αρχές ότι διεκδικεί το χρίσμα και τα «παιχνίδι», που ίσως οδηγήσει μετά από ένα χρόνο στο Λευκό Οίκο, αρχίζει.
4) Ετσι ξεκινά και στα δύο μεγάλα κόμματα η διαδικασία των προκριματικών εκλογών, η οποία είναι μάλλον περίπλοκη για τα ελληνικά δεδομένα. Η πρώτη σημαντική διαφορά είναι ότι, ενώ στις περισσότερες χώρες τα κόμματα επιλέγουν τους υποψηφίους, στις ΗΠΑ είναι οι ψηφοφόροι που επιλέγουν τον υποψήφιο της αρεσκείας τους. Οι υποψήφιοι λοιπόν που αγωνίζονται ενάντια σε υποψηφίους του ίδιου κόμματος επιδιώκουν να κερδίσουν στις προκριματικές εκλογές προκειμένου να εξασφαλίσουν τους εκλέκτορες κάθε πολιτείας που θα συμμετάσχουν στο συνέδριο του κόμματος.
5) Οι προκριματικές εκλογές έχουν μεταξύ τους δύο πολύ σημαντικές διαφορές: πρώτον υπάρχουν πολιτείες όπου υποψηφίους του κάθε κόμματος μπορούν να εκλέξουν όλοι οι ψηφοφόροι και όχι μόνο τα κόμματα. Οι εκλογές θα αναδείξουν τον ένοικό του Λευκού Οικου, για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Τη επιλογή υποψηφίου κάνουν μέλη του κόμματος και δεύτερον σε αρκετές πολιτείες η κατανομή των υποψηφίων δεν γίνεται αναλογικά αλλά ο πρώτος υποψήφιος παίρνει το σύνολο των εκλεκτόρων. Κάθε υποψήφιος που θέλει να έχει ελπίδες για την προεδρία επιδιώκει να «καθαρίσει» τη διαδικασία των προκριματικών γρήγορα και αυτό για δύο πολύ σημαντικούς λόγους: αφενός για να επικεντρώσει τις προσπάθειές του όχι εναντίον των εσωκομματικών του αντιπάλων αλλά του υποψηφίου του άλλου κόμματος και αφετέρου για να εξοικονομήσει χρήματα για την κυρίως προεκλογική εκστρατεία.
6) Η διαδικασία των προκριματικών ολοκληρώνεται στα τέλη της άνοιξης και πλέον τα κόμματα οδεύουν για τη μεγάλη αμερικανική εορτή των συνεδρίων, στα μέσα του καλοκαιριού. Εκεί, μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα ο υποψήφιος που έχει εξασφαλίσει την πλειοψηφία των(εσωτερικών του κάθε κόμματος) εκλεκτόρων μέσω της διαδικασία των προκριματικών παίρνει και τυπικά το χρίσμα, αλλά και την υποστήριξη των εσωκομματικών του αντιπάλων! Οι ίδιοι εσωκομματικοί αντίπαλοι του -που λίγους μήνες πριν διαλαλούσαν πως είναι βέβαιο ότι θα χάσει τις εκλογές, ο αντίπαλος τους και πως δίνει ψεύτικες υποσχέσεις και άλλα παρόμοια, όχι ιδιαιτέρως κομψά, αυτοί οι ίδιοι τα «ξεχνάνε» όλα. Δινουν τα χέρια και προχωρανε με τον κοινό υποψήφιο που ελαβε το χρίσμα. Στο συνέδριο και επίσημα πλέον ο υποψήφιος για την προεδρία ανακοινώνει και το όνομα του υποψήφιου αντιπροέδρου που ο ίδιος προσωπικά έχει επιλέξει.
7) Το συνέδριο λήγει και η κυρίως προεκλογική εκστρατεία αρχίζει μεταξύ πια των αντιπάλων των δυο κομμάτων, Ρεμπουπλικανών και Δημοκρατικων αρχίζει. Οι υποψήφιοι διασχίζουν χιλιάδες μίλια, πραγματοποιούν εκατοντάδες μικρές και μεγάλες συγκεντρώσεις, μιλούν σε δεκάδες δείπνα, εκδηλώσεις και fund-raisers, εκδηλώσεις δηλαδή για τη συγκέντρωση χρημάτων, καθώς τα έξοδα ιδίως για τηλεοπτικές διαφημίσεις είναι τεράστια. Το κόστος της προεκλογικής εκστρατείας για την προεδρία μπορεί να πλησιάσει και τα 100 εκατομμύρια δολάρια.
8) Αναπόσπαστο κομμάτι της προεκλογικής εκστρατείας είναι τα ντιμπέιτ, οι τηλεοπτικές μονομαχίες των υποψηφίων. Η αποτελεσματικότητά τους αμφισβητείται έντονα. Το 1984 ο πρόεδρος Ρέιγκαν τα πήγε άθλια στο debate και παρ’ όλα αυτά κέρδισε τις εκλογές με σχεδόν 60%. Αντίθετα το 1988, ο Μάικ Δουκάκις θεωρείται πως αυτοκτόνησε πολιτικά, όταν σε ερώτηση για το πως θα αντιδρούσε αν έμπαιναν στο σπίτι του ληστές τον έκλεβαν και στο τέλος βίαζαν και τη γυναίκα του, απάντησε μάλλον ψυχρά, χωρίς κανένα συναίσθημα πως θα ειδοποιούσε την αστυνομία! Ενώ ο Αμερικανός θα ήθελα να ακούσει άλλα. Ότι ας πούμε θα του τίναζε τα μυαλά στον αέρα! Μιας και η οπλοφορία είναι κατοχυρωμένη και συνταγματικά! Το σπίτι είναι το υπέρτατο άσσυλο που ουδείς παραβιάζει παρά μόνον οι εισαγγελικές αποφάσεις.
9) Και φτάνουμε στις εκλογές, που διεξάγονται σταθερά την δεύτερη Τρίτη του Νοέμβρη κάθε εκλογικού έτους δηλ. κάθε τέσσερα χρόνια. Αξίζει εδώ να πούμε δύο λόγια για το εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ. Αντίθετα από ό,τι πιστεύουμε η εκλογή του προέδρου δεν γίνεται άμεσα από το λαό αλλά από το κολέγιο των εκλεκτόρων.
10) Κάθε πολιτεία ανάλογα με τον πληθυσμό της διαθέτει έναν αριθμό εκλεκτόρων. Οποιος υποψήφιος έρθει πρώτος σε αυτή την πολιτεία στις εκλογές παίρνει και τους εκλέκτορες στο σύνολό τους. Ο υποψήφιος με την πλειοψηφία των εκλεκτόρων -και όχι των ψήφων- εκλέγεται πρόεδρος. Ετσι, έχει συμβεί αρκετές φορές στην αμερικανική ιστορία πρόεδρος να έχει εκλεγεί υποψήφιος που ήλθε δεύτερος σε ψήφους αλλά κατέκτησε την πλειοψηφία των εκλεκτόρων.
11) Ετσι λοιπόν στις 8 Νοεμβρίου 2016 οι άνω των 18 Αμερικανοί πολίτες προσέρχονται στις κάλπες. Να σημειωθεί εδώ ότι η ψηφοφορία δεν είναι υποχρεωτική και ότι στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις σχεδόν μόνο οι μισοί εγγεγραμένοι ψηφοφόροι προσήλθαν στις κάλπες.
Το εκλογικό σύστημα εκλογής Προέδρου. Το εκλεκτορικό σώμα των 538 του κολεγίου των εκλεκτρόρων.
Πιο απλά λοιπόν, κάθε πολιτεία έχει έναν προκαθορισμένο αριθμό εκλεκτόρων, ίσο με το σύνολο των γερουσιαστών της (οι οποίοι είναι πάντοτε δύο για κάθε πολιτεία) και των αντιπροσώπων της στη Βουλή των Αντιπροσώπων (αυτός ο αριθμός ορίζεται ανάλογα με το πληθυσμιακό μέγεθος της πολιτείας. Έτσι οι Αμερικανοί πολίτες τυπικά δεν ψηφίζουν πρόεδρο αλλά προεδρικό εκλέκτορα.
Η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πολιτεία της Καλιφόρνια διαθέτει 55 εκλεκτορικές ψήφους, ενώ ορισμένες μικρές πολιτείες και το εκλογικό διαμέρισμα της Κολούμπια (όπου βρίσκεται και η πρωτεύουσα Ουάσινγκτον) έχουν μόνο τρεις εκλέκτορες.
Συνολικά το εκλεκτορικό σώμα απαρτίζεται από 538 εκλέκτορες. Σχεδόν σε όλες τις πολιτείες – με εξαίρεση το Μέιν και τη Νεμπράσκα εφαρμόζεται το πλειοψηφικό σύστημα για την εκλογή των εκλεκτόρων, δηλαδή ο νικητής υποψήφιος πρόεδρος που έχει διαφορά έστω και μιας ψήφου από τον αντίπαλό του αποσπά το σύνολο των εκλεκτόρων της πολιτείας.
Για να γίνει κάποιος υποψήφιος πρόεδρος χρειάζεται να συγκεντρώσει 270 ψήφους μέσα στο Σώμα των Εκλεκτόρων. Ο πρόεδρος δεν χρειάζεται να έχει συγκεντρώσει την πλειοψηφία της λαϊκής ψήφου. Έτσι ο Αλ Γκορ το 2000 αν και συγκέντρωσε περίπου 500 χιλιάδες περισσότερες ψήφους από τον κ. Μπους εντούτοις δεν πέρασε την είσοδο του Λευκού Οίκου.
Ειδικότερα ας προσεγγίσουμε κάποιες ουσιώδεις «λεπτομέρειες» που κάνουν και την διαφορά με τα υπόλοιπα εκλογικά συστήματα της Δύσς. Ποιες είναι αυτές;
Οι εκλογές για την ανάδειξη Προέδρου στις ΗΠΑ δεν είναι μια άμεση εθνική εκλογική διαδικασία όπως την γνωρίζουμε στην Ευρώπη ή πολύ περισσότερο στην Ελλάδα. Εντελώς διαφορετικό σύστημα όπως αναλυτικά εξηγούμαι με κάθε λεπτομέρια με κίνδυνο να επαναλάβουμε κάποια πράγματα –μέχρι εμπεδώσεως τους- για το αναγνωστικό μας κοινό
Είναι μια έμμεση διαδικασία κατά την οποία οι πολίτες εκλέγουν τα μέλη του Κολεγίου των Εκλεκτόρων σε κάθε μία από τις 50 πολιτείες συν την Περιοχή της Κολούμπια (την πρωτεύουσα Ουάσιγκτον) που διαθέτει επί πλέον 3 εκλέκτορες.
Τα μέλη του Κολεγίου των Εκλεκτόρων είναι που αναδεικνύουν τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο της χώρας.
Κάθε πολιτεία διαθέτει συγκεκριμένο αριθμό Εκλεκτόρων. Ο αριθμός αυτός είναι ίσος με τον αριθμό των Γερουσιαστών και των Εκπροσώπων της πολιτείας στο Κογκρέσο και συνδέεται με τον πληθυσμό της πολιτείας.
Η πιο πολυπληθής πολιτεία, η Καλιφόρνια, διαθέτει 55 Εκλέκτορες, ενώ οι πιο μικρές πολιτείες είναι η Αλάσκα και το Ντέλαγουερ με τρεις εκλέκτορες η κάθε μια.
Συνολικά υπάρχουν 538 εκλέκτορες (που αντιστοιχούν αριθμητικά στα 435 μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων + 100 μέλη της Γερουσίας + 3 εκλέκτορες από την Περιοχή της Κολούμπια).
Ο υποψήφιος Πρόεδρος των ΗΠΑ πρέπει να εξασφαλίσει την στήριξη 270 εκλεκτόρων για να αναδειχθεί στο ανώτατο αξίωμα της χώρας.
Στις περισσότερες πολιτείες ισχύει το σύστημα «ο νικητής τα παίρνει όλα»: Ο υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους την ημέρα των εκλογών κερδίζει όλες τις ψήφους των εκλεκτόρων στην πολιτεία. Η απλή πλειοψηφία είναι αρκετή για να συμβεί κάτι τέτοιο.
Είναι ξεκάθαρο- και πρέπει όσοι παρακολουθούν τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ να το έχουν στο μυαλό τους- ότι δεν πρόκειται για εθνική εκλογική διαδικασία με τον τρόπο που γίνεται στην Ευρώπη.
Στην ουσία πρόκειται για το αποτέλεσμα 50 πολιτειακών εκλογικών αναμετρήσεων, συν της Περιοχής της Κολούμπια. Τα αποτελέσματα προστίθενται.
Το εκλογικό σύστημα βασίζεται στις Πολιτείες.
Λεπτομέρεια: Πολίτες σε περιοχές των ΗΠΑ, όπως το Πουέρτο Ρίκο μπορούν να ψηφίσουν στις προκριματικές εκλογές, αλλά όχι στις προεδρικές εκλογές.
Για τις ΗΠΑ ο πλανήτης γνωρίζει ότι υπάρχουν δύο βασικά πολιτικά κόμματα,- δεν είναι όμως καθόλου έτσι όως θα δούμε στην συνέχεια – τα οποία προτείνουν τους υποψήφιους Προέδρους, μετά από μια σειρά εκλογικών διαδικασιών, που ονομάζονται προκριματικές (primaries), ή προκριματικές από τοπικές οργανώσεις (caucuses). Και που τις είδαμε πιο πριν με κάθε λεπτομέρια.
Μόλις αναδειχθεί νικητής στις διαδικασίες αυτές από κάθε κόμμα, τότε λαμβάνει και επισήμως το χρίσμα ως υποψήφιος Πρόεδρος των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια των συνεδρίων των δύο κομμάτων το καλοκαίρι, μερικούς μήνες πριν τις Προεδρικές Εκλογές.
Οι προκριματικές από τοπικές οργανώσεις (caucuses) και οι προκριματικές (primaries) ξεκινούν από τη μεσοδυτική Πολιτεία της Αϊόβα και από την πολιτεία της Νέας Αγγλίας του Νιου Χαμσάιρ αντίστοιχα.
Το πρόγραμμα των προκριματικών εκλογών που ακολουθήθηκε ως σήμερα για αυτές τις εκλογές του 2016 μπορείτε να το δείτε εδώ
Τι πρέπει να γνωρίζουμε γενικώς για να κατανοήσουμε τη διαδικασία στο σύνολο της;
Ποιά είναι η διαφορά ανάμεσα στα δύο είδη προκριματικών εκλογών
Στις περισσότερες Πολιτείες διεξάγονται προκριματικές εκλογές (primaries), σε ορισμένες διεξάγονται προκριματικές από τοπικές κομματικές οργανώσεις (caucuses).
Η βασική τους διαφορά είναι ποιός διοργανώνει την προκριματική εκλογική διαδικασία, όπως επισημαίνει η εφημερίδα Washington Post.
Προκριματικές (primaries)
Η διαδικασία αυτή διοργανώνεται και χρηματοδοτείται από τις κυβερνήσεις των πολιτειών.
Διεξάγεται περίπου όπως και οι εθνικές εκλογές στην Ευρώπη και γενικά την Δύση.
Οι ψηφοφόροι πηγαίνουν σε ένα εκλογικό κέντρο-συνήθως κάποιο μεγάλο σχολικό συγκρότημα ή άλλα κτήρια θεσμικά στις απομακρυσμένες πολιτείες- και ψηφίζουν με κάλπη τον υποψήφιο της επιλογής τους που τους έχει πείσει.
Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτή η διαδικασία είναι «ανοιχτή», δηλαδή ο κάθε ψηφοφόρος μπορεί να ψηφίσει στη διαδικασία οποιουδήποτε κόμματος. Ωστόσο ο κάθε ψηφοφόρος μπορεί να συμμετάσχει αποκλειστικά και μόνο είτε στη διαδικασία των Δημοκρατικών, είτε στη διαδικασία των Ρεπουμπλικάνων, όχι και στις δύο.
Σε κάποιες άλλες πολιτείες η διαδικασία μπορεί να είναι «κλειστή». Αυτό σημαίνει μόνον τα μέλη των κομμάτων μπορούν να συμμετάσχουν στη διαδικασία και να ψηφίσουν.
Υπάρχουν και προκριματικές εκλογές που συνδυάζουν τους δύο παραπάνω τύπους.
Προκριματικές από τοπικές οργανώσεις (caucuses)
Αυτές οι εκλογικές διαδικασίες διοργανώνονται και χρηματοδοτούνται όχι από τις κυβερνήσεις των Πολιτειών αλλά από τα ίδια τα κόμματα.
Ο όρος «caucus» προέρχεται από την γλώσσα αλγκονκίν (που είναι γλώσσα Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής, στην περιοχή του Κεμπέκ) και σημαίνει «συγκέντρωση των ηγετών της φυλής».
Το σύστημα αυτό πράγματι αναφέρεται σε μια σειρά από διασκέψεις.
Στις διασκέψεις αυτές αποφασίζεται, μεταξύ άλλων, ποιόν υποψήφιο θα στηρίξουν τα περισσότερα κομματικά στελέχη στη μάχη για τις προεδρικές εκλογές.
Αυτό σημαίνει, γενικά, ότι λιγότεροι άνθρωποι συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία (caucus) σε σχέση με τις προκριματικές (primaries).
Ωστόσο όσοι συμμετέχουν σε αυτόν τον τύπο προκριματικών εκλογών είναι πιο έντονα αναμεμειγμένοι στα εσωτερικά ζητήματα του κόμματος.
Τα κόμματα έχουν μεγαλύτερο έλεγχο στις προκριματικές από τις τοπικές οργανώσεις (caucus) από ό,τι στις πολιτειακές προκριματικές (primaries).
Όμως σε αυτή την περίπτωση (caucus), αναλαμβάνουν πλήρως το κόστος διεξαγωγής.
Λεπτομέρια 2η αλλά εξίσου καθοριστική. Οι εκλογές αρχίζουν σχεδόν ένα μήνα νωρίτερα με επιστολική ψήφο ενώ για τους αμερικανούς υπηκόους που ζουν σε άλλες χώρες μπορεί και δυο μήνες νωρίτερα και οι φάκελοι ή τα μαιλ της επιστολικής ψήφου που στέλλονται στην κεντρική ομοσπονδιακή εκλογική επιτροπή ανοίγονται μόνο όταν διατάξει η κεντρική εκλογική επιτροπή που ελέχγει τα πάντα.!
Πόσο διαρκούν οι προκριματικές εκλογές
Προκριματικές εκλογές όλων των τύπων διεξάγονται στο διάστημα από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούνιο του 2016.
Όμως το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαριστεί αρκετά νωρίτερα.
Όσο διεξάγονται προκριματικές εκλογές και διαφαίνεται πως κάποιος υποψήφιος υπερέχει, τότε υπάρχουν συνυποψήφιοί του εντός του κόμματος που αποφασίζουν να αποχωρήσουν.
Έτσι διαμορφώνεται ένα πλαίσιο ώστε αυτός που υπερέχει- είτε είναι Δημοκρατικός, είτε Ρεπουμπλικάνος- να έχει εξασφαλίσει το χρίσμα του κόμματός του πολύ πριν την τελευταία προκριματική διαδικασία τον Ιούνιο.
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι είναι πιθανό να συμβεί κάτι αντίστοιχο και φέτος, παρά το γεγονός ότι η εκλογική αναμέτρηση θεωρείται αβέβαιη.
Στο παρελθόν προέκυπταν συνήθως δύο βασικοί υποψήφιοι, ένα φαβορί και ένας εναλλακτικός στο φαβορί.
Αυτοί διαφαίνονται μετά τις πρώτες προκριματικές εκλογικές αναμετρήσεις.
Όσοι υποψήφιοι δεν κερδίζουν στα πρώτα προκριματικά, στην συνέχεια δυσκολεύονται να βρουν στήριξη τόσο από τους ψηφοφόρους όσο και από δωρητές- χορηγούς. Έτσι εγκαταλείπουν την κούρσα, καθώς αντιλαμβάνονται ότι δεν έχουν ελπίδες να κερδίσουν.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ρεπουμπλικανού υποψήφιου Ρικ Σαντόρουμ που εγκατέλειψε τον προεκλογικό του αγώνα μετά τις αρχικές προκριματικές εκλογές τον Απρίλιο του 2012, έστω κι αν ο Μιτ Ρόμνει είχε κερδίσει λίγους περισσότερους από τους μισούς εκ των 1.144 συνέδρων για να κλειδώσει την υποψηφιότητά του.
Το 2008 και το 2012 ο υποψήφιος πρόεδρος των Ρεπουμπλικάνων προέκυψε περίπου όταν ολοκληρώθηκαν οι προκριματικές διαδικασίες στο 75% του συνόλου των ψηφοφόρων.
Με βάση τον προγραμματισμό των προκριματικών, στα μισά των εκλογικών αυτών αναμετρήσεων η Αμερική βρέθηκε στις 8 Μαρτίου και στο 75% θα βρισκόμαστε στα τέλη Απριλίου. Και σχεδόν έτσι συμβαίνει πάντα σε όλες τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις όπως και σε αυτές του 2016 που –άλλος λίγο και άλλος περισσότερο- παραολούθησε μέσα από τα δελτία ειδήσεων τα ενημερωτικά Blog& Site’s.
Με βάση τα δεδομένα που υφίστανται για να εξασφαλίσει κάποιος το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων χρειάζεται 1.236 συνέδρους και για να εξασφαλίσει κάποιος το χρίσμα των Δημοκρατικών χρειάζεται 2.383 συνέδρους. Έτσι και έγινε!
Ας πάρουμε μια ανάσα για να θυμηθούμε τους υποψηφίους που έτρεξαν σε αυτή την κούρσα!
Υποψήφιοι Δημοκρατικού Κόμματος
· Hillary Clinton: Πρώην Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, πρώην Γερουσιαστής Νέας Υόρκης, πρώην Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ
· Bernie Sanders: Γερουσιαστής Βερμόντ
· Martin O’Malley: Κυβερνήτης του Μέριλαντ, πρώην Δήμαρχος Βαλτιμόρης
Υποψήφιοι Ρεπουμπλικανικού Κόμματος
· Jeb Bush: Πρώην Κυβερνήτης της Φλόριντα
· Ben Carson: Πρώην νευροχειρουργός
· Donald Trump: Επιχειρηματίας
· Ted Cruz: Γερουσιαστής του Τέξας
· Rick Santorum: Πρώην Γερουσιαστής της Πενσιλβάνια
· Chris Christie: Κυβερνήτης του Νιου Τζέρσεΐ
· Mike Huckabee: Πρώην Κυβερνήτης του Αρκάνσας
· Carly Fiorina: Πρώην στέλεχος εταιρείας τεχνολογικού τομέα
· John Kasich: Κυβερνήτης του Οχάιο
· Rand Paul: Γερουσιαστής του Κεντάκι
· Marco Rubio: Γερουσιαστής της Φλόριντα
· Jim Gilmore: Πρώην Κυβερνήτης της Βιρτζίνια
– Την ευθύνη της ανάδειξης του Αμερικανού προέδρου την έχει (με απόλυτη πλειοψηφία των μελών του) ένα ειδικό σώμα, το «εκλεκτορικό κολέγιο», προερχόμενο από τις επί μέρους πολιτείες, σε αριθμό ίσο προς τους κοινοβουλευτικούς τους εκπροσώπους συνολικά. Κάθε πολιτεία διαθέτει τόσους εκλέκτορες όσοι είναι οι βουλευτές τους οποίους, κατ’ αναλογία προς τον πληθυσμό της, στέλνει στη Βουλή των Αντιπροσώπων, προσαυξημένοι κατά δύο, που είναι ο κοινός για όλες τις πολιτείες αριθμός γερουσιαστών. Αυτό σημαίνει πως η κατανομή των εκλεκτόρων μεταξύ των πολιτειών δεν είναι απόλυτα ανάλογη του πληθυσμού τους, αφού υπεραντιπροσωπεύονται οι μικρότερες πολιτείες.
-Οι εκλέκτορες είναι 538 (δηλαδή τα 435 μέλη της βουλής των αντιπροσώπων + 100 γερουσιαστές + οι 3 εκπρόσωποι της πολιτείας Columbia, που είναι αποκλειστική δικαιοδοσία του Κογκρέσου με πρωτεύουσα την Ουάσινγκτον).
Άρα, για την εκλογή προέδρου χρειάζονται 270 μεγάλοι εκλέκτορες. Όταν ουδείς υποψήφιος συγκεντρώνει αυτόν τον αριθμό, ή την εκάστοτε απόλυτη πλειοψηφία του εκλεκτορικού σώματος, ο πρόεδρος επιλέγεται από την Βουλή των Αντιπροσώπων μεταξύ των τριών υποψηφίων που προηγούνται σε αριθμό εκλεκτόρων.
Για τον σκοπό αυτό, πάντως, στη Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζουν οι πολιτείες – επομένως δεν ψηφίζει η περιφέρεια της Κολούμπια-, κάθε πολιτεία δε , ανεξαρτήτως πληθυσμού και αριθμού κοινοβουλευτικών εκπροσώπων, διαθέτει μία μόνο ψήφο:
Ο πρόεδρος εκλέγεται με την απόλυτη πλειοψηφία των (πενήντα σήμερα) πολιτειών, και όχι με την πλειοψηφία των μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων. Τη μοναδική για τον σκοπό αυτόν ψήφο της κάθε πολιτείας, οι αντιπρόσωποι της την προσδιορίζουν κατ’ απόλυτη πλειοψηφία του αριθμού τους. Διαφορετικά, αν δηλαδή μεταξύ των βουλευτών της πολιτείας δεν σχηματιστεί απόλυτη πλειοψηφία υπέρ ενός υποψήφιου προέδρου, η πολιτεία χάνει το δικαίωμα ψήφου .
-Στην ιστορία των ΗΠΑ μόνο δύο φορές έχει χρειαστεί, ελλείψει απόλυτης πλειοψηφίας στους εκλέκτορες, να εκλέξει τον πρόεδρο η Βουλή των Αντιπροσώπων:
Το 1800, όταν είχαν ισοψηφίσει σε μεγάλους εκλέκτορες –από 73 ο καθένας – ο Jefferson και ο Burr. Και το 1824, όταν ο A.Jackson είχε κερδίσει 91 προεδρικούς εκλέκτορες, ο J. Adams 84, o W. Grawford 41 και ο H. Clay 37. Τότε ο Clay, αποκλειόμενος ως 4ος από την περαιτέρω διαδικασία, ζήτησε από τους οπαδούς του στη Βουλή να ψηφίσουν υπέρ του Adams, ο οποίος έτσι εξελέγη πρόεδρος, μολονότι είχε αποσπάσει και λιγότερες ψήφους και λιγότερους μεγάλους εκλέκτορες από τον Jackson.
– Αυτές είναι οι μόνες περιπτώσεις που η προεδρική εκλογή, ελλείψει απόλυτης πλειοψηφίας στο «εκλεκτορικό κολέγιο», παραπέμφθηκε στο Κογκρέσο. Δεν υπάρχει, αντιθέτως, ιστορικό προηγούμενο που η Βουλή των Αντιπροσώπων να μη σχημάτισε απόλυτη πλειοψηφία – των πολιτειών- και να μην μπόρεσε να εκλέξει ούτε αυτή πρόεδρο.
Στη θεωρητική περίπτωση που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο ,η ευθύνη μετατίθεται στη Γερουσία: Αυτή με την απόλυτη πλειοψηφία των μελών της, και όχι των πολιτειών, εκλέγει αντιπρόεδρο της χώρας, ο οποίος αναλαμβάνει προεδρικά καθήκοντα. Στην περίτωση δε που ούτε οι γερουσιαστές θα σχημάτιζαν απόλυτη προεδρική πλειοψηφία, στο ενδεχόμενο π.χ. 50-50, προεδρικά καθήκοντα αναλαμβάνει ο πρόεδρος της Βουλής ή σε περίπτωση κωλύματος του, ο πρόεδρος της Γερουσίας.
-Όσον αφορά τον συνήθη τρόπο εκλογής του προέδρου, μέσω των προεδρικών εκλεκτόρων, η ανάδειξη τους γίνεται με έναν αρκετά ομοιόμορφο τρόπο:
Μολονότι το Σύνταγμα της χώρας δεν το αξιώνει ρητά, όλες οι πολιτείες αναδεικνύουν με την ψήφο των πολιτών τους εκλέκτορες. Σε σχέση με το εκλογικό σύστημα ανάδειξης των προεδρικών εκλεκτόρων, κατά κανόνα ισχύει και εδώ το αμιγώς πλειοψηφικό «winner-take-all» – «ο νικητής τα παίρνει όλα». Οι 48 από τις 50 πολιτείες παραχωρούν το σύνολο των εκλεκτόρων τους στον, έστω και σχετικώς, πλειοψηφούντα στην πολιτεία υποψήφιο πρόεδρο. Οι υπόλοιπες δύο πολιτείες, το Μέιν και η Νεμπράσκα, χωρίς να εισαγάγουν βέβαια κάποια μορφή αναλογικής, εισήγαγαν ,ένα σύστημα που επιτρέπει και ο υποψήφιος που ήρθε δεύτερος σε λαϊκές ψήφους στην πολιτεία να αποσπάσει κάποιον από τους προεδρικούς εκλέκτορές της.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα- καθηγητή Θανάση Διαμαντόπουλο στο καινουργιο του βιβλίο “Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ ενας ιδιόρρυθμος δικομματισμός” ο έντονα πλειοψηφικός χαρακτήρας του όλου συστήματος έχει δυο σημαντικές πολιτικές συνέπειες:
1. Οι υποψήφιοι πρόεδροι επικεντρώνουν την προσοχή τους , αν όχι αποκλειστικά τουλάχιστον κατά κύριο λόγο, στις πολιτείες εκείνες όπου η υπεροχή κάποιου δεν είναι καταφανής, αλλά αντίθετα προβλέπεται οριακό ή έστω «ανοικτό» αποτέλεσμα.
2. Δεν αποκλείεται, όπως άλλωστε σε όλα τα πλειοψηφικά εκλογικά συστήματα με σχετική πλειοψηφία, ο δεύτερος σε λαϊκές προτιμήσεις να είναι, λόγω ανισοκατανομής των ψήφων, νικητής σε έδρες, εν προκειμένω σε εκλέκτορες και να εκλεγεί πρόεδρος.
Το ενδεχόμενο αυτό είχε παρατηρηθεί προ της εκλογής-«θρίλερ» του Τζωρτζ Μπους (υιού) του 2000, δύο φορές σε ολόκληρη την ιστορία των ΗΠΑ: Tο 1876, όταν όμως, λόγω αμφισβητήσεων του αποτελέσματος στη Νότια Καρολίνα, στη Λουιζιάνα, στη Φλόριντα και στο Όρεγκον, το όλο εκλογικό τοπίο παρέμεινε μέχρι τέλους εξαιρετικά ασαφές. Και, πολύ καθαρότερα, το 1888, όταν ο Ρεπουμπλικανός Β. Harrison εξελέγη πρόεδρος αποσπώντας 233 εκλέκτορες επί συνόλου 401 που υπήρχαν τότε, παρά το γεγονός πως ο συνυποψήφιος του Δημοκρατικού Κόμματος Gr. Gleveland είχε ψηφισθεί από 96.000 περισσότερους αμερικανούς εκλογείς (επί συνόλου 11.000.000 περίπου προσελθόντων στις κάλπες).
Όπως επισημαίνει ο Διαμαντόπουλος θεωρητικά υπάρχει το πρόβλημα των «ασυνεπών» εκλεκτόρων, που για διάφορους λόγους, ιδιοτελείς ή όχι, θα μπορούσαν να ψηφίσουν υπέρ υποψηφίου άλλου από αυτόν με τη σημαία του οποίου εξελέγησαν. Κάτι που θα έδινε στο όλο σύστημα χαρακτήρα έμμεσης εκλογής . Όμως: Στα περίπου 210 χρόνια λειτουργίας του συστήματος αυτού, και επί 18.000 περίπου εκλεγέντων μεγάλων εκλεκτόρων, 9 μόνο απέκλιναν με την ψήφο τους από τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις…
Σε περίπτωση ισοψηφίας, η νέα Βουλή των Αντιπροσώπων, που θα εκλεγεί την ίδια ημέρα με τις προεδρικές, θα επιλέξει τον μελλοντικό πρόεδρο–κάτι που συνέβη το 1800 και το 1824. Η Γερουσία σε αυτήν την περίπτωση εκλέγει τον αντιπρόεδρο.
Με το σύστημα αυτό, είναι πολύ πιθανόν ένας υποψήφιος να εκλεγεί πρόεδρος χωρίς να κερδίζει το μεγαλύτερο ποσοστό των ψήφων. Αυτό συνέβη το 2000, αλλά και σε τρεις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί σχεδόν σε όλες τις πολιτείες, με εξαίρεση το Μέιν και τη Νεμπράσκα που εφαρμόζουν αναλογικό σύστημα, ο υποψήφιος που θα καταφέρει να κερδίσει ακόμα και με μια ψήφο διαφορά κερδίζει όλους τους εκλέκτορες.
Οι δέκα επίμαχες πολιτείες του 2012…
Εξαιτίας του συστήματος αυτού, ο Ομπάμα και ο Ρόμνεϊ επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους σε περίπου δέκα από τις πενήντα πολιτείες, όπως το Οχάιο, η Φλόριντα, η Αϊόβα και το Κολοράντο, που θεωρούνται πολιτείες κλειδιά και θα χαρίσουν τη νίκη στο ένα ή στο άλλο στρατόπεδο. Οι μεγάλοι εκλέκτορες συναντώνται στην πρωτεύουσα κάθε πολιτείας για να εκλέξουν τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο την πρώτη Δευτέρα μετά την δεύτερη Τετάρτη του Δεκεμβρίου, που αυτήν την χρονιά είναι η 17η Δεκεμβρίου.
Παραδόξως, τίποτε δεν υποχρεώνει του μεγάλους εκλέκτορες να σεβαστούν την ψήφο του αμερικανικού λαού. Περισσότερες από 700 προτάσεις για τροπολογίες που αλλάζουν ή καταργούν το Κολέγιο των Εκλεκτόρων και τάσσονται υπέρ του συστήματος άμεσης καθολικής ψηφορορίας έχουν υποβληθεί, χωρίς καμιά τύχη, στο Κογκρέσο τα τελευταία 200 χρόνια. Ο 45ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών θα ορκιστεί στις 20 Ιανουαρίου.
ΦΛΟΡΙΝΤΑ (29 μεγάλοι εκλέκτορες)
Η μεγαλύτερη από τις πολιτείες-κλειδιά, όπου η προεκλογική εκστρατεία κοστίζει ακριβά. Στην Φλόριντα παίχτηκε η προεδρική εκλογή του 2000 ανάμεσα στον Τζορτζ Μπους και τον Αλ Γκορ. Έκτοτε, η πολιτεία έχει εκσυγχρονίσει το σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, που αποτελεί ευθύνη κάθε κομητείας. Οι ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν μακριές ουρές αναμονής από την έναρξη της ψηφοφορίας στις 27 Οκτωβρίου. Ο πληθυσμός είναι ετερογενής, με πολλούς συνταξιούχους (στην πλειοψηφία τους Ρεπουμπλικανοί), πολλούς ψηφοφόρους κουβανικής καταγωγής (στην πλειοψηφία τους Ρεπουμπλικανοί) και πολλούς Πορτορικανούς (στην πλειοψηφία τους Δημοκρατικοί). Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων, ο Ρόμνεϊ εξασφαλίζει το 48,9% και ο Ομπάμα το 47,4%.
ΠΕΝΣΙΛΒΑΝΙΑ (20 μεγάλοι εκλέκτορες)
Το 2008, ο Ομπάμα κέρδισε την Πενσιλβάνια, η οποία είναι μοιρασμένη ανάμεσα στον αγροτικό πυρήνα της που είναι ρεπουμπλικανικός και τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Φιλαδέλφεια και το Πίτσμπουργκ, όπου οι εργάτες και οι μαύροι ψήφισαν μαζικά Ομπάμα το 2008. Η εκμετάλλευση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου και η εξόρυξή του στο δυτικό τμήμα της πολιτείας, που ο Ρόμνεϊ προτίθεται να προωθήσει, παίζουν σημαντικό ρόλο στην προεδρική εκλογή. Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων ο Ομπάμα εξασφαλίζει το 49,5% και ο Ρόμνεϊ το 44,8%
ΟΧΑΪΟ (18 μεγάλοι εκλέκτορες)
Στις εκλογές του 2008, ο Ομπάμα κέρδισε το Οχάιο, ενώ το 2004 και το 2000, νικητής ήταν ο Τζορτζ Μπους. Το Οχάιο παρουσιάζεται συχνά ως μικρογραφία των ΗΠΑ, με τα μεγάλα του αστικά κέντρα, τις βιομηχανικές του ζώνες και τις αγροτικές περιοχές, όπου η εκμετάλλευση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου και η γεωργία είναι οι ατμομηχανές της οικονομίας. Ο Μιτ Ρόμνεϊ και ο υποψήφιος αντιπρόεδρός του Πολ Ράιαν έχουν περάσει στο Οχάιο περισσότερο χρόνο από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη πολιτεία. Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων, ο Ομπάμα εξασφαλίζει το 48,6% και ο Ρόμνεϊ το 46,5%.
ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΡΟΛΙΝΑ (15 μεγάλοι εκλέκτορες)
Συντηρητική νότια πολιτεία, την οποία ο Ομπάμα κέρδισε το 2008 με διαφορά 13.000 ψήφων επί συνόλου 4,2 εκατομμυρίων, χάρις στις μεγάλες πόλεις Σάρλοτ και Ράλεϊ. Το υπόλοιπο αποτελείται από αγροτικές περιοχές και είναι πολύ συντηρητικό. Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων, ο Ομπάμα εξασφαλίζει το 50,3% και ο Ρόμνεϊ 46,5%.
ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ (13 μεγάλοι εκλέκτορες)
Η νίκη του Μπαράκ Ομπάμα το 2008 ήταν η πρώτη δημοκρατικού υποψήφιου από το 1964 σε αυτήν την παραδοσιακά συντηρητική πολιτεία , η πρωτεύουσα της οποίας ήταν και πρωτεύουσα των Νοτίων στον αμερικανικό εμφύλιο . Η ταχεία δημογραφική ανάπτυξη του βόρειου τμήματος της Βιρτζίνια επέτρεψε στους Δημοκρατικούς να πυκνώνουν τις τάξεις τους , αλλά ο Μιτ Ρόμνεϊ ποντάρει στην κινητοποίηση των στρατιωτικών της περιοχής του Νόρφολκ, οι οποίοι προσελκύονται από τις υποσχέσεις του για την αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού. Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων οι δύο υποψήφιοι είναι ισόπαλοι με 47,8%.
ΟΥΙΣΚΟΝΣΙΝ (10 μεγάλοι εκλέκτορες )
Στα σχέδια μάχης οι Δημοκρατικοί δεν μπορούσαν να φαντασθούν ότι η πολιτεία μπορεί να πέσει στα χέρια των Ρεπουμπλικανών, αλλά ο ορισμός του Πολ Ράιαν, αντιπροσώπου της πολιτείας στο Κονγκρέσο, ως υποψηφίου αντιπροέδρου, άλλαξε τα δεδομένα . Ο ρεπουμπλικανός κυβερνήτης της πολιτείας έχει επίσης αποκτήσει κύρος σε εθνικό επίπεδο με τη μάχη του κατά των συνδικάτων. Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων, ο Ομπάμα εξασφαλίζει το 49,3% και ο Ρόμνεϊ το 47%.
ΚΟΛΟΡΑΝΤΟ (9 μεγάλοι εκλέκτορες)
Ρεπουμπλικανική, ο πληθυσμός της πολιτείας εμπλουτίστηκε με νεοαφιχθέντες από τι δυτικές ΗΠΑ, παραδοσιακά περισσότερο προοδευτικούς, και ισπανόφωνους. Το 2008 οι Δημοκρατικοί οργάνωσαν εδώ το συνέδριο που έδωσε το χρίσμα στον Ομπάμα . Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων, οι δύο αντίπαλοι είναι ισόπαλοι με 47,8%.
ΑΪΟΒΑ (6 μεγάλοι εκλέκτορες )
Εφαλτήριο της υποψηφιότητας Ομπάμα το 2008, μετά την επικράτησή του επί της Χίλαρι Κλίντον, η Αϊόβα περιλαμβάνει πολλούς ευαγγελιστές και αγρότες ψηφοφόρους, που εξαρτώνται από τις ομοσπονδιακές επιδοτήσεις. Ο Μιτ Ρόμνεϊ ήρθε δεύτερος στην κούρσα για το χρίσμα μετά τον Ρικ Σαντόρουμ. Σύμφωνα με το μέσο όρο των δημοσκοπήσεων, ο Ομπάμα, για τους Δημορατικούς είχε εξασφαλίσει το 49% και ο Ρόμνεϊ για τους ρεμπουμπλκάνους το 46,7%.
ΝΕΒΑΔΑ (6 μεγάλοι εκλέκτορες)
Θύμα της κρίσης του τομέα της στέγης, η Νεβάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στη χώρα (11,8% έναντι του εθνικού μέσου όρου 7,8%) η υποστήριξη της μεγάλης ισπανόφωνης κοινότητας μπορεί να βοηθήσει τους δημκρατικούς , όμως η πολιτεία διαθέτει μία μικρή κοινότητα μορμόνων που υποστηρίζει τον Ντ. Τράμπ έτσι και αλλιώς.
ΝΙΟΥ ΧΑΜΣΑΪΡ (4 μεγάλοι εκλέκτορες)
Μικρή πολιτεία στα βόρειο-ανατολικά της χώρας που δεν έχει ψηφίσει παρά δύο φορές δημοκρατικό υποψήφιο στις τελευταίες έξι προεδρικές εκλογές .
Η ιστορία της επιλογής αυτού του εκλγογικού συστήματος.
Όταν συστάθηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες (1776) η διεξαγωγή μιας πανεθνικής εκλογικής εκστρατείας ήταν αδύνατη λόγω της έλλειψης των επικοινωνιών. Η κάθε πολιτεία διαφύλαγε με επίζηλο τρόπο τα δικαιώματά της στην ομοσπονδία, τα πολιτικά κόμματα θεωρούνταν ύποπτα και η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας επίφοβη.
Οι συντάκτες του Συντάγματος του 1787 απέρριψαν ως λύση τόσο την εκλογή του προέδρου από το Κογκρέσο – επικαλούμενοι την αρχή διάκρισης των εξουσιών – όσο και την εκλογή δια της λαϊκής ψήφου, γιατί φοβόντουσαν ότι οι ψηφοφόροι θα επέλεγαν τους τοπικούς τους υποψηφίους και οι μεγάλες σε πληθυσμό πολιτείες θα ηγεμόνευαν πολιτικά τις μικρότερες.
Ένας άλλος παράγοντας ήταν η προτίμηση που έδειξαν οι νότιες πολιτείες στο σύστημα εκλογής δια εκλεκτόρων. Οι σκλάβοι τότε δεν είχαν ψήφο αλλά μέτραγαν σαν 3/5 ενός προσώπου για να υπολογιστεί το μέγεθος της κάθε πολιτείας.
Η αρχική ιδέα ήταν ότι το Σώμα των Εκλεκτόρων θα απαρτιζόταν από μόνο τους επιφανείς πολίτες του κάθε συστατικού κράτους της ομοσπονδίας. Σιγά – σιγά η σύνθεση του εκλεκτορικού σώματος άλλαξε ώστε να αντιπροσωπεύει περισσότερο τη λαϊκή βούληση, όπως αυτή εκφράζεται το Νοέμβριο, κάθε 4 χρόνια.
Η πιθανότητα αυτή θεωρείται μείζον μειονέκτημα του παρόντος συστήματος. Το 2000 ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Αλ Γκορ έλαβε το 48,38% των συνολικών ψήφων έναντι 47,87% του Ρεπουμπλικάνου Τζορτζ Μπους.
Κι όμως ο κ. Μπους ήταν αυτός που ανακηρύχθηκε πρόεδρος καθώς συγκέντρωσε 327 ψήφους μέσα στο εκλεκτορικό σώμα, έναντι 266 του αντιπάλου του.
Τη διαφορά έκανε η πολιτεία της Φλόριντα με τις 25 ψήφους εκλεκτόρων που πήγαν όλες υπέρ του κ. Μπους, αν και η διαφορά του από το δεύτερο στην πολιτεία αυτή ήταν μόλις 537 ψηφοδέλτια.
Η Φλόριντα έκρινε το 2000 το αποτέλεσμα, με διαφορά 537 ψηφοδελτίων
Κάτι παρόμοιο παρατηρήθηκε το 1888 όταν ο Μπέντζαμιν Χάρισον εξελέγη πρόεδρος από το Σώμα των Εκλεκτόρων ενώ είχε συγκεντρώσει λιγότερες λαϊκές ψήφους από τον αντίπαλό του, Γκρόβερ Κλίβελαντ.
Ένα επιπλέον μειονέκτημα του συστήματος εκλεκτόρων είναι ότι σε ορισμένες πολιτείες το αποτέλεσμα θεωρείται βέβαιο υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου και έτσι οι πολίτες δεν έχουν κάποιο κίνητρο για να ψηφίσουν. Αλλά και οι υποψήφιοι δεν διεξάγουν προεκλογικό τους αγώνα σε πολιτείες όπου δεν έχουν την ελπίδα να βγουν πρώτοι.
Υπάρχουν πλεονεκτήματα στο σύστημα;
Το σύστημα του εκλεκτορικού σώματος επιβιώνει χάρη στις ιστορικές του ρίζες και επειδή συνήθως αντικατοπτρίζει τη λαϊκή βούληση. Επίσης γιατί παρέχει μεγαλύτερο ειδικό βάρος στις μικρότερες πολιτείες, κάτι που αποτελεί βασική αξία για το αμερικανικό Σύνταγμα.
Για παράδειγμα η μεγαλύτερη πολιτεία, η Καλιφόρνια, διαθέτει το 12,03% του πληθυσμού των ΗΠΑ ενώ στο Σώμα των Εκλεκτόρων οι 55 ψήφοι της αντιπροσωπεύουν το 10,22% του συνόλου.
Στο άλλο άκρο, στην αραιοκατοικημένη πολιτεία του Γουαϊόμινγκ ζει το 0,18% του αμερικανικού λαού αλλά οι τρεις ψήφοι της μέσα στους εκλέκτορες αντιπροσωπεύουν ποσοστό 0,56%.
Επίσης το σύστημα αυτό σημαίνει ότι ο υποψήφιος για να εκλεγεί πρόεδρος θα πρέπει να αποσπάσει εκλεκτορικές ψήφους απ’ όλη τη χώρα.
Τι συμβαίνει εάν κανείς υποψήφιος δεν έχει την πλειοψηφία στο Σώμα;
Τότε η απόφαση για τον πρόεδρο λαμβάνεται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, καθώς οι έδρες της είναι αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας και αντιπροσωπεύουν καλύτερα από τη Γερουσία τη λαϊκή βούληση.
Σε περίπτωση εκλογικού αδιεξόδου ο πρόεδρος επιλέγεται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων
Σε αυτή την περίπτωση οι αντιπρόσωποι κάθε πολιτείας έχουν μόνο μία ψήφο, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα αυτή την ψήφο την ελέγχει το κόμμα που ήλθε πρώτο στην πολιτεία. Για την εκλογή προέδρου απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία ανάμεσα στις 50 πολιτείες.
Ο αντιπρόεδρος επιλέγεται από τη Γερουσία, και τα 100 συνολικά μέλη του σώματος αυτού έχουν από μία ψήφο.
Δεσμεύονται οι εκλέκτορες να ψηφίσουν τον υποψήφιο με τα χρώματα του οποίου επελέγησαν;
Σε ορισμένες πολιτείες η ψήφος των εκλεκτόρων είναι κατά συνείδηση αλλά πρακτικά οι εκλέκτορες πάντα ψηφίζουν τον υποψήφιο που απέσπασε την πλειοψηφία στην πολιτεία τους.
Σε άλλες πολιτείες οι εκλέκτορες υποχρεώνονται νομικά να ψηφίσουν τον υποψήφιο που πλειοψήφησε.
Ορισμένες φορές υπήρξαν εκλέκτορες ή ομάδες εκλεκτόρων (αυτοί αποκαλούνται «άπιστοι εκλέκτορες») που ψήφισαν άλλον υποψήφιο για πρόεδρο, αλλά αυτό συνέβη σπανίως και σε καμιά περίπτωση αυτοί δεν καθόρισαν το τελικό αποτέλεσμα.
Το 2000 ένας εκλέκτορας από τους τρεις που έστειλε το εκλογικό διαμέρισμα Κολούμπια δήλωσε αποχή.
Εάν το εκλογικό αποτέλεσμα είναι αμφίρροπο, ένας «άπιστος» εκλέκτορας μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα, το οποίο μάλλον θα αντιμετωπιστεί δια της δικαστικής οδού.
Οι εκλέκτορες επιλέγονται σε κάθε πολιτεία από τα κόμματα, πριν τις εκλογές – συνήθως με ψηφοφορία στο κομματικό συνέδριο. Μετά τις εκλογές (και φέτος στις 13 Δεκεμβρίου) οι εκλέκτορες συγκεντρώνονται στις πρωτεύουσες των 50 πολιτειών για να ψηφίσουν.
Τα αποτελέσματα διαβιβάζονται επισήμως στη Γερουσία στις 6 Ιανουαρίου και ο νεοεκλεγείς πρόεδρος ορκίζεται στις 20 Ιανουαρίου.
Υπάρχουν κινήσεις για τη μεταρρύθμιση του συστήματος των εκλεκτόρων;
Ναι. Το πλειοψηφικό σύστημα στην κάθε επιμέρους πολιτεία δέχεται επικρίσεις.
Οι υποστηρικτές της αναθεώρησης λένε ότι η πρόταση -εάν εγκριθεί- θα πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα και ότι δεν χρειάζεται επικύρωση από το κοινοβούλιο της πολιτείας.
Αλλά μάλλον το ζήτημα αυτό θα αχθεί στα δικαστήρια εάν εγκριθεί η πρόταση και εάν βέβαια η εκλογή του νέου προέδρου εξαρτάται από τις εννέα ψήφους εκλεκτόρων του Κολοράντο.
ΑΞΙΖΕΙ ΟΜΩΣ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΑ:
· Στις εκλογές του 2008, για πρώτη φορά στην αμερικανική ιστορία αναμετρήθηκαν δύο εν ενεργεία γερουσιαστές (Ομπάμα, Μακέιν).
· Για πρώτη φορά κανείς από τους δύο βασικούς υποψηφίους δεν είχε γεννηθεί στις ηπειρωτικές ΗΠΑ – ο Ομπάμα γεννήθηκε στη Χαβάη και ο Μακέιν στη Διώρυγα του Παναμά, η οποία μεταξύ 1903 – 1979 θεωρείτο αμερικανικό έδαφος.
· Ο Ομπάμα ήταν ο πρώτος έγχρωμος υποψήφιος ενός από τα δύο μεγάλα κόμματα. Έως τότε παρόμοιες υποψηφιότητες στηρίζονταν συνήθως αποκλειστικά από μικρά αριστερά κόμματα. Με την εκλογή του έγινε ο πρώτος έγχρωμος πρόεδρος των ΗΠΑ.
· Εάν εκλεγόταν ο Μακέιν, η Σάρα Πέιλιν θα γινόταν η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος.
· Με την εκλογή Ομπάμα, ο Τζο Μπάιντεν έγινε ο πρώτος ρωμαιοκαθολικός αντιπρόεδρος.
· Για πρώτη φορά από το 1928, δεν ήταν υποψήφιος κάποιος πρώην πρόεδρος ή αντιπρόεδρος.
· Παράλληλα με την εκλογή προέδρου, οι Αμερικανοί ψήφισαν την 4η Νοεμβρίου για τα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων και το 1/3 των θέσεων της Γερουσίας, καθώς και για κυβερνήτες μερικών πολιτειών. Αν και η ψήφος για τα παραπάνω είναι χωριστή από τις προεδρικές εκλογές, σε γενικές γραμμές καταγράφηκε η ανοδική πορεία του Δημοκρατικού κόμματος.
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ:
BBC(ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ), ON ALERT.GR, IN.GR, WIKI PEDIA.COM, TO BHMA.GR EURONEWS.COM, THEPRESSROOM.GR, TROKTIKO.GR
ΤΕΛΟΣ, μιας και φτάσατε ως εδώ (ΟΥΦ!) κάντε το κόπο να διαβάσετε και το εξαρετικό παρακάτω σημείωμα. Θα διευρύνει τις σκέψεις σας.
Γράφει ο Μιχάλης Καβουκλής
Οι αμερικανικές εκλογές αποτελούν εδώ και δεκαετίες ένα παγκόσμιο γεγονός, καθώς λόγω της άτυπης ηγεσίας του Δυτικού Κόσμου από τις ΗΠΑ το αποτέλεσμά τους επηρεάζει την τύχη ολόκληρου του κόσμου.
Το 2012 σηματοδοτεί τις 57ες Προεδρικές Εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το πολιτικό προσκήνιο και μερικώς το παρασκήνιο το παρακολουθούμε από τα τηλεοπτικά δελτία και μερικά ρεπορτάζ εφημερίδων, λόγω της διαδικασίας ανάδειξης του υποψηφίου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, που θα διεκδικήσει την προεδρία από τον Barack Obama.
Είναι επισφαλές πάντως να ισχυριστεί κάποιος ότι καταλαβαίνει ακριβώς πως διεξάγονται οι αμερικανικές εκλογές χωρίς να κατανοήσει τη δομή του εκλογικού συστήματος των ΗΠΑ.
Το Αμερικανικό Σύνταγμα προβλέπει το πολίτευμα των ΗΠΑ ως Προεδρική Δημοκρατία, δηλ. εκλογή του εκτελεστικού οργάνου ανεξάρτητα από την εκλογή του νομοθετικού, αντίθετα από ότι συμβαίνει παραδοσιακά στις περισσότερες ευρωπαϊκές δημοκρατίες (προεδρευόμενη ή βασιλευόμενη δημοκρατία). Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει εκτελεστικές αλλά και νομοθετικές εξουσίες.
Το νομοθετικό έργο εκτελεί κυρίως το Αμερικανικό Κογκρέσο, μέσω της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας. Η Βουλή των Αντιπροσώπων εκλέγει τα μέλη της από τις 50 πολιτείες ανάλογα τον πληθυσμό τους, μέσω μονοεδρικών περιφερειών, σήμερα 435, για διετή θητεία. Η Γερουσία έχει δύο μέλη από κάθε πολιτεία: κάθε μέλος εκλέγεται για έξι χρόνια και το σύστημα είναι έτσι δομημένο ώστε κάθε δύο χρόνια να ανανεώνεται το 1/3 των εδρών. Με αυτό τον τρόπο το Αμερικανικό Κογκρέσο παρουσιάζει μία συνεχή ανανέωση της εμπιστοσύνης του αμερικανικού λαού και εκσυγχρονίζεται ως προς τις τάσεις της κάθε εποχής.
Το τρίτος μέρος της δομής του αμερικανικού πολιτεύματος είναι το Ανώτατο Δικαστήριο, με δικαστές που ορίζονται ισόβια από τον Πρόεδρο, ύστερα από έγκριση του Κογκρέσου, και γνωμοδοτεί επί νομοσχεδίων έως και της ακύρωσης νόμων τόσο της Εκτελεστικής όσο και της Νομοθετικής Εξουσίας. Μέσα από το περίφημο σύστημα «check and balances» (έλεγχοι και ισορροπίες) το αμερικανικό πολίτευμα επιτυγχάνει την εύρυθμη λειτουργία του και την συνέχεια στην κυβέρνηση, καθώς κυβερνητικές κρίσεις δεν επηρεάζουν άμεσα την λειτουργία του Κογκρέσου και αντίστροφα.
Παρόλο που το αμερικανικό πολιτικό σύστημα θα μπορούσε να περιγραφεί ως απόλυτα δικομματικό αξίζει να κάνουμε δύο επισημάνσεις: στις ΗΠΑ υπάρχουν αυτή την στιγμή το Δημοκρατικό Κόμμα, το Ρεπουμπλικανικό, οι Πράσινοι, οι Λιμπερτάριανς και το Συνταγματικό Κόμμα και περισσότερες από τριάντα μικρότερες πολιτικές οντότητες που εκπροσωπούνται σε πάνω από τις μισές πολιτείες. Αυτό που συνήθως περνάει απαρατήρητο είναι ότι οι αμερικανοί δεν ψηφίζουν ποτέ κόμματα, αλλά μόνο πρόσωπα. Τα πρόσωπα στηρίζονται από κόμματα, μικρά ή μεγάλα, και έτσι αναδεικνύονται τα ποσοστά ισχύος του κάθε κόμματος.
Παρόλη αυτή την αμεσότητα του αμερικανικού εκλογικού συστήματος, για την εκλογή του Προέδρου υιοθετήθηκε ένα διαφορετικό σύστημα, αυτό των Εκλεκτόρων. Η λογική είναι η εξής: κάθε πολιτεία έχει τόσους εκλέκτορες όσους και οι αντιπρόσωποι της στο Κογκρέσο (δηλ. αριθμός βουλευτών συν αριθμός γερουσιαστών). Ο υποψήφιος που θα συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των εκλεκτόρων (270) θα λάβει το χρίσμα του Προέδρου των ΗΠΑ. Το πνεύμα του συστήματος αυτού είναι ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας να εκλέγεται ταυτόχρονα και από τις πολιτείες που αποτελούν την Ομοσπονδία αλλά και από τον λαό.
Το εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι το Αμερικανικό Σύνταγμα επιτρέπει στην κάθε πολιτεία να ορίσει αυτόνομα πως θα επιλέξει τους εκλέκτορές της και πως αυτοί θα ψηφίσουν. Σαράντα οκτώ πολιτείες τηρούν το σύστημα που υπαγορεύει ότι ο πλειοψηφών υποψήφιος εντός μιας πολιτείας λαμβάνει το σύνολο των εκλεκτόρων. Οι υποψήφιοι εκλέκτορες στις περισσότερες περιπτώσεις ορίζονται από τα κόμματα. Το Maine (4 εκλέκτορες) και η Nebraska (5 εκλέκτορες) χρησιμοποιούν ένα αναλογικό σύστημα όπου ο νικητής λαμβάνει το ανάλογο των ψηφοφόρων που τον στήριξαν και επιπλέον δύο έδρες. Η πρώτη φορά που πρακτικά στην πράξη συνέβη αυτό, λόγω του μικρού αριθμού των εκλεκτόρων, ήταν όταν το 2008, η Nebraska αποφάσισε να δώσει τον ένα από τους πέντε εκλέκτορές της στον Obama. Να σημειωθεί ότι οι εκλέκτορες είναι υποχρεωμένοι να τηρήσουν την λαϊκή εντολή μόνο εκ μέρους 24 πολιτειών, καθώς στις υπόλοιπες δεν απαγορεύεται να παρακάμψουν την πολιτειακή ετυμηγορία, αν και αυτό έχει συμβεί ελάχιστες φορές, δεδομένου ότι οι οριζόμενοι εκλέκτορες είναι συνήθως κομματικά στελέχη του κόμματος που στήριξε τον υποψήφιο που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους.
Το αμερικανικό πολίτευμα μπορεί να φαίνεται πολύπλοκο, αλλά στην καρδιά του βρίσκεται η εκπροσώπηση από τον λαό και η διαχρονική αρμονία των τριών εξουσιών (εκτελεστικής, νομοθετικής, δικαστικής). Μέσα από την συνεχή ανανέωση των αναλογιών στην νομοθετική εξουσία το σύστημα ωρίμασε στο να αποδίδει και να λειτουργεί. Χαρακτηριστικό είναι ότι από το 1934 μέχρι σήμερα το Κογκρέσο σχεδόν πάντα έχει τους Δημοκρατικούς στην πλειοψηφία, χωρίς αυτό να εμποδίσει τον λαό να εκλέξει Ρεπουμπλικάνο Πρόεδρο ή να αποτρέψει τον Ρεπουμπλικάνο Πρόεδρο να κυβερνήσει.
Έχοντας κατανοήσει τα παραπάνω, πόσο εύκολο είναι στην Ελλάδα των πολυεδρικών περιφερειών, της εκλογής των κομμάτων και των μπόνους των 50 εδρών που ισοπεδώνει την αναλογικότητα της λαϊκής εντολής, να μιλάμε για κυβερνήσεις με σαφή λαϊκή εντολή και για κυβερνήσεις συνεργασίας με ένα πολιτικό σύστημα ανώριμο να ακολουθήσει ακόμα και τη λογική των συστημάτων που έχει το ίδιο ορίσει;
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ: Προεδρική εκλογή των Ηνωμένων Πολιτειών 2008
