Της Δέσποινας Συριοπούλου. Τα μηνύματα και αποδέκτες τους στο εσωτερικό των ΗΠΑ αλλά και η νέα “μυστική” και δημόσια διπλωματία
Η εκπαραθύρωση του μέχρι και την Τρίτη 13 Μαρτίου υπουργού των Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών RexTillersonαπό τον πρόεδρο Trumpδεν φαίνεται να προκάλεσε έκπληξη στην Ουάσιγκτον και σε όσους παρακολουθούν στενά τα αμερικανικά πολιτικά δρώμενα. Εδώ και τουλάχιστον έξι μήνες οι φήμες έδιναν και έπαιρναν για την ενδεχόμενη αντικατάσταση του πρώην Διευθύνοντος Συμβούλου της Exxon Mobil, ο οποίος μπορεί ως μάνατζερ στην πολυεθνική να θεωρήθηκε ιδιαιτέρως επιτυχημένος, ως επικεφαλής όμως του υπουργείου που έχει (μεταξύ άλλων) και την ευθύνη για την εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών στον κόσμο, και βρίσκεται σε άμεση συνεννόηση με τον Λευκό Οίκο και τον πρόεδρο, οι κρίσεις και τα σχόλια για το πρόσωπο του (και τη δουλειά)τ Tillerson δεν υπήρξαν και τόσο κολακευτικά…
Ακόμη όμως πιο επικριτικά ήταν τα σχόλια για την προσπάθεια του Tillersonγια επαναδιοργάνωση του StateDepartment. “ORexTillersonήταν καταστροφή για το StateDepartment” τιτλοφορορείται άρθρο του Politico, σημειώνοντας ότι «πιθανότατα ήταν ο πιο μη δημοφιλής υπουργός των εξωτερικών στην ιστορία του State Department. Όταν τον απέλυσε ο πρόεδρος την Τρίτη (σ.σ. 13 Μαρτίου), ο Tillersonβρισκόταν στο μέσω μιας συνολικής προσπάθειας να συρρικνώσει το διπλωματικό σώμα… σε κανέναν δεν πρόκειται να λείψει», ή όπως στο ίδιο μήκος κύματος επισημαίνουν βετεράνοι διπλωμάτες μέσω των NewYorkTimes«ότι επέδειξε μεγαλύτερο ενδιαφέρον να μικρύνει σε μέγεθος το υπουργείο, παρά να αυξήσει την αμερικανική επιρροή». Αυτό φαινόταν άλλωστε και από τις κορυφαίες θέσεις του StateDepartmentπου εξακολουθούσαν να παραμένουν κενές ή για (κενές) θέσεις πρέσβεων στο εξωτερικό, 14 μήνες μετά την τοποθέτησή του ως επικεφαλής της Αμερικανικής διπλωματίας.
Πέρα όμως από την «εσωτερική υπόθεση», τη δυσαρέσκεια για τον τρόπο με τον οποίο προσπάθησε ο RexTillersonνα επανασχεδιάσει και να αναδιαμορφώσει το StateDepartment, επιφέροντας –μεταξύ άλλων- και δραματικές περικοπές στο budget(είχε προτείνει περικοπές της τάξεως του 30%, με το Κογκρέσο να επαναστατεί εναντίον του), κάτι που οδήγησε στην έξοδο πολλά στελέχη του διπλωματικού σώματος, το γεγονός της εκπαραθύρωσής του αντλεί την αιτίες τους από την έλλειψη επικοινωνίας και σύμπνοιας απόψεων με τον θεσμικά προϊστάμενό του και πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, DonaldTrump. Αναφορικά με τις προθέσεις Tillersonγια τις περικοπές δαπανών, οι ρεπουμπλικανοί γερουσιαστές LindseyGraham, JohnMcCain, και BobCorker, μαζί με πάνω από 120 στρατηγούς και ναυάρχους ε.α. είχαν αποστείλει επιστολή στο Κογκρέσο, εκφράζοντας την έντονη διαμαρτυρία τους για την κίνηση αυτή.
Μπορεί η «ανορθόδοξη» επιλογή, όπως χαρακτηρίστηκε αυτή του Tillersonγια την θέση του επικεφαλής του StateDepartmentαπό τους NewYorkTimes, λόγω της μεγάλης του εμπειρίας του με τους ηγέτες της Μέσης Ανατολής, άλλα και την γνωριμία με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν, ως CEOτης ExxonMobil, να έγινε αποδεκτή με ενθουσιασμό στην αρχή, σύντομα όμως η πολιτική την οποία ακολούθησε, έδειχναν ολοένα και περισσότερο τη διάσταση απόψεων με τον D. Trumpσε καίρια ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Αυτό οδήγησε πολλές φορές στην σύγκρουση, όχι με τον ίδιο τον αμερικανό πρόεδρο, αλλά με τους συμβούλους του στον Λευκό Οίκο, και ακολουθούσαν ενίοτε και τα φαρμακερά Tweetsτου DonaldTrump. «Κράτα την ενέργειά σου Ρεξ.
Θα κάνουμε ό,τι πρέπει να γίνει» έγραψε το Σεπτέμβριο ο Trump, όταν ο υπουργός του είχε γράψει από το Πεκίνο για τη Βόρειο Κορέα ότι «είναι χάσιμο χρόνου να προσπαθείς να διαπραγματευτείς με τον Κ. Γ. Ουν». Σημειωτέον δε ότι το σημείο καμπής στη σχέση Tillerson-Trumpεπήλθε τον περασμένο Ιούλιο, όπως αποκάλυψαν αμερικανικά δίκτυα, όταν ο επικεφαλής του StateDepartmentφέρεται να είχε χαρακτηρίσει «ανόητο» τον πρόεδρο, μετά από μια συνάντηση στο Πεντάγωνο με την ομάδα εθνικής ασφαλείας του προέδρου και άλλους αξιωματούχους. Ο RexTillerson, αν και στη συνέχεια υπερασπίστηκε το «Πρώτα η Αμερική» του DonaldTrump, ποτέ δεν προέβη σε διάψευση για τον χαρακτηρισμό του προς τον πρόεδρο.
Διαφορετικές προσεγγίσεις..
Αν και ο Tillersonπολύ συχνά αναφερόταν στο σλόγκαν του Trump«Πρώτα η Αμερική», εντούτοις ποτέ δεν είχε καθορίσει ποιες είναι οι προτεραιότητές του, παράλληλα όμως μονίμως διαφαινόταν η διαφοροποίηση του με τον Λευκό Οίκο. Η Βόρεια Κορέα, η συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά, η συμφωνία των Παρισίων για το κλίμα, η Ρωσία, το ζήτημα της μεταφοράς της πρωτεύουσας του Ισραήλ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ αποτελούσαν βασικά ζητήματα πάνω στα οποία Trumpκαι Tillersonδεν μοιράζονταν, ως όφειλαν, κοινές απόψεις. Το γεγονός αυτό, όπως σημειώνουν αμερικανοί αναλυτές, είχε αντίκτυπο και στο εξωτερικό, με τελικό αποτέλεσμα την απαξίωση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Pompeo: Το νέο πρόσωπο της αμερικανικής διπλωματίας
Η τοποθέτηση του MikePompeoμετά την 31η Μαρτίου, οπότε και αποχωρεί από το StateDepartmentoTillerson, ως ο επικεφαλής της Αμερικανικής διπλωματίας και εφόσον πάρει την έγκριση από την ακρόαση στην επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της Γερουσίας συνίσταται σε τέσσερα βασικά σημεία: Όπως σημείωσε το πρακτορείο Reuters, oPompeoχαίρει της εμπιστοσύνης του DonaldTrump(μοιράζονται τις ίδιες θέσεις σε καίρια ζητήματα), έχει εμπειρία, γνωρίζει εκ των έσω το Κογκρέσο και έχει επίγνωση της ομοσπονδιακής γραφειοκρατίας.
Έχοντας διατελέσει έξι χρόνια βουλευτής του της πιο συντηρητικής πτέρυγας των ρεπουμπλικανών και ένα χρόνο στο τιμόνι της CIA, oνέος υπουργός των Εξωτερικών (πάντα υπό την προϋπόθεση ότι η Γερουσία θα εγκρίνει την τοποθέτησή του), ο Pompeoθεωρείται ότι γνωρίζει πολύ καλά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Washington. Παράλληλα, από δημόσιες δηλώσεις του, ο πρώην Διοικητής της CIAφαίνεται ότι μοιράζεται τις ίδιες απόψεις με τον Αμερικανό πρόεδρο σε τέσσερα πολύ βασικά ζητήματα. Αυτό της Βόρειας Κορέας, το θέμα της πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν, η Ρωσία και η Ιερουσαλήμ. Μια ταύτιση απόψεων που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια αρμονική –όσο βέβαια αυτό είναι εφικτό- συνεργασία μεταξύ του StateDepartmentκαι του Λευκού Οίκου, και δη με τον DonaldTrump.
Οι επικριτές της επιλογής Pompeoαπό τον DonaldTrumpσημειώνουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος «μεθοδικά καταστρέφει τη μετριοπαθή πλευρά της κυβέρνησής του, κινούμενος σταθερά προς την άκρα δεξιά». Παρά, όμως, τα όποια σχόλια, τις όποιες επικρίσεις και τις όποιες εκτιμήσεις που αφορούν στην νέα επιλογή του DonaldTrump, πιο δύσκολη και πιο σημαντική αποστολή για τον νέο ΥπΕξ θεωρείται η προσπάθεια του να «ξαναφτιάξει» το StateDepartment.
Εδώ και 14 μήνες, από την ημέρα που ο DonaldTrumpεγκαταστάθηκε στον Λευκό Οίκο έχουμε δει πολλές επιλογές του να αποδεσμεύονται από τους ρόλους που ο ίδιος τους είχε επιφορτίσει. Άλλες φορές με ένα tweet, – μέσο που τα λεγόμενα του προέδρου δεν υπόκειται σε διαστρέβλωση από τα ΜΜΕ, αλλά γίνονται αντικείμενο σχολιασμού, όπως σημείωνε στα «Ε», άνθρωπος πολύ κοντά στον DonaldTrump-, άλλες φορές με άλλους τρόπους. Όπως και να έχει πάντως, η αντικατάσταση του RexTillersonαπό τον MikePompeoείναι ακόμη μια αλλαγή στην μεγάλη λίστα του DonaldTrump, ο οποίος εξακολουθεί να ψάχνει ακόμα να βρει τον βηματισμό του. Γιατί, όπως έλεγε στα «Ε» ο ίδιος άνθρωπος, «στο τέλος της ημέρας, ο Πρόεδρος πρέπει να ταιριάξει στην κυβέρνησή του. Επίσης, η αλλαγή δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στην Washingtonκαι σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και αυτή η τοποθέτηση. Και δυο θεωρούνται επιτυχημένοι, και είμαι σίγουρος ότι ο Pompeoθα κάνει εξαιρετική δουλειά».
Gina Haspel
Αν η Γερουσία δώσει το πράσινο φως, η GinaHaspelΘα είναι η πρώτη γυναίκα, επικεφαλής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, μια τοποθέτηση που έχει προκαλέσει μια σειρά αντιδράσεων σε κύκλους της Washingtonλόγω της εμπλοκής στο πρόγραμμα της CIAγια την «μεταχείριση» κρατουμένων που φέρονται να έχουν σχέση με την τρομοκρατία. Από το 1985, χρονιά που εισήλθε στην CIA, η GinaHaspelέχει διατελέσει –μεταξύ άλλων θέσεων εντός της υπηρεσίας στην Washington- επικεφαλής σε πολλούς σταθμούς στο εξωτερικό, ενώ το 2002 ήταν επικεφαλής σε μυστική φυλακή της CIA το 2002 στην Ταϊλάνδη. Έκθεση της Επιτροπής Πληροφοριών της αμερικανικής Γερουσίας ανέφερε ότι η φυλακή της Ταϊλάνδης υπήρξε χώρος κράτησης και βασανιστηρίων (με την τεχνική του εικονικού πνιγμού) για δυο υπόπτους για συμμετοχή στην Αλ-Κάιντα, ενώ με τη δική της εντολή το 2005 φέρεται να διέταξε την καταστροφή δεκάδων βιντεοκασετών με ανακρίσεις που τραβήχτηκαν στη μυστική φυλακή της Ταϊλάνδης. Η έρευνα που άνοιξε λίγα χρόνια αργότερα από το FBI, ύστερα από την αποκάλυψη του Τζον Κυριάκου για τους βασανισμούς κρατουμένων δεν επέρριψε καμία ευθύνη στην “BloodyGina” (ματωμένη Τζίνα), όπως την αποκαλούν.
Πέρα από επικριτικά σχόλια, δημόσιες τοποθετήσεις στην Washingtonγια την αμφιλεγόμενη –όπως χαρακτηρίζεται επί το πλείστον- η επιλογή Haspelστο τιμόνι της CIA, χαρακτηριστική είναι η επιστολή του πρώην πράκτορα της CIA, Τζον Κυριάκου για την Haspelπρο ημερών στην εφημερίδα WashingtonPost, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει: «Φυλακίστηκα επειδή αποκάλυψα το πρόγραμμα βασανιστηρίων, η Haspelπρόκειται να προαχθεί παρά τη σύνδεσή της με αυτό. Η κίνηση του Trump πλήττει το ηθικό των αξιωματούχων της CIA που αναγνωρίζουν ότι τα βασανιστήρια είναι λάθος. Ανακουφίζει εκείνους που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η ”προχωρημένη ανάκριση” είναι κατά κάποιο τρόπο αποδεκτή. Μίλησα με έναν ανώτερο αξιωματούχο την προηγούμενη εβδομάδα, ο οποίος είπε: ”Όσο αλλάζουν τα πράγματα, τόσο παραμένουν τα ίδια”. Οι αντίπαλοι των βασανιστηρίων διακατέχονται από ηττοπάθεια. Το νόημα του διορισμού της Haspelδεν θα μείνει αναξιοποίητο ούτε από τους εχθρούς μας…».
ΠΗΓΗ: ΕΠΙΚΑΙΡΑ τ. 393 Απρίλιος 2018
