Μάνος Ελευθερίου:  συγγραφέας, ποιητής και στιχουργός για τη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία σε μια ελεύθερη χωρίς φραγμούς συζήτηση –  αποκλειστική συνέντευξη στον συνεγάτη του Greek American News Agency

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

Ποιητής από τους πιο ευαίσθητους της γενιάς του (Τα όρια του μύθου, Το μυστικό πηγάδι, Αναμνήσεις από την Όπερα), στιχουργός δεκάδων αγαπημένων τραγουδιών που μελοποίησαν οι μεγαλύτεροι συνθέτες μας ("Ο Άγιος Φεβρουάριος", "Θητεία", "Το τρένο φεύγει στις οκτώ", "Η μαρκίζα", "Στων αγγέλων τα μπουζούκια"), πεζογράφος (Το άγγιγμα του χρόνου), επιμελητής εκδόσεων, και ειδικά βιβλίων και λευκωμάτων για την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σύρο (Ενθύμιον Σύρου, Το θέατρο στην Ερμούπολη).

Ο λόγος για το Μάνο Ελευθερίου, ο οποίος γεννήθηκε στην Ερμούπολη. Έχει εκδώσει δύο μυθιστορήματα, εννιά ποιητικές συλλογές, τέσσερις τόμους με πεζά, τρία λευκώματα και τέσσερις τόμους για το «Θέατρο στην Ερμούπολη τον 20ό αιώνα, 1901-1921», καθώς και την ανθολογία Ερμούπολη, Μια πόλη στη λογοτεχνία (ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2004). Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2005 για το μυθιστόρημά του O καιρός των χρυσανθέμων (METAIXMIO, 2004). Από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ επίσης κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές. Ως στιχουργός έχει στο ενεργητικό του περίπου 400 τραγούδια και συνεργάστηκε με όλους σχεδόν τους Έλληνες συνθέτες. Τελευταία συγγραφική δουλειά από τις ίδιες εκδόσεις, «Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ». Σήμερα παραχωρώντας συνέντευξη μεταξύ άλλων τονίζει:  

«Όταν αλλάζεις γυαλιά, γιατί μεγάλωσαν οι βαθμοί μυωπίας ή πρεσβυωπίας, ώσπου να συνηθίσεις θέλεις να περάσουν δύο τρεις μέρες. Μετά είναι όλα μέλι γάλα. Όσο γι' αυτούς που καβάλησαν καλάμι ή καλαμιώνες, αφήστε τους στα δικά τους οράματα.

Είναι το πιο ανώδυνο ψυχοφάρμακο».

Η συνέντευξη

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είδος είναι το διήγημα; Το προτιμάτε από το μυθιστόρημα; Απαγορεύεται το «λάθος» στο διήγημα όπως και στο ποίημα;

«Το διήγημα, ως φόρμα είναι δυσκολότερο από ένα μικρό μυθιστόρημα. Πρέπει να εξαντλήσεις όλη σου την τεχνική και να γράψεις μια ολοκληρωμένη, συνοπτική ιστορία χωρίς να παραλείψεις στις περιγραφές σου τίποτα από την ψυχολογία των ηρώων σου και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Τα διηγήματα της «Μελαγχολίας…» γράφονται επί πολλά χρόνια. Με είχαν στοιχειώσει. Μην ξεχνάτε ότι οι πρώτες μου πεζογραφικές εμφανίσεις έγιναν με διηγήματα σε αυτοτελή βιβλία το 1964 και 65. Τα έχω αποκηρύξει σιωπηρά. Το «λάθος»  στο διήγημα είναι θανατηφόρο. Το τινάζει στον αέρα».

Μια νέα πρωτοποριακή διάσταση στην παραδοσιακή σχέση αναγνώστη-βιβλίου προσθέτουν οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, παίρνοντας την πρωτοβουλία να παρουσιάσουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη νέα τεχνολογία των Audio Books. Στο πλαίσιο αυτό ο ίδιος διαβάζεται τη νέα συλλογή διηγημάτων σας «Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ». Τι σημαίνει αυτό για σας;

«Είναι μια νέα προσέγγιση για ένα ορισμένο κοινό, που για δέκα λόγους αρέσκεται (αναγκάζεται) να ακούει κάτι παρά να το διαβάζει. Δεν ξέρω τις «διαστάσεις» αυτού του κοινού. Υπάρχουν, βέβαια, οι συλλέκτες ηχητικών ντοκουμέντων, αλλά είναι ελάχιστοι. Ακόμη λιγότεροι θα είναι οι παράξενοι αναγνώστες που ακούν και συγχρόνως διαβάζουν το κείμενο. Όπως και να ‘χει είναι ένα δώρο του εκδότη σ' εκείνους που δεν θέλουν ή δεν  μπορούν να διαβάσουν».

Σας μελαγχολεί η έκπτωση των ανθρώπων; Γιατί στην Ελληνική κοινωνία, η απληστία, η υποκρισία, η κοροϊδία αλλά και η αναξιοκρατία αυξάνονται συνεχώς και σε όλα τα επίπεδα; Πώς εξηγείτε το γεγονός πως ένας λαός όπως είναι ο Ελληνικός, ξοδεύει εκατομμύρια ευρώ σε ψυχοφάρμακα;

«Αν δείτε προσεκτικά σε πολλούς μεγάλους συγγραφείς του παρελθόντος (στον Σαίξπηρ π.χ.) υπάρχει στα κείμενά τους μια μοιραία φράση: «Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε» ή «η άθλια εποχή μας» και τα παρόμοια. Στη δική μας εποχή επόμενο είναι τα προβλήματα να είναι περισσότερα και μερικά άλυτα, που συνεχώς πολλαπλασιάζονται. Στις επόμενες γενιές ίσως τα αποτελέσματα να είναι τραγικά. Τα ψυχοφάρμακα κάπως απαλύνουν τα αδιέξοδα του βίου. Μας δίνουν μερικές διορίες και για μερικές ώρες μας παρηγορούν».

Γράφετε ποίηση, τραγούδια, πεζογραφήματα, άρθρα σε εφημερίδες, ενώ επιμελείστε και εκδόσεις… Υπάρχει μια έμφυτη ροπή για όλα αυτά; Γράφετε καθημερινά;

«Όλα ξεκινούν από την αγάπη και την μανιακή μου προσήλωση σε ότι κάνω ή γράφω. Δεν καθαρίζω εκ των προτέρων τι θα γράψω. Γράφω καταρχήν ό,τι με ευχαριστεί και ό,τι με φωτίσει ο Θεός. Το τι κατορθώνω είναι ευαγγέλιο. Γράφω εξαντλητικά σχεδόν καθημερινώς ιδίως αν έχω στα σκαριά μυθιστόρημα. Βέβαια η μεγάλη ηδονή είναι οι διορθώσεις. Στο σβήσε – γράψε και το σκίσιμο των σελίδων».

Σε μια συνέντευξή σας είχατε δηλώσει πως « η δημοσιότητα μοιάζει με τα γυαλιά μυωπίας…». Τι ακριβώς εννοείτε; Τι έχετε να πείτε σε όσους έχουν καβαλήσει το καλάμι;

«Αυτό το καταλαβαίνουν περισσότερο όσοι φορούν γυαλιά. Όταν αλλάζεις γυαλιά, γιατί μεγάλωσαν οι βαθμοί μυωπίας ή πρεσβυωπίας, ώσπου να συνηθίσεις θέλεις να περάσουν δύο τρεις μέρες. Μετά είναι όλα μέλι γάλα. Όσο γι' αυτούς που καβάλησαν καλάμι ή καλαμιώνες, αφήστε τους στα δικά τους οράματα. Είναι το πιο ανώδυνο ψυχοφάρμακο».

Ανεπίσημα έχει αναφερθεί πως ετοιμάζετε κι ένα μυθιστόρημα; Πότε θα είναι έτοιμο αυτό;

«Το νέο μυθιστόρημα είναι μάλλον έτοιμο και θα κυκλοφορήσει μέσα στο 1908».

Και μια τελευταία ερώτηση… Τι εύχεστε για τη νέα χρονιά, το 2008;

«Εύχομαι το σημαντικότερο: Υγεία και υπομονή!».