Μέσα σε έναν διεθνή χώρο, όπου σημειώνονται τόσο πολλές μετατοπίσεις δυνάμεων και μάλιστα με επιταχυνόμενους ρυθμούς, είναι δικαιολογημένο να διερωτηθούμε ποια είναι η αποστολή, ποιο το έργο της διπλωματίας σε αυτή την εποχή που ζούμε, στις αρχές του 21ου αι. Και φυσικά δεν εννοώ μόνο το έργο της επαγγελματικής διπλωματίας που αφορά τα μόνιμα στελέχη της όποιας διπλωματικής υπηρεσίας, αλλά και τις πολιτικές ηγεσίες που πρέπει να διαμορφώσουν την εξωτερική τους πολιτική ανάλογα με τα νέα διεθνή δεδομένα.
Είναι φανερό ότι η μετατόπιση των δυνάμεων προς τον τομέα της ιδιωτικής οικονομίας πρέπει να συνυπολογίζεται από ηγεσίες και διπλωμάτες. Όπως επίσης και η μετατόπιση του βάρους προς τα ποικιλόμορφα νέα διασυνοριακά προβλήματα του κλίματος, των υδάτινων πόρων κτλ. Αλλά και η μετατόπιση προς τις απρόσωπες δυνάμεις της τρομοκρατίας αφενός, της πληροφορικής δολιοφθοράς αφετέρου.
Απαιτήσεις νέες όλες αυτές που θέτουν υπό σκληρή δοκιμασία όσους χειρίζονται υπεύθυνα τα διεθνή πράγματα. Αυτή η πραγματικότητα δικαιολογεί και τον τίτλο του κειμένου μας που αναφέρεται στις αρχές του 21ου αι., υποδηλώνοντας έτσι τις μεταβολές που επιβάλλουν οι εξελίξεις.
Αλλά ας μη σπεύδουμε να πιστέψουμε ότι με τη διαπίστωση των εξελίξεων αυτών αποκτούμε την πλήρη εικόνα της διπλωματίας και των διεθνών σχέσεων στα χρόνια μας. Μέσα στην αέναη αλλαγή που επιβάλλει στα ανθρώπινα πράγματα η ροή του χρόνου υπάρχουν και εκείνα τα στοιχεία που παραμένουν αναλλοίωτα και δίνουν έναν χαρακτήρα μονιμότητας. Στοιχεία που είναι διαχρονικές αλήθειες ή μάλλον αποτελούν τη δεοντολογία του διπλωμάτη ανεξάρτητα από τις αλλαγές των εποχών. Θα έλεγα μεταξύ άλλων την ικανότητα να βλέπει τις λεπτές αποχρώσεις στο χρώμα και τις αδιόρατες στους πολλούς διακυμάνσεις στη θερμοκρασία των διεθνών σχέσεων. Να έχει ψύχραιμη υπομονή στον χειρισμό των υποθέσεων πάντα με αντικειμενικότητα, μακριά από εμπάθεια. Να δείχνει επιδεξιότητα στη διαπραγμάτευση των θεμάτων. Και κυρίως να έχει την επίγνωση ότι, αν ο δίαυλος της διπλωματίας δεν λειτουργήσει σωστά, η εναλλακτική λύση είναι η σύγκρουση.
Στις αρχές του 15ου αι. ένας γάλλος διπλωμάτης, πρέσβης στην Αυλή της Καστίλλης, έγραφε λόγια που και σήμερα ισχύουν. Συμβούλευε τον διπλωμάτη να ακούει προσεκτικά την άλλη πλευρά και να αναζητεί πάντα σημεία μιας δυνατής συμφωνίας. Να μη λησμονεί ότι ο χρόνος είναι πάντα ένα στοιχείο στην πολιτική και η υπερβολική καθυστέρηση μιας συμφωνίας είναι καθαυτή είδος αποτυχίας. Και πάνω απ΄ όλα να μη λησμονεί πως το έργο του διπλωμάτη πρέπει να τείνει πάντα προς το καλό, ποτέ προς τη σύγκρουση και τη διχόνοια. Και καταλήγει: «Έργο του διπλωμάτη είναι η ειρήνη».
Μπορεί πράγματι πολλά, πάρα πολλά να έχουν αλλάξει και να εξακολουθούν να αλλάζουν συνεχώς στον ρόλο του διπλωμάτη και στο ίδιο το περιεχόμενο και το αντικείμενο το οποίο υπηρετεί, τις διεθνείς σχέσεις. Αλλά τα λόγια αυτά που έρχονται από τα βάθη των αιώνων εξακολουθούν να θυμίζουν και σήμερα στους υπεύθυνους χειριστές των διεθνών σχέσεων πως μέσα στην αέναη ροή των πραγμάτων δεν πρέπει να λησμονούν τις βασικές αυτές αξίες.
To παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Το Bήμα» στις 13/2/2009
