Νομικό Καθεστώς
3. Με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920), καίτοι το κείμενο αυτό δεν υλοποιήθηκε ποτέ γιατί δεν ίσχυσε η συνθήκη, αναγνωριζόταν και πάλι η ελληνική κυριαρχία επί όλων των νησιωτικών συμπλεγμάτων του Αιγαίου συμπεριλαμβανομένης της Ίμβρου και της Τενέδου, το δε Καστελόριζο ακολούθησε τις τύχες της υπόλοιπης Δωδεκανήσου και πέρασε υπό Ιταλική κυριαρχία (Καίτοι το νομικό αυτό κείμενο δεν ίσχυσε ποτέ, και δεν έχει νομική αξία, παρά ταύτα έχει αξία αναφορικά με την κατά την ιστορία απόδειξη των προθέσεων των κρατών που συμμετείχαν στη σύνταξή του).
4. Μετά τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής, με την Συνθήκη της Λωζάννης 1923, όλες οι διευθετήσεις που καθόριζαν οι ανωτέρω συμφωνίες και συνθήκες, αποκτούν οριστικό χαρακτήρα αφού με την υπογραφή και της Τουρκίας αναγνωρίζεται πλέον και de jure η κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και επανέρχονται σχεδόν όλα τα εδάφη στα κράτη που ανήκαν πριν την κατάκτησή τους. Ειδικότερα:
α. Το άρθρο 12 της Συνθήκης της Λωζάννης προβλέπει ότι «Η ληφθείσα απόφασις της 13ης Φεβρουαρίου 1914 υπό της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου επικυρούται Εκτός αντιθέτου διατάξεως της παρούσης συνθήκης, αι νήσοι αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλίων της ασιατικής ακτής παραμένουσιν υπό Τουρκικήν κυριαρχίαν».
β. Με το άρθρο 15 η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας από κάθε τίτλο επί της Δωδεκανήσου και των εξαρτώμενων νησίδων, καθώς και του Καστελόριζου, το οποίο κατονομάζεται ρητά, χωρίς να γίνεται αναφορά στις εξαρτώμενες νήσους και νησίδες.
γ. Με το άρθρο 16 η Τουρκία δηλώνει ότι παραιτείται από κάθε δικαίωμα και τίτλο επί των εδαφών που κείνται εκτός των ορίων της Συνθήκης της Λωζάννης (3 ν.μ.) και επί των νήσων, εκτός από εκείνα των οποίων η κυριαρχία έχει αναγνωρισθεί με τη Συνθήκη, η τύχη των οποίων πρόκειται να καθορισθεί μεταξύ των ενδιαφερομένων πλευρών.
5. Με το άρθρο 15 της Συνθήκης της Λωζάννης, δεν καθορίστηκε η κυριαρχία των νήσων και των νησίδων που βρίσκονται γύρω από το Καστελόριζο. Η Τουρκία ισχυρίστηκε ότι τα νησιά αυτά της ανήκουν καθώς βρίσκονται εντός 3 ν.μ. από τις έναντι ακτές. Η διαμάχη η οποία οδηγήθηκε και στο Διαρκές Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης της Χάγης το 1925, επιλύθηκε με την Ιταλο-τουρκική Συνθήκη της 4ης Ιανουαρίου 1932. Με τη συνθήκη αυτή, η Τουρκία αναγνώρισε την κυριαρχία της Ιταλίας επί των νησίδων που βρίσκονται εντός της ζώνης της οριζόμενης υπό της περιμέτρου του κύκλου, ο οποίος έχει ως κέντρο το θόλο της εκκλησίας της πόλεως του Καστελόριζου και ακτίνα την απόσταση μεταξύ του κέντρου τούτου και του ακρωτηρίου του Αγίου Στεφάνου, καθώς επίσης και επί των νησίδων Αγίου Γεωργίου (Ρω), Δραγονέρα, Ross και Υψηλή (Στρογγυλή)1[1].
6. Σε εκτέλεση της Ιταλο-τουρκικής Συνθήκης της 4ης Ιανουαρίου 1932, συνήφθη και σχετικό πρωτόκολλο του Δεκεμβρίου του 1932, μεταξύ των δύο κρατών και με βάση το οποίο χαράχθηκε συνοριακή γραμμή από το νότιο ακρωτήριο της Σάμου μέχρι και το Καστελόριζο λαμβάνοντας υπόψη και τον κανόνα των τριών (3) ν.μ στη χάραξη των συνόρων της Δωδεκανήσου (τότε Ιταλικής κτήσεως).
7. Το 1947, με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων (άρθρο 14), η Ιταλία παραιτείται υπέρ της Ελλάδος επί της Δωδεκανήσου (και του Καστελόριζου που ρητά κατονομάζεται) και των παρακειμένων νησίδων. Σύμφωνα με το άρθρο 11 της Σύμβασης της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών (1969), η διαδοχή Κρατών δεν επηρεάζει τα σύνορα που καθορίσθηκαν δια συνθήκης Ειρήνης. Η Ελλάδα ως διάδοχο Κράτος της Ιταλίας ανέλαβε την κυριαρχία επί των Δωδεκανήσων χωρίς καμία μεταβολή, ειδικά όσον αφορά τις Ιταλο-τουρκικές Συμφωνίες του 1932.
8. Ενώ, λοιπόν, το καθεστώς του Καστελόριζου και των παρακείμενων νησίδων είναι πλήρως ξεκαθαρισμένο, όπως αναγράφεται στις Μελέτες των Ακαδημιών Πολέμου (του 1998), η Τουρκία θεωρεί ότι η Ιταλο-τουρκική Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932, ήταν «πολιτικό λάθος». Δηλαδή, «ενώ το άρθρο 15 της Συνθήκης της Λωζάννης δεν αναφέρει τις εξαρτώμενες από το Καστελόριζο νησίδες, σε αντίθεση με τη λοιπή Δωδεκάνησο, η Τουρκία το 1932 παραιτήθηκε από τις νησίδες αυτές που ήταν υπό δική της κυριαρχία». Παρά την αναγνώριση, έστω και ως λάθους, της ισχύος της Ιταλο-τουρκικής Συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932, η Τουρκία (με τις υπόψη μελέτες), αμφισβητεί ότι η Ιταλία είχε το δικαίωμα να μεταβιβάσει στην Ελλάδα τα νησιά και τις νησίδες που ευρίσκονταν υπό ιταλική κυριαρχία. Δηλαδή θεωρεί ότι, λόγω της μη συμμετοχής της (Τουρκίας) στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων 1947 και ενόψει του άρθρου 16 της Συνθήκης της Λωζάννης, η Ιταλία δεν έχει δυνατότητα να μεταβιβάσει την κυριαρχία στην Ελλάδα.
9. Τα Τουρκικά επιχειρήματα δεν έχουν κανένα νομικό έρεισμα στο διεθνές δίκαιο. Η Ιταλία είχε κάθε δικαίωμα να μεταβιβάσει στην Ελλάδα τα νησιά που είχαν περιέλθει στη δική της κυριαρχία. Πουθενά στη Συνθήκη της Λωζάννης δεν κατοχυρώνεται δουλεία υπέρ της Τουρκίας για το συγκεκριμένο θέμα. Το περιεχόμενο του άρθρου 16 της Συνθήκης της Λωζάννης, που προέβλεπε μελλοντικές συμφωνίες για την τύχη των νήσων για τις οποίες δεν υπήρχε πρόβλεψη στην ίδια τη Συνθήκη, εξαντλήθηκε με την Ιταλο-τουρκική Συμφωνία της 4ης Ιανουαρίου 1932, που ξεκαθάρισε πλήρως το καθεστώς των νήσων και των νησίδων γύρω από το Καστελόριζο, και παράλληλα η οριοθέτηση ολοκληρώθηκε με το εκτελεστικό Πρωτόκολλο των δύο υπόψη κρατών που συνήφθη στις 28 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους (1932), η ισχύς του οποίου επιβεβαιούται από την ανταλλαγή επισήμων επιστολών μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών των Κρατών. Τα νησιά και οι νησίδες στην περιοχή γύρω από το Καστελλόριζο, έπαψαν να ανήκουν πλέον στην Τουρκία. Η δε μεταβίβαση αυτών στην Ελλάδα με τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων, δεσμεύει και την Τουρκία, διότι η Ελλάδα είναι διάδοχο κράτος της Ιταλίας στη συμφωνία του 1932 και σε κάθε περίπτωση οι διεθνείς συνθήκες καθορισμού εδαφικού καθεστώτος, δημιουργούν αντικειμενικό καθεστώς (objective regime), που δεσμεύει άπαντες, ασχέτως του αν ήταν συμβαλλόμενοι ή όχι στις συγκεκριμένες συνθήκες.
