Μιλά σήμερα στο Greek American News Agency ο κ. Στέλιος Παπαθανασόπουλος, Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ Πανεπιστήμιο Αθηνών
Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
“Το πρώτο τους μέλημα είναι η επιβίωσή τους. Αν είμαι άνεργος ή αν μου έχει μειωθεί σημαντικά ο μισθός νομίζετε ότι θα πάω να αγοράσω μία εφημερίδα ή να ανανεώσω τη συνδρομή μου σε κάποιο κανάλι; Στη μόνη περίπτωση να το κάνω είναι να έχω σύνδεση με το ίντερνετ για να μπορώ να «μπαίνω» σε όλα αυτά. Δυστυχώς η συγκυρία είναι πολύ αρνητική. Ενώ στο εξωτερικό συζητούν την ανάδυση νέων επιχειρημάτων μοντέλων, εμείς δεν μπορούμε να συντηρήσουμε ούτε τα παλιά”. Αυτό δηλώνει σήμερα ο κ. Στέλιος Παπαθανασόπουλος, Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η συνέντευξη
-Αλήθεια πού οδηγούνται σήμερα τα ΜΜΕ ειδικά στη χώρα μας; Εκτιμάτε πώς αργά ή γρήγορα θα ξεσπούσε αυτή η μεγάλη κρίση; Τι κατά τη γνώμη σας έφταιξε;
“Δυστυχώς τα ΜΜΕ στη χώρα μας οδηγούνται, όπως έχω πει κι άλλη φορά στην φάση της «μεγάλης συρρίκνωσης». Τα τελευταία 20 χρόνια επισημαίναμε ότι δεν είναι δυνατόν αυτή η μικρή σε μέγεθος αγορά να στηρίξει ένα τόσο μεγάλο αριθμό μέσων επικοινωνίας. Προφανώς υπήρξε στρέβλωση της αγοράς κι αργά ή γρήγορα αυτή θα εμφανιζόταν και δυστυχώς εμφανίστηκε με τον χειρότερο τρόπο, δηλαδή με την παταγώδη αποτυχία των οικονομικών μεγεθών της χώρας. Το κύριο αίτιο της μεγάλης κρίσης είναι ότι εκτός της κατάστασης της οικονομίας , τα ελληνικά ΜΜΕ στην πλειονότητά τους έχουν δομηθεί πάνω σε μια ανορθολογική, αν όχι σαθρή, βάση. Στην πράξη έχουν χρησιμοποιηθεί ως εργαλεία για τις άλλες επιχειρηματικές επιδιώξεις και συμφέροντα των ιδιοκτητών τους που στις περισσότερες περιπτώσεις δραστηριοποιούνταν σε άλλους τομείς της οικονομίας και χρηματοδοτούνταν από αυτές. Αφού στέρεψε στην ουσία η πηγή, καταλαβαίνετε ότι πολλά από αυτά χάνουν σε αυτές τις συνθήκες το «συγκριτικό τους πλεονέκτημα».
-Σε αντίθεση με τα κεντρικά ΜΜΕ στην επαρχία οι εξελίξεις δείχνουν πως κάποιες εφημερίδες αντέχουν στην κρίση; Ποια είναι η δική σας άποψη;
“Ναι πράγματι αντέχουν ακόμη, αλλά για πόσο; Και στην επαρχία, τα ΜΜΕ αντικατοπτρίζουν τις παθογένειες του κέντρου, μη γελιόμαστε. Αντέχουν ακόμη γιατί η κρίση συνήθως επέρχεται κατά κύματα. Εύχομαι να υπερισχύσει η δύναμη της τοπικότητας των ειδήσεων και οι εφημερίδες, ένα μέρος τους τουλάχιστον, στην επαρχία να επιζήσουν. Αλλά το διαδίκτυο θα σαρώσει τα πάντα, αφού οι ιθύνοντες ποτέ τους δεν ασχολήθηκαν με τους μελλοντικούς αγοραστές τους. Το σημερινό παιδί της ελληνικής επαρχίας σε τι διαφέρει από αυτό της Αθήνας και δεν θα μπει στο διαδίκτυο και αύριο θα πάει να αγοράσει την εφημερίδα; Και τι έκαναν οι εφημερίδες της επαρχίας για να «αποτρέψουν» μια τέτοια κατάσταση; ¨Ότι και οι εφημερίδες του κέντρου, δηλαδή τίποτα!”.
-Πιστεύετε ότι οι πολίτες σήμερα έχουν να τακτοποιήσουν άλλες προτεραιότητες, σαφώς πιο απαραίτητες από τα αγοράσουν μια εφημερίδα ή να ανανεώσουν τη συνδρομή τους σε κάποιο ΜΜΕ;
“Το πρώτο τους μέλημα είναι η επιβίωσή τους. Αν είμαι άνεργος ή αν μου έχει μειωθεί σημαντικά ο μισθός νομίζετε ότι θα πάω να αγοράσω μία εφημερίδα ή να ανανεώσω τη συνδρομή μου σε κάποιο κανάλι; Στη μόνη περίπτωση να το κάνω είναι να έχω σύνδεση με το ίντερνετ για να μπορώ να «μπαίνω» σε όλα αυτά. Δυστυχώς η συγκυρία είναι πολύ αρνητική. Ενώ στο εξωτερικό συζητούν την ανάδυση νέων επιχειρημάτων μοντέλων, εμείς δεν μπορούμε να συντηρήσουμε ούτε τα παλιά”.
-Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως τα πράγματα θα εξελιχθούν ακόμα χειρότερα στον κόσμο των ΜΜΕ… Εσείς συμφωνείτε με αυτή την άποψη;
“Δεν θα διαφωνούσα, παρά το γεγονός ότι θέλω να είμαι αισιόδοξος. Γεγονός είναι ότι στην εποχή της συρρίκνωσης της οικονομίας, τα μέσα ενημέρωσης είναι από τα πρώτα θύματα της κρίσης. Καθώς η διαφήμιση αποτελεί το DNA των περισσότερων σύγχρονων μέσων είναι κατανοητό ότι η σημαντική μείωση της διαφημιστικής δαπάνης (εμπορικής και κρατικής) θα οδηγήσει (ήδη έχει) στη συρρίκνωση των ΜΜΕ. Είναι δε τόσο απότομη η αλλαγή των συνθηκών –οι απαισιόδοξες προβλέψεις για το 2010 αποδείχτηκαν τελικά αισιόδοξες- ώστε οι μόνες ασφαλείς προβλέψεις είναι η μείωση του αριθμού των μέσων επικοινωνίας που λειτουργούν στο πεδίο. Η κατάσταση είναι τόσο ανησυχητική ώστε οι συγχωνεύσεις και εξαγορές να έχουν αρχίσει να θεωρούνται, ιδίως στο χώρο του Τύπου, το αισιόδοξο σενάριο των εξελίξεων”.
-Υπάρχει φως στον ορίζοντα; Τα ΜΜΕ πρέπει να λειτουργήσουν ακόμα περισσότερο ως επιχειρήσεις ή όπως ήταν τις προηγούμενες δεκαετίες, με λιγότερες παρεμβάσεις στο έργο τους; Και μια τελευταία ερώτηση.
“Μα σπάνια τα ελληνικά ΜΜΕ λειτούργησαν ως επιχειρήσεις, γι’ αυτό και σήμερα ζούμε τη μεγαλύτερη κρίση της σύγχρονης ιστορίας τους. Λειτούργησαν ως εργαλεία για την επίτευξη άλλων σκοπών, κυρίως των ιδιοκτητών τους και των πολιτικών, με αποτέλεσμα σήμερα να παραπαίουν”.
-Πώς διαγράφεται το μέλλον της δημοσιογραφίας μέσα από το internet;
“Σε μια εποχή που η δημοσιογραφία και ο δημοσιογράφος έχουν συρρικνωθεί σ’ έναν απλό προμηθευτή των γεγονότων, το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι εάν η σύγχρονη δημοσιογραφία καθίσταται περιττή. Από τη μία πλευρά έχουμε τη θεαματική αύξηση των bloggers, κι από την άλλη, λόγω της κρίσης (παγκόσμιας) τη συρρίκνωση της ερευνητικής δημοσιογραφίας, με αποτέλεσμα η δημοσιογραφία να υποκαθίσταται. Αυτό υποδηλώνει ότι το επάγγελμα της δημοσιογραφίας μπορεί να παρακαμφθεί αρκετά εύκολα, αλλά καθιστά παράλληλα τη δημοσιογραφία περισσότερο πολύτιμη. Πιθανόν, η λειτουργία της κλασσικής δημοσιογραφίας να μεταλλαχθεί, επειδή το επάγγελμα της δημοσιογραφίας παραμένει ένα από τα τελευταία οχυρά της γενίκευσης σε μια κοινωνία που διαρκώς εξειδικεύεται και επιμερίζεται, αλλά το κοινό θα συνεχίσει να έχει ανάγκη από προσανατολισμό κι αυτό μόνον οι δημοσιογράφοι και η δημοσιογραφία μπορούν να του προσφέρουν”.
