Του Βαγγέλη Δεμίρη
Γιατί οι Ισλανδοί πέτυχαν εκεί που οι Ελληνες αποτυγχάνουν, είναι από τα ερωτήματα που θέτουν όλο και περισσότεροι πολιτικοί παρατηρητές στις Βρυξέλλες. Διερευνώντας το πώς η ισλανδική οικονομία κατάφερε τελικά να ορθοποδήσει, κερδίζοντας εκ νέου την εμπιστοσύνη των αγορών, αυτό που εξετάζεται είναι κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να αντλήσει διδάγματα από το παράδειγμα της Ισλανδίας, ώστε να καταφέρει να ανακάμψει.
Αυτό που απασχολεί ιδιαίτερα είναι το πώς οι Ισλανδοί κατάφεραν να ξεπεράσουν μέσα σε τρία χρόνια την κρίση, τη στιγμή που «οι Έλληνες παραπαίουν και πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο». Μάλιστα, υποστηρίζεται ότι οι Ισλανδοί έπραξαν αυτό που δεν θέλησαν να κάνουν οι Έλληνες: Να λάβουν, δηλαδή, αμέσως τα μέτρα που έπρεπε και να προχωρήσουν στην εφαρμογή τους χωρίς χρονοτριβή και αντιρρήσεις.
Βέβαια, θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι η κατάσταση στην Ισλανδία είναι εντελώς διαφορετική από ό,τι στην Ελλάδα. Και αυτό, γιατί τα ισλανδικά χρέη δεν οφείλονται σε διαρθρωτικά ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, αλλά προέκυψαν εξαιτίας της διάσωσης των τραπεζών από το κράτος, η οποία εκτόξευσε το δημόσιο έλλειμμα, οδηγώντας τη χώρα στη χρεοκοπία. Στον αντίποδα, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει χρόνια προβλήματα που αφορούν στη διαρθρωτική ανισορροπία που υπάρχει μεταξύ κρατικών εσόδων και δαπανών. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με βαθιά ριζωμένες οικονομικές στρεβλώσεις, ενώ οι Ισλανδοί καλούνται να αντιμετωπίσουν προβλήματα που έχουν συγκυριακό χαρακτήρα.
Επισημαίνεται επίσης ότι οι Ισλανδοί μπόρεσαν να επιβάλουν περιορισμούς στη διακίνηση των κεφαλαίων, οι οποίοι δεν επέτρεψαν στους ξένους επενδυτές να αποσύρουν από τη χώρα τα κεφάλαιά τους και να θέσουν προσκόμματα στις προσπάθειες οικονομικής ανάκαμψης. Αντίθετα, οι Έλληνες δεν διαθέτουν τέτοια δυνατότητα από τη στιγμή που συμμετέχουν στην Ευρωζώνη και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να προστατέψουν το νόμισμα και τις τράπεζές τους όπως οι Ισλανδοί.
Σε ό,τι αφορά τα μέτρα που ελήφθησαν, τόσο οι Ισλανδοί όσο και οι Έλληνες αναγκάστηκαν να υποβληθούν σε «αιματηρές» θυσίες βλέποντας τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων να μειώνονται κατά 20% και τους φόρους να αυξάνονται. Ωστόσο, οι περικοπές στην Ισλανδία δεν ήταν τόσο δραστικές όπως στην Ελλάδα, ακριβώς επειδή τα προβλήματα της ισλανδικής οικονομίας δεν είχαν δομικό χαρακτήρα.
Καίριας σημασίας πρωτοβουλία σε ό,τι αφορά την επιτυχή αντιμετώπιση της κρίσης από τις ισλανδικές αρχές, υπήρξε η μεγάλης κλίμακας διαγραφή χρεών που επιχειρήθηκε και η προτεραιότητα που δόθηκε στις ανάγκες του εγχώριου πληθυσμού παρά στα τελεσίγραφα και τις επιθυμίες των αγορών. Στο πλαίσιο αυτό, η ισλανδική κυβέρνηση προχώρησε στην κρατικοποίηση των τριών τραπεζών και υιοθέτησε ένα πρόγραμμα που επέτρεπε στους ιδιοκτήτες ακινήτων να επαναδιαπραγματευτούν με ιδιαίτερα θετικούς όρους τα στεγαστικά δάνεια που είχαν λάβει.
Ευεργετική υπήρξε και η απόφαση του Ανώτατου Ισλανδικού Δικαστηρίου που έκρινε παράνομα τα χρέη της χώρας σε ξένο νόμισμα, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να απαλλαγούν οι Ισλανδοί από τα δυσβάσταχτα βάρη που επέφερε η υποτίμηση της ισλανδικής κορόνας.
Από τη στιγμή όμως που οι Ισλανδοί βρέθηκαν στο απυρόβλητο, ποιος ήταν εκείνος που έφερε το βάρος των ζημιών που προκλήθηκαν; Η απάντηση είναι οι ξένοι πιστωτές, δηλαδή κυρίως οι γερμανικές και ολλανδικές τράπεζες, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να αναλάβουν εξ ολοκλήρου τον κίνδυνο της επισφαλούς επένδυσής τους. Επειδή βέβαια οι αποταμιεύσεις των ξένων καταθετών εξανεμίστηκαν εν μια νυκτί, κατατέθηκαν στη συνέχεια αγωγές αποζημίωσης σε βάρος του ισλανδικού κράτους και η υπόθεση δεν έχει ακόμα διευθετηθεί.
HMEΡΗΣΙΑ
