Τι να σκεφτόταν άραγε ο Κόφι Ανάν όταν έβγαινε από το γραφείο του Μπασάρ αλ Ασαντ στη Δαμασκό, στις 29 Μαΐου;
Η Συρία βρισκόταν ακόμα υπό το σοκ της σφαγής 108 αμάχων – ανάμεσά τους 49 παιδιά – στη Χούλα, μιας σφαγής που τα Ηνωμένα Εθνη απέδωσαν στις φιλοκυβερνητικές πολιτοφυλακές. Τι μπορεί να σκεφτόταν λοιπόν αυτός ο πράος 74χρονος ακούγοντας τον σύρο Πρόεδρο να καταδικάζει αυτή τη σφαγή και να την αποδίδει σε άλλους;
Ο Ανάν δεν σκέφτεται ακόμη να εγκαταλείψει την αποστολή που του ανέθεσαν πριν από τρεις μόλις μήνες ο ΟΗΕ και ο Αραβικός Σύνδεσμος. Το περασμένο Σάββατο παρουσίασε έναν πρώτο απολογισμό στους υπουργούς του Αραβικού Συνδέσμου. «Δεν πετύχαμε τους στόχους μας», αναγνώρισε, «δηλαδή τον τερματισμό της βίας και την έναρξη μιας πολιτικής μεταβατικής διαδικασίας». Αν αυτό δεν είναι μια ομολογία αποτυχίας, σίγουρα μοιάζει πολύ.
Το μόνο που έχει καταφέρει ο Κόφι Ανάν είναι να σημειωθεί πρόοδος στη χορήγηση βίζας σε δημοσιογράφους και να αποσταλούν 291 παρατηρητές του ΟΗΕ στη Συρία. Αυτοί οι άοπλοι κυανόκρανοι το μόνο που κάνουν είναι να καταγράφουν τη βία – με κίνδυνο της ζωής τους.
Τι μπορεί λοιπόν να γίνει;
Σύμφωνα με πηγές που πρόσκεινται στον γκανέζο διπλωμάτη, η πρόταση που θα διατυπώσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας θα είναι η εξής: αφού είναι αδύνατο σ’ αυτό το στάδιο να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι οι αντιπρόσωποι του καθεστώτος και της αντιπολίτευσης, θα μπορούσε να οργανωθεί μια διάσκεψη των χωρών που εμπλέκονται σ’ αυτή τη σύγκρουση: η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Ιράν, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (Ρωσία, Κίνα, ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία) και ενδεχομένως ο ΟΗΕ, ο Αραβικός Σύνδεσμος και η ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατό να ασκήσει κάθε στρατόπεδο την αναγκαία πίεση στον «πελάτη» του: το Ιράν και η Ρωσία στο καθεστώς, η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ στην αντιπολίτευση. Ο Κόφι Ανάν φέρεται ήδη να προετοιμάζει διακριτικά μια τέτοια διάσκεψη.
Το να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι οι αντιπρόσωποι του σιιτικού Ιράν και της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας δεν είναι ασφαλώς η μικρότερη πρόκληση αυτού του εγχειρήματος. Η Ρωσία, που μαζί με την Κίνα έχει αντιταχθεί δύο φορές στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας για τη Συρία, είναι σήμερα το κλειδί για την επίλυση της κρίσης. Σκοπός της Μόσχας είναι άλλωστε να ανακτήσει στην παγκόσμια σκηνή έναν ρόλο ανάλογο μ’ εκείνον που είχε η Σοβιετική Ενωση. Ο Ανάν φέρεται έτοιμος να της δώσει τώρα αυτή την ευκαιρία, ελπίζοντας ότι οι Ρώσοι θα δεχθούν μια μεταβατική κατάσταση στη Συρία που δεν θα περιλαμβάνει τον σημερινό Πρόεδρο. Μια μεταβατική κατάσταση, όμως, προς τα πού; Αυτό είναι το πραγματικό ερώτημα.
