Η ανάπτυξη αντίδοτο για την ανεργία των νέων

Του Andre Sapir

ΟΙ Ευρωπαίοι ηγέτες δικαίως ανησυχούν για το επίπεδο-ρεκόρ της ανεργίας των νέων στην ΕΕ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό της ανεργίας μεταξύ των νέων ηλικίας κάτω των 25%, διαμορφώνεται υψηλότερα του 23% στην ΕΕ και άνω του 24% στην ευρωζώνη, τον Απρίλιο του 2013. Τέσσερις χώρες, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία, έχουν τώρα ποσοστά ανεργίας των νέων μεγαλύτερα του 40%, ενώ δύο χώρες, οι Ελλάδα και Ισπανία, εμφανίζουν ποσοστά μεγαλύτερα του 50%. 

Η ανησυχητική αυτή κατάσταση οδήγησε τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Herman Van Rompuy, να θέσει το ζήτημα στην κορυφή της ατζέντας της Συνόδου που βρίσκεται σε εξέλιξη. Το κύριο αποτέλεσμα θα είναι η εφαρμογή του σχεδίου των 6 δισ. ευρώ, δίνοντας «στους νέους ανθρώπους που δεν είναι στην εκπαίδευση, απασχόληση ή κατάρτιση ώστε να επιστρέψουν ξανά στην εργασία ή στην εκπαίδευση ή στην κατάρτιση ενός τεσσάρων μηνών».

Δυστυχώς, το να στοχεύει κανείς απλώς σε μέτρα αναφορικά με τους νέους, είναι απίθανο να κάνει μεγάλη διαφορά στο πρόβλημα. Και αυτό διότι οι κινήσεις των ποσοστών ανεργίας των νέων τείνουν να έχουν μεγαλύτερη σχέση με τα συνολικά ποσοστά ανεργίας και την ανάπτυξη παρά με παράγοντες συγκεκριμένους με την ανεργία των νέων, όπως την κατάρτιση και την εκπαίδευση. Στην πραγματικότητα, τα ποσοστά ανεργίας των νέων, όχι μόνο στην ΕΕ αλλά και στην Ιαπωνία επίσης και στις ΗΠΑ, είναι συνήθως σχεδόν τα διπλάσια από τα ποσοστά της συνολικής ανεργίας, μια αναλογία που είναι αρκετά σταθερή σε όλους τους οικονομικούς κύκλους.

Είναι αλήθεια ότι στην ΕΕ, η σχετική συχνότητα της ανεργίας των νέων (μετράται ως το ποσοστό των νέων στα συνολικά επίπεδα ανεργίας) διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από χώρα σε χώρα.  Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2013, η επίπτωση κυμαινόταν μεταξύ του χαμηλού 1,4 για τη Γερμανία και του υψηλού 3,4 στην Ιταλία. Αλλά αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι  η επίπτωση της ανεργίας των νέων παρέμεινε εξαιρετικά σταθερό σε όλη τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου. Σχεδόν σε όλες τις χώρες της ΕΕ, είναι περίπου το ίδιο το 2007, πριν από την έναρξη της κρίσης, όσο είναι το 2013.

Και αυτό σημαίνει ότι η απότομη αύξηση των ποσοστών της ανεργίας από το 2007, παραλληλίζει σχεδόν ακριβώς την αύξηση των συνολικών ποσοστών ανεργίας, και δεν προκαλείται από εξελίξεις που επηρεάζουν συγκεκριμένα τους νέους ανθρώπους, αλλά μάλλον από την έλλειψη ανάπτυξης. Ακόμη και η συγκλονιστική αύξηση των ποσοστών της ανεργίας των νέων στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία από το μέσο όρο του 20% στο 50% μεταξύ 2007-Απριλίου 2013, συνέβη χωρίς καμία αλλαγή στις σχετικές επιπτώσεις της ανεργίας των νέων σε αυτές τις χώρες (μάλιστα μειώθηκε κάπως στην Ελλάδα). Μάλλον συνόδευσε την άνοδο των συνολικών ποσοστών ανεργίας σε αυτές τις χώρες, από το 8% στο 21%. Περιττό να πούμε ότι εάν η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία είχαν επιτύχει στη μεταρρύθμιση των εργασιακών αγορών τους στο πλαίσιο του συστήματος της Γερμανίας πριν από την κρίση (αν και πρόκειται σαφώς για μια μεγάλη προσπάθεια καθώς το γερμανικό σύστημα έχει τις ρίζες του στο 1888), τα ποσοστά ανεργίας των νέων στις χώρες αυτές θα είχαν αυξηθεί πολύ λιγότερα από ό,τι τώρα.

Δεδομένου ότι η χώρα του βρίσκεται μεταξύ των πρώτων της ΕΕ σε ό,τι αφορά στην ανεργία των νέων, ο νέος Ιταλός πρωθυπουργός, Enrico Letta έχει δίκιο να θέλει να έχει σύντομα ένα εθνικό σχέδιο δράσης κατά της ανεργίας των νέων και να ζητά να υποστηριχτεί αυτό από ευρωπαϊκούς πόρους. Αλλά για τις άλλες χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα εκείνες με τα ποσοστά ανεργίας των νέων υψηλότερα του 40% και ακόμη και για την Ιταλία, η προτεραιότητα για τη μείωση της ανεργίας των νέων (και των ενηλίκων(, θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη,

Παρά τα έξι χρόνια κρίσης που διανύουμε, η ΕΕ δυστυχώς δεν διαθέτει ακόμη μια κατάλληλη στρατηγική για την ανάπτυξη. Ο στόχος μιας τέτοιας στρατηγικής θα πρέπει να είναι διττός: να κλείσει το έλλειμμα παραγωγής και να μειώσει την ανεργία όσο το δυνατό πιο γρήγορα και σταδιακά να αυξήσει τις δυνατότητες αύξησης της παραγωγής. Για να επιτευχθεί αυτός ο διπλός στόχος, η Ευρώπη χρειάζεται μια διπλή προσέγγιση που αποτελείται τόσο από μακροοικονομικό όσο και από διαρθρωτικά μέτρα.

Τα μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνουν: την ταχεία εφαρμογή της τραπεζικής ένωσης και την εκκαθάριση των ισολογισμών των τραπεζών για την επίλυση της πιστωτικής κρίσης στις χώρες της ΕΕ. Τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου εγγύησης των επενδύσεων (όπως προτάθηκε από τον Philippe Maystadt, τον πρόεδρο του European Policy Centre) ώστε να διοχετευθούν οι ξένες επενδύσεις στις χώρες της κρίσης. Μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας και της κοινωνικής πολιτικής με στόχο την προώθηση μεγαλύτερης οικονομικής ευελιξίας και καλύτερης κοινωνικής προστασίας, αναγκαίας για την τόνωση της ανάπτυξης. Την αφαίρεση όλων των εμποδίων που ακόμη κατακερματίζουν και αποτρέπουν την είσοδο στην ενιαία αγορά, την πιο ισχυρή «μηχανή» της Ευρώπης για την ανάπτυξη.  Και για το σύνολο της ευρωζώνης, μια λιγότερο περιοριστική δημοσιονομική πολιτική και μια περισσότερο επεκτατική νομισματική πολιτική. Η σωστή αλληλουχία θα πρέπει να είναι η τραπεζική ένωση και οι μακροοικονομικές πολιτικές πρώτα, και τα άλλα μέτρα αμέσως μετά. Εάν η Ευρώπη το εννοεί λέγοντας ότι θέλει να αποτρέψει μια χαμένη δεκαετία για τους πολίτες της και μια χαμένη γενιά για τους ανέργους νέους, πρέπει να δράσει σύντομα με πολύ πιο ισχυρά μέτρα από ένα απλό εγγυητικό σχήμα για τους νέους.
 

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ