Του Μάριου Ευρυβιάδη
Κάθε μέρα που περνά, κάθε παρουσία Τούρκων αξιωματούχων στις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Κύπρου, κάθε συγκαταβατικό και ειρωνικό σχόλιο απο τους ισλαμιστές της Τουρκίας, κάθε φωνασκία του "ic oglan"της Άγκυρας, που σήμερα τυγχάνει να είναι ο κλώνος του Ντεκτάς ο Έρογλου, έρχονται να επιβεβαιώσουν την κατάντια και γελοιότητα τις διαδικασίας των λεγόμενων διακοινοτικών ή, κατα Χριστόφια, "κυπριακής ιδιοκτησίας" συνομιλίων.
Βέβαια μόνο εν μέρει φταίνε Αναστασιάδης και Χριστόφιας για αυτή την κατάσταση. Οι συνομιλίες αυτές έχουν ευτελισθεί εδώ και δεκαετίες και ευθύνη για αυτό φέρουν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Πάντως, όπως αυτές εξελίσσονται δεν μπορούν παρά να καταλήξουν, νομοτελειακά, στην κατάλυση του υφιστάμενου κράτους. Την θέση του θα καταλάβει ένα "παρθενογεννημένο" και ενεργούμενο απο την Άγκυρα πολιτικό μόρφωμα. Αυτός υπήρξε ο διαχρονικός στόχος της Άγκυρας που παραμένει αναλλοίωτος απο το 1964, όταν εγκατέλειψαν το αρχικό τους σχέδιο για διχοτόμηση. Η διχοτόμηση ως στρατηγική λύση εγκαταλείφθηκε από τότε διότι οι Τούρκοι συνηδητοποίησαν ότι η υλοποίηση της όχι μόνο δεν θεράπευε αλλά, αντίθετα, περιέμλεκε το στρατηγικό για αυτούς ζητούμενο που ήταν και παραμένει ο ελέγχος της ανατολικής Μεσογείου. Η εγκατάλειψη της διχοτόμησης υπήρξε για τους Τούρκους το μάθημα της κρίσης του 1964. Την αλλαγή αυτή της Τουρκικής στρατηγικής εμείς , εν έτει 2014, ακόμη να κατανοήσουμε. Συνεχίζουμε να εξορκίζουμε κάτι που η Αγκυρα έχει εκγαταλείψει ως στόχο εδώ και μισό αιώνα !
Ό ευτελισμός των συνομιλιών έγινε επί τούτου με καθοδηγητές τους αγγλοαμερικανούς και με νομιμοποιητικό εργαλείο την ενεργούμενη τους Γραμματεία του ΟΗΕ . Η δική μας πλευρά εγκλωβίστηκε στις διαδικασία αυτή αρχικά λόγω "καλής πίστης" έναντι της Γραμματείας του ΟΗΕ και με την κρυφή ελπίδα ότι οι Αγγλοαμερικανοί θα "εξασφάλιζαν" μιά "έντιμη ειρήνη" στην Κύπρο. Κάτι τέτοιο αποδείχθηκε φρούδες διότι η ειρήνη που επιδιώκεται δεν είναι η "έντιμη" αλλά η Τουρκική. Και εκεί θα καταλείξουν τα πράγματα, εφόσον η δική μας πλευρά συνεχίζει να παραμένει μοιρολατρικά και φοβικά εγκλωβισμένη σε μια διαδικασία που σταδιακά της αφαιρεί τις δυνατότητες αναπνοής.
Για να επιβίωσει η Κύπρος ως αυτόνομο κράτος και όχι ως ενεργούμενο πολιτικό μόρφωμα ή πολιτική σατραπεία, θα πρέπει να εγκαταλείψει τον φόβο, την μοιρολατρία αλλά και την παραίσθηση ότι Ουάσιγκτον και Λονδίνο λειτουργούν με καλή πίστη έναντι της αναφορικά με την Τουρκία. Θα πρέπει η ίδια να προσπαθήσει να δημιουργήσει μια δυναμική που να αυξήσει την διαπραγματευτική της ισχύ μέσα στο διακρατικό σύστημα σε τέτοιο βαθμό ώστε να αντισταθμίσει, ακόμη να ακυρώσει την ισχύ και επιρροή της Άγκυρας αναφορικά με την Κύπρο και δημιουργήσει σοβαρά διλήμματα στους υποστηρικτές της.
Το ζητούμενο πλέον στις συνομιλίες δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι το "αποτέλεσμα" αλλά το παιχνίδι των εντυπώσεων. Αυτό δεν πρέπει να το χάσουμε , όπως έγινε την περίοδο 1984-85 με το λεγόμενο "Ενοποιημένο Έγραφο"και πρόσφατα με το Σχέδιο Άναν. Με το πρώτο, οι εχθροί του κυπριακού κράτους έθεσαν τα θεμέλια αποενοχοποιήσης της Τουρκίας και με το δεύτερο μετέτρεψαν την καταπληκτική πλειοψηφεία του κυπριακού λαού από θύματα σε θύτες. Η ειρωνεία είναι ότι και στις δυό περιπτώσεις είχαν προηγηθεί καθοριστικά γέγονότα που μας επέτρεπαν να αφήσουμε πίσω την διαδικασία των συνομιλιών ή να την θέσουμε σε μιά εντελώς καινούργια βάση που θα αφαιρούσε τα επί τούτου δημιουργηθέντα πλεονεκτήματα της Άγκυρας. Δεν το πράξαμε, από ένα συνδυασμό φόβου και "καθωπρεπισμού".
Στην πρώτη περίπτωση είχαμε την αποσχιστική ενέργεια της Άγκυρας του 1983 η οποία καταστρατηγούσε με τον πιό ωμό τρόπο όλα τα συμφωνηθέντα που προηγήθηκαν και κάθε έννοια καλής πίστης. Εξού και καταδικάστηκε απο το Συμβούλιο Ασφαλείας με το Ψήφισμα 541 ως "νομικά άκυρη". Η συγκεκριμένη απόφαση είχε την ενεργή υποστήριξη των Αγλλοαμερικανών ακριβώς διότι αναγνώριζαν τί συνεπάγονταν, πέραν του γεγονότος ότι ήταν τρανή απόδειξη της κακοπιστίας των Τούρκων που τους άφηνε πολιτικά εκτεθειμένους ως υποστηρικτές της "καλής" τους πίστης.
Η απόφαση αυτή λήφθηκε σε στρατηγικό επίπεδο από την Χούντα του Στρατηγού Εβρέν σε άμεση συνεννόηση και συνεργασία με τον Ντεκτάς στην Κύπρο και με τον ισχυρότατο τότε Πρέσβη στη Ουάσιγκτον Σουκρού Ελεκτάκ. Η απόφαση δεν είχε απολύτως καμία σχέση με τα τεκταινόμενα στην Κύπρο. Έγινε μάλιστα και πίσω απο τις πλάτες του Τουρκούτ Οζάλ που αναλάμβανε τότε την Πρωθυπουργία με στόχο και την υπονόμευση του. Τα υπογραμμίζω αυτά διότι γύρω απο την αποσχιστική ενέργεια του 1983 στήθηκε ένα ακόμη πολιτικό παραμύθι ότι η δική μας "αδιαλλαξία" εξάντλησε την υπομονή των "καλόπιστων" Τούρκων.
Τότε η δική μας πλευρά παρέμεινε παθητική αναμένοντας πρακτικά αποτελέσματα λόγω "ορθής συμπεριφοράς" για να είσπραξη το "Ενοποιημένο Έγραφο" και την καταδίκη λόγω απόρριψης του, που υπήρξαν ο προπομποί του Σχεδίου Ανάν και του μάρκετινγκ του.
Η δεύτερη περίπτωση ήταν το 2003 όταν και πάλι η αδιαλλαξία Ντεκτάς οδήγησε σε αδιέξοδο τις συνομιλίες γύρω απο το Σχέδιο 3 ή 4, δέν εχει σημασία . Τότε όλοι απο την Γραμματεία του ΟΗΕ , τους Αγγλοαμερικανούς και την ΕΕ αντιλήφθηκαν ποιά ήταν η πραγματικά αδιάλλακτη πλευρά. Με τη εξέλιξη αυτή άνοιγε διάπλατα ο δρόμος για ένταξη στή ΕΕ χωρίς όρους. Και αντί η Λευκωσία να κλείσει τον φάκελλο "διαπραγματεύσεις" και να τον ανοίξει σε μιά εντελως καινούργια βάση ως ισότιμο μέλος της ΕΕ, όλη η πολιτική ηγεσία με εξαίρεση την ΕΔΕΚ αλλά με πρώτο υπεύθυνο τον Πρόεδρο, απέστειλαν επιστολή προς τον ΓΓ του ΟΗΕ για μια "τελευταία" προσπάθεια πριν την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Οι κακόπιστοι μας φίλοι, που γνώριζαν πολύ καλά ότι είχαν χάσει πλέον τον ποδηγετικό τους ρόλο, άρπαξαν κυριολεκτικά απο τα κέρατα τη επιστολή Παπαδόπουλου προς τον ΓΓ του ΟΗΕ και ξανάνοιξαν μια, με υπαιτιότητα των Τούρκων, "τελειωμένη" διαδικασία. Και αυτό οδήγησε νομοτελειακά στο κρατοκτόνο Σχέδιο Ανάν του 2004, η απόρριψη του οποίο μετέτρεψε τα θύματα σε θύτες και επέτρεψε στους Τούρκους να κερδίσουν το ηθικό πεδίο της μάχης. Ήταν, απο την σκοπιά αυτή, μια στρατηγικής εμβέλειας ήττα για την Κύπρο το 2004.
Σήμερα, λόγω της ρευστότητας στη διεθνή πολιτική αλλά και της υπερευστότητας στο δικό μας υποσύστημα της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, διακρίνονται δυο ευκαιρίες για την Λευκωσία που της επιτρέπουν να ενίσχυσει την διαπραγματευτική της ικανότητα ώστε να αποκτήσει αποτελεσματικά εργαλεία έναντι της Άγκυρας.
Η πρώτη είναι η επιδίωξη εφαρμογής μιας "νότιας στρατηγικής" για δημιουργία ενός υποσυστήματος ασφάλειας στη ανατολική Μεσόγειο "νοτίως" της Κύπρου που να αποκλείει χώρες του ΝΑΤΟ και να συμπεριλαμβάνει , Κύπρο , Αίγυπτο Ισραήλ, Ιορδανία και δυνητικά την Παλαιστιακή Αρχή. Σχετικά και με περισσότερες λεπτομέρειες έχω γράψει σε παλαιότερο κείμενο μου. ( δες Φιλελεύθερο , "Υποσύστημα Ασφάλειας και Συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο 22/6/14). Συνδετικός κρίκος για ένα τέτοιο εχγείρημα είναι η συνεργασία σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η ενέργεια και ο αγώνας κατά κάθε μορφής εξτρεμισμού και ηγεμονισμού. Οι συγκυρίες την περίοδο αυτή ειναι ευνοϊκότατες για μια "νότια στρατηγική", με την βουλιμική και νεοιμπεριαλιστική και ισλαμική Τουρκία να κινήται προς μια εντελώς αντίθετη κατεύθυνση και να δημιουργεί πολλαπλές και πολυεπίπεδος αντιδράσεις.
Η δεύτερη ευκαιρία ήταν είναι και παραμένει η Ευρωπαϊκή Ένωση . Εκεί η Λευκωσία θα πρέπει να αφήσει πίσω όλους του "καθωπρεπισμούς" και να απαντά στην κάθε προσβλητική και ανοίκεια συμπεριφορά της Άγκυρας. θα πρέπει επίσης να αρχίσει να λαμβάνει πρωτοβουλίες τέτοιες που να δημιουργούν διλήμματα και όχι προβλήματα στους εταίρους αναφορικά με την Άγκυρα. Και εκεί οι συγκυρίες είναι θετικές ειδικά με την προεδρία Γιούνκερ. Και κάτι επιπλέον. Αναλαμβάνει, διαβάζουμε, προσωπική εκστρατεία ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος για επαναθέρμαση των σχέσεων Άγκυρας -Βρυξελλών. Αυτό σημαίνει ότι θα τον βλέπουμε συχνά στη Ευρώπη. Η Κύπρος διαθέτει ακαταμάχητα θεσμικά όπλα για να τον αντιμετωπίσει. Καλά είναι να αρχίσει να σκέπτεται πώς και με αποτελεσματικό τρόπο. Και με επιπλέον στόχο το θυμικό του, ώστε να τον ωθεί να βάζει συνεχώς το πόδι του στο στόμα του.
Τέλος ως προς τις συνομιλίες, ας πάρει η Λευκωσία μια σελιδα από την Άγκυρα και ας τις αφήσει στο δρόμο του ευτελισμού.
