Της Carol Matlack
Σχεδόν πέντε χρόνια μετά τη λήψη μέτρων για να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη, η Ευρώπη αντιλαμβάνεται ότι ακόμη δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει την Αθήνα στην τύχη της.
Μισό λεπτό. Γιατί θα πρέπει η υπόλοιπη Ευρώπη να προσπαθεί για την Ελλάδα, όταν οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι ίδιοι οι Έλληνες ψηφοφόροι ετοιμάζονται να εκλέξουν μια νέα κυβέρνηση που θα μπορούσε να ωθήσει τη χώρα σε χρεοκοπία και έξοδο από το ευρώ; Δεν έχουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα φτιάξει επαρκείς άμυνες έναντι της πιθανής μετάδοσης στις αγορές σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο;
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel φάνηκε να ενστερνίζεται αυτή την άποψη το Σαββατοκύριακο, με το περίφημο δημοσίευμα του περιοδικού Spiegel να λέει πως για την Merkel μια ελληνική έξοδος από το ευρώ κάθε άλλο παρά αναπόφευκτη είναι, ενώ οι όποιες επιπτώσεις θα είναι διαχειρίσιμες. Ωστόσο γρήγορα κατέστη σαφές ότι σχεδόν κανείς –ούτε καν οι στενοί σύμμαχοι της Merkel- δεν μοιράζονται αυτή την άποψη. Ακόμη και το να συζητάμε για μια διαχειρίσιμη έξοδο ισοδυναμεί «με το να παίζουμε με τη φωτιά σε μια εύθραυστη στιγμή για τη σταθερότητα της ζώνης του ευρώ», δήλωσε ο Joachim Poss, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της κυβέρνησης συνασπισμού της Merkel στο Bloomberg News.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι η ζώνη του ευρώ βρίσκεται, από πολλές απόψεις, σε χειρότερη οικονομική κατάσταση τώρα από ό,τι ήταν όταν ξεκίνησε η ελληνική κρίση χρέους. Η ανάπτυξη στο μπλοκ των 19 χωρών έχει επιβραδυνθεί σημαντικά, ενώ ορισμένες χώρες έχουν ήδη εγκλωβιστεί σε αποπληθωρισμό.
Επίσης, η χώρα που ενδεχομένως διατρέχει τώρα μεγαλύτερο κίνδυνο «μόλυνσης» από την ελληνική κρίση είναι η Ιταλία, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του μπλοκ. Είναι βυθισμένη στην ύφεση και ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ έχει ανέβει στο επικίνδυνα υψηλό 130%, δηλαδή περίπου στο ίδιο επίπεδο με τον αντίστοιχο λόγο της Ελλάδας το 2010. Παρόλο που η ΕΚΤ και τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα μπορούν να προσφέρουν στήριξη σε αδύναμες οικονομίες μέσω της αγοράς ομολόγων και μέσω άλλων μηχανισμών, τα μέτρα αυτά μπορεί και να μην έφερναν αποτέλεσμα στην περίπτωση της Ιταλίας. «Δεν είναι πολύ πιθανό τα κεφάλαια διάσωσης να είναι αρκετά μεγάλα για να επιλύσουν σοβαρά προβλήματα σε μια χώρα όπως η Ιταλία», λέει ο Jonathan Loynes, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics στο Λονδίνο.
Σε ένα συνέδριο στην Ουάσινγκτον το Σαββατοκύριακο, μια ομάδα διεθνών οικονομολόγων προειδοποίησε ότι ένα Grexit θα πυροδοτούσε ένα νέο γύρο παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. «Θα ήταν η καταστροφή της Lehman Brothers εις το τετράγωνο», δήλωσε ο οικονομολόγος Barry Eichengreen του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ.
Με την Ελλάδα να προετοιμάζεται για πρόωρες εκλογές στις 25 Ιανουαρίου, η αγωνία της αγοράς έχει ήδη χτυπήσει «κόκκινο». Τη Δευτέρα οι ευρωπαϊκές μετοχές υπέστησαν τη μεγαλύτερη πτώση σε διάστημα άνω των τριών ετών. «Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος», δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg ο Charles Diebel, επικεφαλής μακροοικονομικής στρατηγικής της Aviva Investors στο Λονδίνο. «Ο κόσμος μπορεί να αρχίσει να αμφισβητεί τις επενδύσεις του» στην Ευρώπη.
Γιατί, λοιπόν, η Merkel να μιλά για μια διαχειρίσιμη έξοδο; Το πιο πιθανό είναι το δημοσίευμα του Spiegel να σχεδιάστηκε ως ένα «σημάδι προειδοποίησης» για τον ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα, έγραψαν σε σημείωμά τους οι αναλυτές Carsten Nickel και Wolfango Piccoli της Teneo Intelligence στο Λονδίνο. Ο Τσίπρας έχει υποσχεθεί να περιορίσει τα μέτρα λιτότητας, ζητώντας παράλληλα την αναδιάρθρωση του χρέους στην Ελλάδα.
Στο τέλος, σύμφωνα με τους αναλυτές της Teneo, η Merkel θα μπορούσε πιθανότατα να προθυμοποιηθεί να συνάψει συμφωνία με μια νέα κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ: «Από τη στιγμή που αποφεύγεται η εντύπωση του εκβιασμού και ο Τσίπρας αποδεικνύεται πιο ευέλικτος, εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο για μια ενδεχόμενη συμφωνία».
