Ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης (πιο συντηριτικής) συνασπισμού στο Ισραήλ & οι νέες προτεραιότητες

Μετά από σχεδόν δύο μήνες διαπραγματεύσεων μετά τις γενικές εκλογές, το Ισραήλ είναι επιτέλους έτοιμο να σχηματίσει νέα κυβέρνηση. Στις 6 Μαΐου, λίγες ώρες πριν από τη νόμιμη διορία για το σχηματισμό κυβέρνησης, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου κατέληξε σε συμφωνία για τη δημιουργία κυβερνώντος συνασπισμού. Με μόνο 61 από τις 120 έδρες, η εν λόγω συμμαχία θα είναι και αδύναμη και ασταθής. Η νέα κυβέρνηση θα είναι επίσης πιο συντηρητική από την προηγούμενη κυβέρνηση Νετανιάχου, ανακαλώντας τις εσωτερικές μεταρρυθμίσεις, και προκαλώντας πιθανά ένταση μεταξύ των κομμάτων που συμμετέχουν στον συνασπισμό. Σε συνδυασμό με μια απομονωμένη Χαμάς, των λιγότερο δραστήριων Ηνωμένες Πολιτείες και πιο ενεργών περιφερειακών δυνάμεων, όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, η νέα κυβέρνηση του Ισραήλ θα έχει πολλές προκλήσεις να αντιμετωπίσει σε ένα δραματικά μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Ανάλυση

Στις εκλογές του Μαρτίου, το κόμμα Λικούντ του Νετανιάχου κέρδισε 30 έδρες στην ισραηλινή βουλή των 120 εδρών, δίνοντας στο κόμμα ένα άνετο προβάδισμα έναντι των αντιπάλων του. Πιο σημαντικό, η διαφορά αυτή παρείχε στον Νετανιάχου την ευελιξία για διαπραγμάτευση με τους πιθανούς εταίρους του συνασπισμού.

Ο Νετανιάχου υπέγραψε συμφωνία συνασπισμού με την «Ενωμένη Τορά – Ιουδαϊσμός», ένα κόμμα που εκπροσωπεί την παραδοσιακή Ορθόδοξη εκλογική περιφέρεια. Στο συνασπισμό συμμετέχει επίσης και ακόμα ένα παραδοσιακό Ορθόδοξο κόμμα, το Shas. Ένα από τα βασικά αιτήματα των κομμάτων αυτών είναι η ανάκληση του νόμου που ψηφίστηκε από τον προηγούμενο συνασπισμό και ανάγκαζε τους νέους άνδρες από τις παραδοσιακές ορθόδοξες κοινότητες να υπηρετήσουν στις Αμυντικές Δυνάμεις του Ισραήλ, θέτοντας τέλος στην απαλλαγή στράτευσης για τα μέλη των θρησκευτικών κοινοτήτων. Επίσης, η επαναφορά υψηλότερων παροχών της κοινωνικής πρόνοιας αποτελεί άλλο ένα πολιτικό αίτημα. Από μόνα τους αυτά τα δυο κόμματα κάνουν την φύση της νέας κυβέρνησης πιο συντηρητική.

Οι αντίπαλες πολιτικέςδυνάμεις

Η κυβέρνηση ωστόσο περιλαμβάνει ένα μείγματων κομμάτων. Ένα τέτοιο είναι το θρησκευτικό, εθνικιστικό Habayit Hayehudi (εβραϊκό σπίτι), το κόμμα του Naftali Bennett, ο οποίος υπηρέτησε ως υπουργός οικονομίας στην προηγούμενη κυβέρνηση και τώρα αναμένεται να αναλάβει Υπουργός Παιδείας. Το κόμμα του Bennett έκανε δύσκολες διαπραγματεύσεις με το Λικούντ του Νετανιάχου μέχρι και λίγες ώρες πριν από τη λήξη της προθεσμίας για τη διαμόρφωση συνασπισμού, αναγκάζοντας τον πρωθυπουργό να συμφωνήσει σε μια σειρά παραχωρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της ανάθεση της περιζήτητης θέσης του Υπουργού Δικαιοσύνης σε ένα μέλος του εν λόγω κόμματος. Επιπλέον, ο Νετανιάχου έχει έρθει σε συνεννόηση με Kulanu, ένα νέο κεντροδεξιό κόμμα υπό την ηγεσία του πρώην ηγέτη του Λικούντ, Moshe Kahlon, ο οποίος συμμετείχε στις εκλογές, με την υπόσχεση να φέρει μεταρρυθμίσεις στην στέγαση και τη φορολογία. Ο Kahlon θα υπηρετήσειωςυπουργόςΟικονομικών.

Παρά το γεγονός ότιο Νετανιάχου διαπραγματεύθηκε με διάφορες φράξιες προκειμένου να συγκεντρώσει την πλειοψηφία και να σχηματίσει κυβέρνηση, αυτή η νέα συμμαχία θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα διιστάμενα συμφέροντα που ενδεχομένως να υπονομεύσουν τη συνοχή της. Με μόνο μια ισχνή πλειοψηφία, ο συνασπισμός θα είναι όμηρος των συμφερόντων ενός πολύ μικρού αριθμού μελών της Κνεσέτ, για την έγκριση νομοσχεδίων. Ταυτόχρονα, οι πολιτικές πλατφόρμες των κομμάτων έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Τα παραδοσιακά ορθόδοξα κόμματα θα επικεντρωθούν στην ενίσχυση των κοινωνικών παροχών και την εξασφάλιση ευνοϊκής νομοθεσίας για τις θρησκευτικές κοινότητες του Ισραήλ. Τα κεντρώα κόμματα, όπως το Kulanu, εν τω μεταξύ, θα επιδιώξουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις προς όφελος της μεσαίας τάξης.

Η προηγούμενη ισραηλινή κυβέρνηση συνασπισμού κατέρρευσε εν μέρει λόγω των διαφωνιών μεταξύ των κεντρώων κομμάτων -Yesh Atid και Hatnua – και των πιο συντηρητικών δυνάμεων για τον προϋπολογισμό και ένα νομοσχέδιο που όριζε το Ισραήλ ως εβραϊκό κράτος. Ο νέος συνασπισμός του Νετανιάχου ενδέχεται να υποστεί παρόμοιες διαιρέσεις. Κατά τους προσεχείς μήνες, τα μέλη του κόμματος Λικούντ θα επιδιώξουν πιθανά να βρουν περισσότερους εταίρους – είτε στο κοσμικό, εθνικιστικό κόμμα Yisrael Beiteinu, το οποίο έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να συμμετάσχει στην κυβέρνηση, ή μεταξύ των κεντρώων και κεντροαριστερών κομμάτων-, δίνοντας στην κυβέρνηση την ευκαιρία να κυβερνήσει αποτελεσματικά. Με ένα τέτοιο διαφορετικό, ωστόσο, σύνολο εταίρων στο συνασπισμό, θα υπάρχει κίνδυνος για περαιτέρω πόλωση στα μέλη του, υπονομεύοντας τη συνοχή του.

Αλλαγή Εξωτερικών υποθέσεων

Ταυτόχρονα, ο Νετανιάχου θα επικεντρωθεί –αν μπορέσει- στη διαμόρφωση της πολιτικής των ΗΠΑ στην περιοχή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να δημιουργήσουν μια περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράν και της Τουρκίας, ώστε να καταφέρουν να μειώσουν τη συμμετοχή τους στη Μέση Ανατολή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήδη συνεργάζονται με το Ιράν στη μάχη εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ, ενώ παράλληλα βοηθούν τη συμμαχία υπό τη Σαουδική στη μάχη κατά των Χούτις στην Υεμένη. Μέχρι στιγμής, οι ισραηλινοί ηγέτες δεν έχουν καταφέρει να εκτροχιάσουν τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν. Και ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διατηρήσουν τη σχέση τους με το Ισραήλ, η Ουάσιγκτον δεν θα βάλει πιο ψηλά τις πολιτικές προτιμήσεις του Ισραήλ από την ανάγκη της για μείωση της αμερικανικής επιβάρυνση στην περιοχή.

Το Ισραήλ θα απαντήσει με χρήση της ενεργειακής πολιτικής, με τη σύσφιξη των σχέσεων με την Αίγυπτο και την Ιορδανία. Τον Μάρτιο, μια ιδιωτική αιγυπτιακή εταιρεία υπέγραψε συμφωνία επτά ετών για εισαγωγή ισραηλινού φυσικού αερίου. Το Ισραήλ θα χρησιμοποιήσει τις αιγυπτιακές ενεργειακές ανάγκες προκειμένου να ενισχύσει τις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Το Ισραήλ θα χρησιμοποιήσει παρόμοιες ενεργειακές πολιτικές, για να δελεάσει την Τουρκία σε μια επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ. Αν και οι σχέσεις τους εξακολουθούν να είναι τεταμένες, η Τουρκία δραστηριοποιείται ολοένα και πιο ενεργά στην περιφέρεια του Ισραήλ, το οποίο ωστόσο ευρισκόμενο σε συζητήσεις με την Αίγυπτο και την Κύπρο για συνεργασία στο φυσικό αέριο, θα μπορούσε να καλέσει την μέχρι στιγμής αποκλεισμένη Τουρκία στα ενεργειακά πρότζεκτς στην Ανατολική Μεσόγειο. Φυσικά, η τουρκική συμμετοχή θα εξαρτηθεί από την πρόοδο στις συζητήσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Κύπρου για το καθεστώς της Βόρειας Κύπρου. Μόνο μια συμφωνία για το καθεστώς της περιοχής και των γύρω υδάτων, θα μπορούσε να επιτρέψει τη συμμετοχή της Τουρκίας στις εμπορικές επιχειρήσεις φυσικού αερίου στην περιοχή.

Στα παλαιστινιακά εδάφη, η νέα κυβέρνηση του Ισραήλ θα αντιμετωπίσει μια -σε μεγάλο βαθμό- αδύναμη και διχασμένη παλαιστινιακή ηγεσία. Το Σουδάν έχει σταματήσει τη μεταφορά εφοδιασμού στη Χαμάς, λόγω της δήθεν πίεσης από τη Σαουδική Αραβία. Η Αίγυπτος θέτει τέρμα στις παραδόσεις όπλων στα εδάφη μέσω της χερσονήσου του Σινά. Η συμμετοχή του Ιράν στις συγκρούσεις στη Συρία και το Ιράκ έχουν ζορίσει τα οικονομικά της Τεχεράνης, περιορίζοντας την ιρανική βοήθεια στη Χαμάς. Τέλος, η Χαμάς λαμβάνει μέτρα για την διατήρηση της πολιτικής κυριαρχίας της στη Γάζα και την πάταξη της δραστηριότητας των τζιχαντιστών στην περιοχή. Με μια αδύναμη Φατάχ στη Δυτική Όχθη, η πεινασμένη Χαμάς θα ωφελήσει το Ισραήλ, εμποδίζοντας την ανάδυση μιας παλαιστινιακής κυβέρνησης ενότητας.

Η νέα ισραηλινή κυβέρνηση συνασπισμού θα αντιμετωπίσει  μια σειρά από εσωτερικές διαιρέσεις που θα υπονομεύσουν τη μακροπρόθεσμη συνοχή της, βλάπτοντας ενδεχομένως τελικά τη δημοτικότητα του Νετανιάχου. Την ίδια στιγμή, οι ηγέτες του Ισραήλ θα αντιμετωπίσουν μια πιο αδύναμη παλαιστινιακή ηγεσία. Ενώ το Ισραήλ θα λάβει μέτρα για να προσεγγίσει χώρες όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία, η ισραηλινή κυβέρνηση δεν θα είναι σε θέση να δυσκολέψει  τους στρατηγικούς στόχους των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή ή την άνοδο των περιφερειακών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράν και της Τουρκίας.

*Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής στις 10/5/15