Γράφει ο Κωστας Βεργοπουλος
Υπερβολικη, αλλα και αποπροσανατολιστικη, η αναφορα τον τελευταιο καιρο στην βιωσιμοτητα του ελληνικου χρεους στο μελλον. Ενω παραλληλα παντελως αγνοειται το προβλημα της κατεπειγουσας επανεκκινησης της ελληνικης οικονομιας και της συναφους αναγκης για αμεση μειωση της ανεργιας στο παρον.
Μεχρι χθες, η ελληνικη κυβερνηση αποδεχοταν και δικαιολογουσε ατερμονες θυσιες των εργαζομενων με διατυπωμενο στοχο την αποσπαση θετικης αξιολογησης απο τους θεσμους, που υποτιθετο οτι θα οδηγουσε στην ελαφρυνση του μη-βιωσιμου χρεους. Ωστοσο, η κυρια Λαγκαρντ εισεπραξε τα «γαλλικα» της, οταν ισχυρισθηκε και αυτη οτι, αφου το χρεος δεν ειναι βιωσιμο, προηγειται η ελαφρυνση του ωστε να γινει βιωσιμο και επεται το προγραμμα διασωσης. Οτι δεν νοειται προγραμμα διασωσης για εξ ορισμου μη βιωσιμο χρεος.
Η αποθεωση της συγχυσης επηλθε, οταν καθ’υλην αρμοδιος ελληνας υπουργος, μιλωντας σε γερμανικο ακροατηριο, διαβεβαιωσε οτι το χρεος παραμενει μεν βιωσιμο για την επομενη 6ετια, αλλα οπωσδηποτε μη-βιωσιμο στη συνεχεια. Οταν εμφανισθηκε η κυβερνητικη διχογνωμια σχετικα με την βιωσιμοτητα του χρεους, ο αυτος υπουργος εσπευσε να διευρινησει οτι το μακροχρονιο σκελος του χρεους παραμενει μη-βιωσιμο, ενω το βραχυχρονιο μεχρι το 2022 ειναι εξυπηρετησιμο. Ο ιδιος διευκρινησε επισης οτι το μη βιωσιμο μακροχρονιο σκελος απωθει τις μακροχρονιες επενδυσεις απο την χωρα, οτι αυτο θα πρεπει να ελαφρυνθει, αλλα επειτα απο την θετικη αξιολογηση, οχι πριν απο αυτην.
Ενω το ΔΝΤ ισχυριζεται οτι το τρεχον τριτο προγραμμα διασωσης δεν βγαινει και θα αποτυχει, με συνεπεια οι θεσμοι να χασουν οσα επενδυουν σε αυτο, η ελληνικη κυβερνηση επιμενει να διεκδικει την επιτυχη εφαρμογη του προγραμματος, με την προσδοκια οτι στη συνεχεια θα επιβραδευθει στο ζητημα του χρεους. Μοιραια αυτο θυμιζει την προκατοχο της κυβερνηση, η οποια ειχε θεσει ως στοχο της να αποδειξει οτι ειναι σε θεση να εφαρμοσει με ακριβεια τους ορους του δευτερου Μνημονιου, προκειμενου να νομιμοποιηθει να ζητησει στη συνεχεια ελαφρυνση του χρεους και χαλαρωση του προγραμματος. Να αποδειξει δηλαδη οτι μπορει να εξυπηρετει ενα προγραμμα μη εξυπηρετησιμο, για να ζητησει στη συνεχεια ελαφρυνση του, επειδη δεν ειναι εξυπηρετησιμο. Τελος παντων, ειναι ή δεν ειναι βιωσιμο το χρεος μας; Πολλαπλες απαντησεις διδονται, αναλογα με το ακροατηριο: μια για εσωτερικη καταναλωση, αλλη προς Γερμανους επενδυτες, αλλη προς το ΔΝΤ. Αλλά και αναλογα με το βαθος χρονου: βιωσιμο το βραχυμεσοπροθεσμο, μη βιωσιμο το μακροχροπροθεσμο. Ωστοσο, το χρεος ειναι ενα και δεν διακρινεται σε μακροπροθεσμο και βραχυπροθεσμο, ενω αγνοειται ή παρασιωπαται οτι εχει ηδη δοθει «περιοδος χαριτος» για την εκτος τοκων εξυπηρετηση του μεχρι το 2022. Ωστοσο, εφ’οσον μονον οι τοκοι απορροφουν ηδη ανω του 3% του ΑΕΠ, αυτο συνεπαγεται οτι για να γινει βιωσιμη η εξυπηρετηση τους, θα πρεπει η οικονομια να αυξανεται με ρυθμο τουλαχιστον ανωτερο του 3%, ενω επι του παροντος αυτη παραμενει σε αρνητικους ρυθμους.
Για την επομενη 6ετια, το υπ’αριθμον ενα προβλημα της χωρας δεν ειναι το χρεος, αλλα η επανεκκινηση και ανακαμψη της οικονομιας εδω και τωρα. Επ’αυτου η συζητηση και ο προβληματισμος παραμενουν ανυποψιαστοι εως ανυπαρκτοι. Εκτος απο την εσπευσμενη, αλλα οπωσδηποτε καθυστερημενη εκταμιευση των επυρωπαικων κονδυλιων που για χρονια παρεμεναν αναξιοποιητα στα ραφια, δεν φαινεται να υπαρχει καποιο ελαχιστο προγραμμα ουτε καν προτασεις για την αναθερμανση της οικονομιας. Το διαβοητο «παραλληλο προγραμμα» παραμενει στο σταδιο της φαντασιας. Ο αναπτυξιακος νομος στις ελληνικες καλλενδες. Περασε ο Μαρτιος του 2016, εφθασε η Ανοιξη, αλλα ουδεν αναφαινεται ουτε καν στον οριζοντα. Η κυβερνηση παραμενει αφωνη επ’αυτου επικαλουμενη το αχθος του χρεους, που ομως δεν τιθεται τοσο ασφυκτικα για τα επομενα 6 ετη, οσο η επανεκκινηση στο παρον.
Η επισημανση οτι η μη εξυπηρετησιμοτητα του χρεους σε βαθος χρονου αποτρεπει τις μακροχρονιες επενδυσεις στο παρον ειναι οπωσδηποτε βασιμη. Ωστοσο, η χωρα βρισκεται σε ακομη δεινοτερη θεση, αφου το ελλειμμα της δεν ειναι μονον στις μακροχρονιες επενδυσεις, αλλα εξ ισου δραματικο και στις βραχυχρονιες. Οι μακροχρονιες επενδυσεις θα ησαν οπωσδηποτε η ιδανικη λυση για την χωρα, ομως και οι μεσο-βραχυπροθεσμες δεν θα ησαν κακες για την μεταβατικη περιοδο μεχρις οτου εξασφαλισθει η επανοδος στην ομαλοτητα. Το δραμα ειναι οτι ενω υπαρχει ελλειμμα και υστερηση σε ολες τις κατηγοριες επενδυσεων, η κυβερνηση επισειει το ζητημα μονον για τις αριστες των επενδυσεων, αγνοωντας οτι αυτη την στιγμη ακομη και λιγωτερο καλες επενδυσεις δεν θα ησαν καθολου κακες για την χωρα, αφου θα συνεβαλαν οπωσδηποτε στην μειωση της ανεργιας, εστω για καποιο περιορισμενο χρονικο διαστημα. Ενω η χωρα αντιμετωπιζει δραματικο προβλημα απο-επενδυσης σε ολους τους κλαδους, η κυβερνηση, για να καλυψει την υπερπροσηλωση της στο ζητημα του χρεους, επικαλειται μονον την αναγκη των «τελειων» επενδυσεων, παρασιωπωντας οτι αυτη την στιγμη θα ησαν ευπροσδεκτες ακομη και οι λιγωτερο «τελειες». Το προβλημα ειναι οτι μεχρι σημερα και για το ορατο μελλον, ουδεις γνωριζει σε ποιους τομεις και κλαδους θα πρεπει αυτες να τοποθετηθουν ωστε να εχουν την μεγιστη ωφελεια για την οικονομια και την απασχοληση.
Το αλλο ζητημα ειναι οτι στις σημερινες συνθηκες της παγκοσμιας οικονομιας, μακροχρονιες επενδυσεις δεν υπαρχουν σε καμια χωρα του κοσμου. Κατα κανονα, ο ογκος των επενδυσεων μειωνεται συνεχως και οι μακροχρονιες εξ αυτων εχουν ηδη σχεδον εκλειψει. Η Κινα που μεχρι προσφατα προσελκυε τον μεγαλυτερο ογκο επενδυσεων στον κοσμο, σημερα αποσταθεροποιειται και απειλειται απο την επιταχυνομενη εκροη επενδυσεων και κεφαλαιων, την οποια επιχειρει να αντισταθμισει δαπανωντας τα τεραστια αποθεματικα της. Η Βραζιλια, η Ρωσια, οι αναπτυσσομενες χωρες και η παγκοσμια οικονομια αποσταθεροποιουνται σημερα λογω της εκροης κεφαλαιων και επενδυσεων. Ακομη και η Γερμανια πασχει απο σοβαρο ελλειμμα μακροχρονιων επενδυσεων, οπως επισημαινει ο ΟΟΣΑ. Ποσο μακραν της πραγματικοτητος θα πρεπει να βρισκεται σημερα στην Ελλαδα καποιος για να βασιζει την επανεκκινηση της ελληνικης οικονομιας στην προσελευση μακροχρονιων επενδυσεων; Προηγουνται πολλες προυποθεσεις για να προσελθουν οι μακροχρονιες επενδυσεις σε μια χωρα στην οποια εχει καταπεσει καθε δυναμικη και σε μια εποχη στην οποια οι επενδυσεις αυτου του ειδους σπανιζουν ολο και περισσοτερο σε παγκοσμια κλιμακα.
Δεν ειναι η πρωτη φορα που κυβερνητικοι φορεις βρισκονται εκτος πραγματικοτητος. Προσφατα η αυτη κυβερνητικη πηγη ειχε εκφρασει την απολυτη εκτος τοπου και χρονου προτιμηση της για επενδυσεις σε κλαδους με διεθνη ανταγωνιστικοτητα και υψηλο συντελεστη προστιθεμενης αξιας. Ομως, αυτου του ειδους οι επενδυσεις δεν αυξανουν την απασχοληση των εργαζομενων, αλλα την μειωνουν ακομη περισσοτερο. Το προβλημα για την Ελλαδα δεν ειναι γενικο και θεωρητικο, αλλα πολυ συγκεκριμενο και πρακτικο. Εφ’οσον η προτεραιοτητα οφειλει να διδεται στην απασχοληση, τοτε καθε ειδους επενδυση ειναι ευπροσδεκτη, ιδιως στις υποδομες της χωρας που υστερουν δραματικα και αποτελουν πραγματικο αντικινητρο για οποιαδηποτε επενδυση. Ωραιες οι ιδεες για εσωτερικη καταναλωση τα περι διεθνους ανταγωνιστικοτητος και υψηλης προστιθεμενης αξιας, αλλα αυτα αποτελουν πολυτελεια σε μια χωρα που πρεπει να λυσει αμεσα και με οποιοδηποτε τροπο, ακομη και εμβαλωματικο και προσωρινο, τα πιο στοιχειωδη προβληματα που απειλουν ακομη και την απλη επιβιωση της. Η αναντιστοιχια αναμεσα στα συγκεκριμενα προβληματα της χωρας και στις απαντησεις ορισμενων αρμοδιων οδηγει μοιραια καποιους να διερωτωνται: γιατι αραγε τοση υπερπροσηλωση σε στοχους μελλοντικους και ανεφικτους, οπως στις μακροχρονιες επενδυσεις και στην υψηλη προστιθεμενη αξια; Μηπως η σκιαμαχια για το μελλον καλυπτει το ελλειμμα διατυπωσης πιο «ταπεινων» στοχων στο παρον, οπως η επανεκκινηση της οικονομιας και η αμεση καταπολεμηση της ανεργιας;
