Τα σημεία υπεροχής της Χίλαρι έναντι του Τραμπ σε ζωντανή μετάδοση
Tης Ειρήνης Μητροπούλου

Το είπαν «ντιμπέιτ του αιώνα» επειδή έσπασε όλα τα ρεκόρ τηλεθέασης. Το βράδυ της περασμένης Δευτέρας 84 εκατ. Αμερικανοί κλείστηκαν μέσα για να δουν το ματς «Κλίντον εναντίον Τραμπ», ένα πολιτικό τηλε-ριάλιτι που έφερε για πρώτη φορά αντιμέτωπους τους δύο υποψηφίους προέδρους των ΗΠΑ. Οι περισσότεροι το παρακολούθησαν μόνο τα πρώτα 30 λεπτά – τα λιγότερο καταστροφικά για τον Ντόναλντ Τραμπ – και κάποιοι ως το τέλος. Αλλά σχεδόν όλοι συμφώνησαν ότι νικήτρια αναδείχθηκε η Χίλαρι Κλίντον. Το έγραψαν οι εφημερίδες, το είπαν οι σχολιαστές, το λέει και ο κόσμος στις δημοσκοπήσεις: το 62% πιστεύει ότι κέρδισε εκείνη έναντι μόλις 27% που εντυπωσιάστηκε από τον Ρεπουμπλικανό μεγιστάνα (CNN/ORC).
Ελπίδες στους πολλούς
Φαίνεται λοιπόν ότι η Χίλαρι κατάφερε επιτέλους να αναδείξει τα σημεία της υπεροχής της και μάλιστα σε ζωντανή μετάδοση μπροστά στα μάτια των ψηφοφόρων. Είναι μεν το κατεστημένο, αλλά η προεδρική υποψήφια των Δημοκρατικών απέδειξε ότι διαθέτει τα βασικά: κυβερνητικό πρόγραμμα, εμπειρία άσκησης εξουσίας, ικανούς συμβούλους, διεθνή ερείσματα, ψυχραιμία στην αντιμετώπιση του λαϊκιστή Τραμπ. Οπως και ότι μπορεί να στρέφεται προς τη μεσαία τάξη χωρίς να απογοητεύει τους πλούσιους «έχοντες» και δίνοντας ελπίδες στους πολλούς. Αυτά είναι με λίγα λόγια τα όπλα της στη μάχη με τον ανεκδιήγητο κροίσο.
Πρώην πρώτη κυρία με μεγάλη πολιτική δράση στον Λευκό Οίκο τη δεκαετία του ’90, πρώην υποψήφια πρόεδρος το 2008 και πρώην υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του απερχόμενου προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, η Χίλαρι είναι η πιο έμπειρη και βαθιά εδραιωμένη πολιτικός στο Δημοκρατικό Κόμμα και στη χώρα. Θα είχε κλειδώσει την εκλογή αν δεν έπασχε από κάποια «ζητήματα προσωπικότητας». Θεωρείται αντιπαθής, διχαστική, αλαζονική, υποκρίτρια. Διψασμένη για εξουσία και εξαρτημένη από συμφέροντα.
Αλλά να που στην πιο κρίσιμη στιγμή, λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές, και ενώ τα γκάλοπ δείχνουν τη διαφορά με τον Τραμπ να έχει μειωθεί σε 2 ως 5 μονάδες, η Κλίντον έκανε τη «μεγάλη επιστροφή» με την τηλεμαχία. Κέρδισε καθαρά, με τις δημοσκοπήσεις να καταγράφουν ήδη ένα «γκελ» της τάξεως του +4%. Για να κεφαλαιοποιήσει τα κέρδη εν όψει των δύο επόμενων ντιμπέιτ (στις 9 και 19 Οκτωβρίου) το επιτελείο της ετοιμάζει καταιγισμό από τηλεοπτικά σποτ στις αμφίρροπες Πολιτείες με στόχο τους ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης.
Νικήτρια στο Φορολογικό
Ηδη κατάφερε μια σημαντική νίκη έναντι του Τραμπ στο φορολογικό, που μονοπώλησε τα θέματα οικονομίας στο ντιμπέιτ. Καλά προετοιμασμένη και πολύ ψύχραιμη, γκρέμισε τον μύθο ότι ο Τραμπ θα επιτεθεί στους πλούσιους και τους δυνατούς επειδή η καρδιά του είναι με τους «μικρούς», λέγοντας πως το φορολογικό πρόγραμμά του είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε «να δώσει τρισεκατομμύρια σε ανθρώπους σαν τον ίδιο».
Εξήγησε το δικό της σχέδιο, που είναι εφικτό και κοστολογημένο. Υπόσχεται να αυξήσει τους φόρους για τους πλούσιους για να χρηματοδοτήσει σειρά κοινωνικών προγραμμάτων, όπως κατώτατο εθνικό μισθό, θέσπιση οικογενειακής άδειας μετ’ αποδοχών και μαζικές επενδύσεις σε υποδομές. Για να βρει τα κεφάλαια θα απαιτήσει οι εκατομμυριούχοι να πληρώνουν τουλάχιστον το 30% του εισοδήματός τους σε φόρους και θα επιβάλει ένα επιπλέον 4% προσαύξηση για τα άτομα με εισόδημα άνω των 5 εκατ. δολαρίων. Θα μειώσει εκπτώσεις και φοροαπαλλαγές στο 28% και θα αυξήσει τους φόρους των κερδών κεφαλαίου για τους επενδυτές με υψηλά εισοδήματα.
Συνολικά το κορυφαίο 1% των νοικοκυριών – που δηλώνει πάνω από 730.000 δολάρια τον χρόνο – θα δει φορολογική επιβάρυνση άνω των 78.000 δολαρίων κατά μέσον όρο, ενώ οι φόροι θα μειωθούν για τη μεσαία τάξη. Σε αντίθεση με τα σχέδια του Τραμπ, που προβλέπουν μειώσεις φόρων για τους πλουσίους με το κλασικό νεοφιλελεύθερο επιχείρημα ότι έτσι δημιουργούνται θέσεις εργασίας.
Ο Τραμπ εκμεταλλεύεται τον φόβο και την οργή πολλών, ιδίως των λευκών, Αμερικανών που βλέπουν τα εισοδήματά τους να μειώνονται μετά την κρίση του 2008. Αλλά στο ντιμπέιτ δεν είχε τα επιχειρήματα για να πείσει. Και δεν αναφέρθηκε καν στο πιο διαβόητο σχέδιό του, την ανέγερση ενός «μεγάλου τείχους» κατά μήκος των συνόρων των ΗΠΑ με το Μεξικό, ούτε μίλησε περί απέλασης 11 εκατομμυρίων παράνομων μεταναστών που ζουν στις ΗΠΑ – ίσως γιατί δεν μπορεί να εξηγήσει πώς θα το πετύχει αυτό.
Αποδομώντας τον Ντόναλντ
Και φυσικά η Χίλαρι έκανε το παν για να αναδείξει τα μειονεκτήματα του Τραμπ. Είναι πολλά και γνωστά: ρατσισμός, αυταρχισμός, λαϊκισμός, επιθετική άγνοια και θρίαμβος της απρέπειας. Στοχεύοντας στους αναποφάσιστους του μεσαίου χώρου, τον παρουσίασε ως μισογύνη, εχθρό της εργατικής τάξης, εντελώς άπειρο και πολύ επικίνδυνο για τη χώρα. Πράγματι το ενδεχόμενο να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ ο 70χρονος λαϊκιστής κροίσος προκαλεί ανατριχίλα σε πολλούς ψηφοφόρους του μεσαίου χώρου.
Η τελευταία δημοσκόπηση των NBC/Wall Street Journal δείχνει ότι το ποσοστό απόρριψης για τον Τραμπ βρίσκεται στο 65%. Φαβορί στις δημοσκοπήσεις από την αρχή, η Χίλαρι διατηρεί προβάδισμα σε όλα τα εθνικά γκάλοπ: 46,6% έναντι 42,8% στο τελευταίο για το CBC. Προηγείται επίσης σε όλες τις αμφίρροπες Πολιτείες (Βόρεια Καρολίνα, Οχάιο, Φλόριδα, Πενσιλβάνια), αυτές που κρίνουν τις προεδρικές εκλογές.

 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΑΝΩΛΕΘΡΙΑ
Ο θυμωμένος κροίσος ήταν έτοιμος να της φωνάξει: «Απολύεσαι!..»
«Ενα χαρτομάντιλο για τον Τραμπ, γρήγορα…» Το χάσταγκ #Trumpsniffles (το συνάχι του Τραμπ) έκανε θραύση προτού τελειώσει το ντιμπέιτ, με τον κόσμο να γελάει και να αναρωτιέται γιατί ακούγεται έτσι ο υποψήφιος. Αλλεργία, κρυολόγημα; Ο,τι και αν ήταν, ο Τραμπ ρουθούνιζε και ξεφύσαγε αγκομαχώντας.
Ακουγόταν βραχνός, επιθετικός, γύριζε τα μάτια προς τα πάνω, φώναζε, χειρονομούσε, διέκοπτε. Επικοινωνιακά η πρώτη τηλεμαχία ήταν μια πανωλεθρία για τον κροίσο, που έχασε στα σημεία απέναντι σε μια καλά προετοιμασμένη, ήρεμη και μονίμως χαμογελαστή αντίπαλο. Η Χίλαρι Κλίντον φαινόταν να το απολαμβάνει. Είπε κάποια αστεία και τη φράση«Ντόναλντ, το ξέρουμε ότι ζεις στη δική σου πραγματικότητα…» ενώ εκείνος φορούσε ένα ζοφερό, άγριο πρόσωπο. Η αντίθεση ήταν εντυπωσιακή και η οθόνη, χωρισμένη στα δύο, την έδειχνε καθαρά.
Σε επίπεδο ουσίας ο Τραμπ δεν κατόρθωσε να φέρει, και να κρατήσει, την κουβέντα εκεί που τον συνέφερε. Αν ήθελε να δείξει ότι η Κλίντον είναι μια διεφθαρμένη πολιτικός του κατεστημένου, που λέει συνέχεια ψέματα και «της αξίζει μια θέση στη φυλακή, και όχι στον Λευκό Οίκο» (όπως γράφει συχνά στο Twitter) απέτυχε παταγωδώς.
Η Κλίντον ρωτήθηκε, φυσικά, για τον ιδιωτικό server με τον οποίο έβλεπε στο σπίτι απόρρητα e-mail όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών. Ηταν ένα «λάθος» είπε, και «αν έπρεπε να το κάνω ξανά, θα το έκανα προφανώς διαφορετικά». Φάνηκε ειλικρινής, ζητώντας ανοιχτά συγγνώμη. Ο Τραμπ πάσχισε, μάταια, να κρατήσει το θέμα ζωντανό. «Ηταν κάτι περισσότερο από ένα λάθος!» φώναζε, αλλά το παράθυρο το είχε κλείσει η Κλίντον, τελειώνοντας σε δύο λεπτά το ζήτημα που την κατατρύχει από τότε που ανακοίνωσε την υποψηφιότητά της.
Η κουβέντα άναψε με τις φορολογικές δηλώσεις που δεν έχει δώσει στη δημοσιότητα ο Τραμπ. Η Χίλαρι εννόησε ότι έχει λόγους που δεν το κάνει – ίσως επειδή ο μεγιστάνας δεν πλήρωνε φόρους. «Ναι, ίσως επειδή είμαι έξυπνος!» κοκορεύτηκε εκείνος, στη χειρότερη στιγμή του. Οταν του είπε ότι έχει χρεοκοπήσει έξι φορές, αφήνοντας στον δρόμο χιλιάδες εργαζομένους, ο Τραμπ πάλι δεν συγκρατήθηκε: «Αυτό λέγεται μπίζνες!» της πέταξε.«Σχεδόν τον έβλεπες να μισοκλείνει τα μάτια, έτοιμος να της φωνάξει: Απολύεσαι! όπως έκανε στο τηλε-ριάλιτι που έπαιζε» είπε ένας σχολιαστής στο CBS. Και φυσικά η Κλίντον θύμισε ξανά και ξανά ότι αυτός είναι ο άνθρωπος που έχει αποκαλέσει γυναίκες «χοντρές γουρούνες, σκύλες, παραδουλεύτρες… και έχει πει ότι η εγκυμοσύνη δεν βολεύει τους εργοδότες…».

Η Χίλαρι έδειξε επίσης ότι η καλή προετοιμασία μετράει. «Ντόναλντ, εγώ ήρθα εδώ προετοιμασμένη. Και ξέρεις για τι άλλο έχω προετοιμαστεί; Για να γίνω πρόεδρος» του είπε κάποια στιγμή. «Η τεμπελιά και η αλαζονεία του Τραμπ τον οδήγησαν σε ένα αυτοσχεδιαστικό, χαοτικό σόου. Εκείνη του έστηνε ψύχραιμα τις παγίδες και αυτός έπεφτε μέσα κάθε φορά, δίνοντας αμυντικές και μπερδεμένες απαντήσεις. Εδειχνε νευρικός, ταραγμένος – τη διέκοψε πάνω από 50 φορές σε 90 λεπτά, ενώ η Χίλαρι ήταν ήρεμη, σίγουρη για τον εαυτό της» έγραψαν οι «New York Times». Τα ταμπλόιντ ήταν πιο σκληρά. Με «τρωγλοδύτη της νεολιθικής εποχής που μπαίνει γυμνός, κρατώντας μόνο το ρόπαλο, σε ναρκοπέδιο σύγχρονου πολέμου» τον παρομοίασε η «NY Daily News», που κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο «Και χαμένος και γκρινιάρης!».
 

Τζούλιαν Ζέλιζερ, καθηγητής Ιστορίας στο Πρίνστον
«Ο φόβος για πιθανή επιτυχία του Τραμπ είναι ισχυρό επιχείρημα υπέρ της Κλίντον»

«Πώς κρίνετε το πρώτο ντιμπέιτ; Και πόσο μπορεί να επηρεάσει τη γνώμη των ψηφοφόρων;» ρωτήσαμε τον Τζούλιαν Ζέλιζερ, καθηγητή Ιστορίας στο Πρίνστον και σχολιαστή στο CNN.

«Είναι σαφές ότι η Χίλαρι Κλίντον κέρδισε τις εντυπώσεις σε επίπεδο επικοινωνίας και ουσίας. Οι καλύτερες στιγμές για τον Τραμπ ήρθαν στην πρώτη μισή ώρα, όταν της επιτέθηκε επειδή υπερασπίζεται αντιλαϊκές συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου. Υπάρχουν όμως σοβαροί λόγοι που οι υποστηρικτές της Κλίντον είναι πολύ ικανοποιημένοι με την απόδοσή της. Σε πολλά σημεία ο Τραμπ φαινόταν ενοχλημένος και θυμωμένος. Εχασε την ψυχραιμία του, ενώ εκείνη εμφανίστηκε σταθερή, καλά προετοιμασμένη και του επιτέθηκε με μεθοδική ακρίβεια. Η Κλίντον κατάφερε να εγείρει ερωτήματα σχετικά με την προσωπικότητά του και τις επιδόσεις του στις επιχειρήσεις, τις χρεοκοπίες του που άφησαν χιλιάδες εργαζομένους χωρίς δουλειά κ.τ.λ. Και οι καλύτερες στιγμές της ήταν όταν του επιτέθηκε για ρατσισμό και μισογυνισμό. Αλλά το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Κλίντον παραμένει η δυναμική της στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων επειδή προηγείται σε όλες τις κρίσιμες αμφίρροπες Πολιτείες. Είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει το παιχνίδι με τα ντιμπέιτ. Και είναι σαφές ότι αυτή η συζήτηση δεν είχε το είδος της δραματικής στιγμής που θα αναμορφώσει ριζικά την κοινή γνώμη».
 
Ποια είναι τα ισχυρά χαρτιά της Κλίντον και ποιες οι μεγαλύτερες αδυναμίες της;
«Η εμπειρία της, το ολοκληρωμένο πρόγραμμα και το γεγονός ότι είναι γυναίκα μετράνε υπέρ της. Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι αν εκλεγεί θα γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό καθιστά την υποψηφιότητά της πραγματικά ιστορική. Η εκλογή της θα σηματοδοτήσει ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός σε ένα έθνος όπου οι γυναίκες δεν είχαν καν τη δυνατότητα να ψηφίσουν ως το 1920 και όπου η ανισότητα των φύλων και ο σεξισμός παραμένουν μέρος της εθνικής κουλτούρας. Μεγάλη αδυναμία της είναι ότι ενσαρκώνει το πολιτικό κατεστημένο σε μια στιγμή που οι Αμερικανοί είναι θυμωμένοι με το σύστημα. Το πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη. Εχει τη φήμη ότι κρύβει πράγματα. Οτι συγκαλύπτει αντί να παίρνει το ρίσκο να είναι πιο ανοιχτή».
 
Πού οφείλεται η απρόσμενη επιτυχία του «φαινομένου Τραμπ»; Ποια είναι η αχίλλειος πτέρνα του;
«Ο Τραμπ έχει μια πανούργα αίσθηση για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα σύγχρονα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εχει την παράξενη ικανότητα να κάνει δηλώσεις που κυριαρχούν για μέρες και να προβάλλει επιχειρήματα που αιχμαλωτίζουν την προσοχή. Δεν φοβάται να υποστηρίξει ανορθόδοξες απόψεις και ξέρει πώς να μιλάει κατευθείαν στον θυμό που υπάρχει στο εκλογικό σώμα. Είναι πρόθυμος να πει τα πράγματα που μερικοί ψηφοφόροι θέλουν να ακούσουν, χωρίς όρια ως προς τι είδους ρητορική θα χρησιμοποιήσει. Από την άλλη, φλερτάρει ασύστολα με τον εξτρεμισμό. Οι δηλώσεις του για τους μετανάστες, τις γυναίκες και τους μουσουλμάνους χαϊδεύουν τα πιο ρατσιστικά, σεξιστικά και ξενοφοβικά ένστικτα του κόσμου. Ο Τραμπ είναι απρόβλεπτος, ασταθής και παραμένει άγνωστο το τι μπορεί να κάνει αν μπει στον Λευκό Οίκο. Αυτό σημαίνει ότι, σε κάποιο βασικό επίπεδο, είναι ένα μεγάλο ρίσκο. Κάτι που δίνει στους Δημοκρατικούς ένα σημαντικό άνοιγμα για να εκμεταλλευθούν τις αμφιβολίες του εκλογικού σώματος. Επειτα είναι και η άγνοια που έχει επιδείξει σε κάποια σοβαρά θέματα πολιτικής. Εδώ η σύγκριση είναι συντριπτική απέναντι στην Κλίντον. Θα ήταν λάθος να υποτιμήσουμε τον Τραμπ για άλλη μία φορά, αλλά νομίζω ότι ο φόβος για πιθανή επιτυχία του είναι ισχυρό επιχείρημα υπέρ της. Κάνει πιο ισχυρή τη βούληση πολλών ψηφοφόρων να διαδεχθεί εκείνη τον Ομπάμα».