Πώς εξηγεί η αμερικανική εταιρία αναλύσεων τις ρωσικές κινήσεις
Στις 11 Δεκεμβρίου η αυξανόμενη παρουσία της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή ήταν σε πλήρη διάσταση, όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν επισκέφθηκε μέσα σε μια ημέρα τρεις βασικές χώρες της Μέσης Ανατολής. Ο Ρώσος πρόεδρος ταξίδεψε στη Συρία, με μια γρήγορη στάση στην Αίγυπτο, για να ολοκληρώσει τα ταξίδια της ημέρας στην Τουρκία. Συναντήθηκε με τους ομολόγους του προέδρους και στις τρεις χώρες, την ώρα που οι οικονομικές, οι στρατιωτικές και οι πολιτικές συμφωνίες που συζήτησε ανέδειξαν τον ρόλο της Ρωσίας στην περιοχή. Καθώς η Ρωσία έχει τους δικούς της λόγους να ενισχύσει τις σχέσεις της με τη Συρία, την Αίγυπτο και την Τουρκία, επωφελείται παράλληλα από το να είναι ορατή εκεί, όπου ο περιφερειακός αντίπαλός της, οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι.
Η διπλωματική εμβέλεια της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή ποικίλλει σημαντικά ανά χώρα. Η σχέση της με στρατηγικές δυνάμεις, όπως το Ιράν πηγαίνει πίσω αιώνες, ενώ, για παράδειγμα, εξελίσσεται η επιδίωξή της για μια ισχυρή σχέση με τη Σαουδική Αραβία. Η σχέση της Ρωσίας με την Τουρκία έχει δώσει και εντάσεις και καρπούς ανάλογα με την περίπτωση κάθε φορά. Όμως, αυτό που εντυπωσιάζει με τη ρωσική διπλωματία τα τελευταία δύο χρόνια είναι το πώς η διπλωματική παρουσία της Μόσχας έχει γεμίσει την περιοχή. Η δραστηριότητά της σε περιοχές, όπως τα παλαιστινιακά εδάφη, τη Λιβύη, το Ισραήλ, τον Λίβανο, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία θυμίζουν σε κάποιο βαθμό την έντονη παρουσία της Σοβιετικής Ένωσης στην περιοχή. Η αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες που φαίνεται να θέλουν μειώσουν τις περιφερειακές δεσμεύσεις τους και να επικεντρωθούν σε άλλα ζητήματα, όπως η στροφή προς την Ασία αντί της ενασχόλησης με τις «φωτιές» της Μέση Ανατολή, είναι αισθητή και ενισχύεται από την ταυτόχρονη εμφάνιση της Ρωσίας παντού.
Και στις τρεις χώρες που επισκέφθηκε ο Πούτιν, οι ρωσικοί στόχοι έρχονται σε αντίθεση με τους στόχους των Ηνωμένων Πολιτειών ή η σχέση είναι πιο ρεαλιστική εκεί, όπου η σχέση της Ουάσινγκτον είναι λιγότερο (ρεαλιστική), και πιο ισχυρή ως προς κάποια συγκεκριμένα ονόματα. Στη Συρία, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαδραματίζουν έναν ισχυρό ρόλο στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, αλλά έχουν απομακρυνθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από την εμφύλια σύγκρουση, γεγονός που τους δίνει λιγότερη ισχύ στο να επιφέρουν οποιαδήποτε πολιτική λύση, η οποία θα είναι ευθυγραμμισμένη με τα αμερικανικά συμφέροντα. Στο μεταξύ, η Ρωσία θα φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την Τουρκία, το Ιράν και τη συριακή κυβέρνηση, επιδιώκοντας μια πολιτική διευθέτηση. Στην Τουρκία, η θερμή σχέση της Ρωσίας βρίσκεται σε αντίθεση με την ψυχρότητα που ταλαιπωρεί σήμερα τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας (αν και η σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας έχει διακυμάνσεις). Καθώς οι πολιτικές για τη Συρία τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και από τη Ρωσία έχουν απογοητεύσει την Τουρκία, η Ρωσία έχει γίνει περισσότερο απαραίτητη στην επίτευξη αυτού που θέλει η Άγκυρα: μια πολιτική διευθέτηση που αρνείται το ομοσπονδιακό κράτος στους Κούρδους της Συρίας. Από τη στενή σχέση της Μόσχας με τη Δαμασκό, κάτι το ξεκάθαρο στα πολλά τετ-α-τετ του Πούτιν και του Προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ τους τελευταίους μήνες, υπάρχει πιθανότητα να προσφέρει η Ρωσία στην Τουρκία αυτό που χρειάζεται από τη συριακή σύγκρουση.
Η σχέση της Ρωσίας με την Τουρκία είναι σημαντική πέρα από την αντίθεση της με τη σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας, αλλά η Ρωσία απολαμβάνει την ενίσχυση της εικόνας της ως μεσολαβητή, συνομιλητή και φίλο, όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίζονται να κάνουν το ίδιο. Επίσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν σκληρά να πιέσουν την Τουρκία και τις άλλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής να βελτιώσουν τη συμπεριφορά τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στηριζόμενες ωστόσο πάνω τους για να σηκώσουν το της αμερικανικής περιφερειακής πολιτικής. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προωθούν μια ακόμη πιο σκληρή συμφωνία για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τους συμμάχους τους στη Μέση Ανατολή. Η Ρωσία αδιαφορεί για το ζήτημα, προς μεγάλη ανακούφιση των περιφερειακών εταίρων της.
Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει τη στρατηγική παρουσία της στη Συρία για να εμβαθύνει τις σχέσεις της σε ολόκληρη την περιοχή. Η Αίγυπτος, η οποία εδώ και χρόνια στρέφεται πότε προς τη Ρωσία, πότε προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για εξωτερική ασφάλεια και οικονομικές συμφωνίες, ξαναστρέφεται προς τη Ρωσία. Υπάρχει σε εξέλιξη σχέδιο για την κατασκευή ενός ρωσικού πυρηνικού σταθμού στην Αίγυπτο, με τον Πούτιν στις 11 Δεκεμβρίου να δηλώνει ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να αποκαταστήσει, μετά από μια διετή διακοπή, τις πτήσεις της πολιτικής αεροπορίας στην Αίγυπτο. Μια συμφωνία που, αν οριστικοποιηθεί, θα επιτρέψει στη Ρωσία να χρησιμοποιεί τις αιγυπτιακές στρατιωτικές βάσεις, ενισχύοντας τη σημασία της Αιγύπτου για τη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην περιοχή.
Η αυξημένη παρουσία και η διπλωματική ενέργεια δεν σημαίνει –φυσικά- ότι η Ρωσία μπορεί να επιτύχει ό, τι θέλει στη Μέση Ανατολή. Η Μόσχα έχει πολύ μικρή ιστορία στην άσκηση «ήπιας δύναμης» για την πλήρη επίτευξη των στόχων της στην περιοχή, και παρά τη σταθεροποίηση της ρωσικής θέσης στη Συρία, η αμερικανική στρατιωτική και διπλωματική παρουσία στη Μέση Ανατολή εξακολουθεί να υπερέχει έναντι της ρωσικής. Το τάιμινκ για το ταξίδι-αστραπή του Πούτιν συνδέεται επίσης με τη ρωσική εσωτερική πολιτική, με τις προεδρικές εκλογές να πλησιάζουν τον Μάρτιο του 2018. Ο Πούτιν χρησιμοποιεί τις επιτυχίες της Ρωσίας στη Συρία για την προώθηση του παγκόσμιου ρόλου της Μόσχας, όσο συνεχίζεται η αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και για την ενίσχυση της ρωσικής εικόνας μετά το σκάνδαλο ντόπινγκ των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων. Η Ρωσία θα ανακαλύψει ότι υφίστανται όρια, καθώς επιδιώκει να εμβαθύνει την παρουσία της στη Μέση Ανατολή – για παράδειγμα, η ειρηνευτική διαδικασία στη Συρία θα σταματήσει. Στο Ιράν, την Αίγυπτο και την Τουρκία, οι σχέσεις με τη Μόσχα αναμφισβήτητα θα ξαναγυρίσουν σε ένα λιγότερο εγκάρδιο στάτους. Η Ρωσία, ωστόσο, οικοδομεί μια βαθύτερη οικονομική συνιστώσα σε αυτές τις σχέσεις για να βοηθήσει στην άμβλυνση οποιωνδήποτε περιορισμών.
Στα κράτη της Μέσης Ανατολής, η Ρωσία επιχειρεί να παρουσιάσει τον εαυτό της ως έναν καλοπροαίρετο μεσολαβητή – μια υπερδύναμη που δεν παρεμβαίνει στο εσωτερικό, αλλά μπορεί να προσφέρει βοήθεια σε διπλωματικό, οικονομικό επίπεδο και σε επίπεδο ασφαλείας. Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία επωφελείται από το κενό που δημιουργήθηκε από την στρατηγική των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή, η οποία παρουσιάζει σαφή μονομέρεια υπέρ της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ.
