Tou Βαρβιτσιώτη Ι, Επικεφαλής της ομάδας ευρωβουλευτών της ΝΔ, Πρόεδρο του Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και πρώην Υπουργό Παιδείας

Το μεγάλο όραμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν η Ενωμένη Ευρώπη και η ένταξη της Ελλάδος σ' αυτήν. Μερικοί υποστηρίζουν ότι το όραμα γεννήθηκε στα χρόνια της παραμονής του στο Παρίσι. Αντίθετα πιστεύω ότι η επιδίωξη της εντάξεως της Ελλάδος στην πορεία των δυτικοευρωπαϊκών κρατών ξεκίνησε στα χρόνια 1955-1963.

Το πρώτο βήμα έγινε με την υπογραφή στις 30 Μαρτίου 1961 της Συμφωνίας Συνδέσεως Ελλάδος – ΕΟΚ. Τότε ο Καραμανλής μιλώντας στη Βουλή μεταξύ άλλων είπε: «ότι η σύνδεση της Ελλάδας με την ΕΟΚ θα οδηγήσει βαθμιαίως στην εξομοίωση των συνθηκών διαβιώσεως των Ελλήνων με εκείνες των προηγμένων κρατών της Δυτικής Ευρώπης». Τότε ακόμη δεν είχα αναμιχθεί στην πολιτική. Όμως η κίνηση αυτή του Πρωθυπουργού με ενθουσίασε, καθώς και όλους τους φίλους μου που διαπιστώναμε ότι ο Καραμανλής έχει όραμα. Αργότερα – βουλευτής πλέον – άρχισε να λειτουργεί η προβλεπόμενη από την Συμφωνία Συνδέσεως «Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελλάδος – ΕΟΚ» στην οποία τοποθετήθηκα ως μέλος και στις εργασίες της οποίας και στις οκτώ συνόδους της είχα συμμετάσχει. Τότε συνειδητοποίησα τα μεγάλα οικονομικά οφέλη τα οποία θα προκύψουν για τον Τόπο μας.

Η τελευταία σύνοδος της Επιτροπής έγινε την 1 Απριλίου 1967 στη Θεσσαλονίκη όταν πλέον είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται τα μαύρα σύννεφα της επερχόμενης εκτροπής. Όπως ήταν φυσικό μετά την επιβολή της δικτατορίας η Κοινότητα «πάγωσε» τη συμφωνία Συνδέσεως. Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και αφού είχαν διενεργηθεί οι εκλογές του Νοεμβρίου 1974 που είχαν απολήξει σε περηφανή νίκη της Νέας Δημοκρατίας ο Πρωθυπουργός με επιστολή του υποβάλλει προς τον Πρόεδρο της Επιτροπής την αίτηση της Ελλάδας για πλήρη ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

Η ενέργεια αυτή του Καραμανλή συνάντησε την σφοδρή αντίδραση του ΚΚΕ αλλά και τη σφοδρότερη του ΠΑΣΟΚ. Ενώ τα άλλα κόμματα της αντιπολιτεύσεως η Ένωση Κέντρου (ΕΔΗΚ), η ΕΔΑ και το ΚΚΕ Εσωτερικού υποστήριξαν την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας. Έφθασε μάλιστα ο Αν. Παπανδρέου σε ομιλία του να υποστηρίξει ότι με τη συμφωνία εντάξεως θα παραχωρηθούν κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην Τουρκία.

Η λυσσαλέα αυτή αντιπολίτευση έδινε επιχειρήματα στις εκτός της χώρας δυνάμεις που ήσαν αντίθετες στην ένταξη της Ελλάδας. Ο Καραμανλής ήθελε οι διαπραγματεύσεις να τερματισθούν όσο το δυνατόν συντομότερα. Φοβόταν ότι οι μανδαρίνοι θα έβρισκαν επιχειρήματα για να τορπιλίσουν την ενταξιακή πορεία της Ελλάδας. Φοβόταν ακόμη ότι με την πάροδο του χρόνου θα ξεθώριαζε «το ελληνικό θαύμα» όπως είχε αποκληθεί η αναίμακτη επαναφορά της δημοκρατίας και η οποία είχε «χρεωθεί» στη δική του προσωπικότητα.

Ο Καραμανλής είχε πλήρη επίγνωση των δυσχερειών αυτών. Γι' αυτό άρχισε να επισκέπτεται τις πρωτεύουσες των 9 κρατών – μελών προκειμένου να έχει συνομιλίες με τους πρωθυπουργούς τους. Όπως ήταν φυσικό η περιοδεία του Καραμανλή άρχισε από το Παρίσι όπου είχε ζήσει τα δέκα χρόνια της αυτοεξορίας του. Η υποδοχή την οποία του επεφύλαξε ο Γάλλος Πρόεδρος ήταν ενθουσιαστική. Ο Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εστέν από την πρώτη στιγμή υποσχέθηκε την αμέριστη συμπαράστασή του στην Ευρωπαϊκή προσπάθεια του Καραμανλή.

Όταν κάποτε ο Καραμανλής αναφέρθηκε στην περίοδο εκείνη είπε: «Ο Ζισκάρ μας βοήθησε μέχρις σκανδάλου».

Ο επόμενος σταθμός ήταν η Βόννη. Ο Καραμανλής γνώριζε ότι η επίσκεψη αυτή δεν θα ήταν τόσο ευχάριστη. Ο γερμανός Καγκελάριος, ο Χέλμουτ Σμιτ, σοσιαλδημοκράτης ήταν ισχυρή προσωπικότητα. Ήταν μαζί με την Γαλλία η κινητήρια δύναμη της Ευρώπης που όμως συμμετείχε με πολύ μεγαλύτερα ποσά στην προϋπολογισμό της Κοινότητας.

Ο Καραμανλής είχε πληροφορηθεί από τον Πρωθυπουργό του Λουξεμβούργου Γκαστόν Τόρν που ήταν και μεγάλος θαυμαστής του, ότι σε μια συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όταν εθίγη το θέμα της εντάξεως της Ελλάδος ο Γερμανός Καγκελάριος είχε πει: «Για να μπει η Ελλάδα στην Ευρώπη πρέπει να περάσει πάνω από το πτώμα μου (over my dead body)». Όταν πολύ αργότερα ο Γκαστόν Τορν τον Μάιο του 1999 επισκέφθηκε την Αθήνα σε μια μακρά συνομιλία που είχαμε μου επιβεβαίωνε πλήρως το παραπάνω γεγονός.

Δεν γνωρίζω τι ελέχθη στη συνομιλία εκείνη. Γεγονός πάντως είναι ότι μετά από αυτήν ο Χέλμουτ Σμιτ στήριξε ανεπιφύλακτα τον Ζισκάρ ντ' Εστέν που ήταν ο πρωταγωνιστής της ελληνικής εντάξεως.

Όταν αργότερα σε κάποιο ταξίδι μου στο Αμβούργο, με την ευκαιρία ενός σεμιναρίου στο οποίο ήμουν εισηγητής, είχα την τύχη να συνομιλήσω με τον Χέλμουτ Σμίτ, όταν πια είχε αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική μου είπε: «Τι νομίζετε ότι μπήκατε εσείς οι Έλληνες στην Ευρώπη; Ο Καραμανλής μπήκε. Όταν τον είδα για πρώτη φορά μου έκανε βαθειά εντύπωση πόσο Ευρωπαίος ήταν. Και είπα μέσα μου Αξίζει να τον στηρίξω διότι είναι ο μόνος άνθρωπος που μπορεί να κάνει τους Έλληνες Ευρωπαίους. Έκτοτε, συνέχισε ο Σμιτ, έχω βαθειά εκτίμηση στο πρόσωπο αυτό που αν ήταν υπήκοος ενός μεγαλύτερου κράτους θα διαδραμάτιζε τεράστιο ρόλο στα ευρωπαϊκά πράγματα».

Ο Καραμανλής δεν αρκέστηκε στις δύο αυτές επισκέψεις. Επισκέφθηκε όχι μια αλλά περισσότερες φορές τους ηγέτες και των εννέα (τότε) κρατών – μελών της ΕΟΚ. Στο μικρό αυτό οδοιπορικό δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν όλες οι δυσκολίες που αντιμετώπισε η διαπραγματευτική διαδικασία. Τελικά, ύστερα από τριών περίπου ετών διαπραγματεύσεις όλες οι αντιδράσεις εξουδετερώθηκαν και η συμφωνία εντάξεως υπογράφτηκε στις 28 Μαΐου 1979 σε μια λαμπρή τελετή που έγινε στο Ζάππειο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελετή αυτή δεν παρέστησαν ούτε το ΠΑΣΟΚ ούτε το ΚΚΕ που επίσης αποχώρησαν από τη συζήτηση στη Βουλή για την Επικύρωση της Συμφωνίας Εντάξεως.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα κατά την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα έτυχε προνομιακής μεταχείρισης. Διότι:

1. Είναι η μόνη χώρα που έγινε δεκτή ως πλήρες μέλος από το Συμβούλιο Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων παρά την αντίθετη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σε όλες τις άλλες διευρύνσεις προϋπόθεση για την ένταξη ήταν η σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

2. Η Ελλάδα εντάχθηκε μόνη της στην τότε ΕΟΚ. Δεν υπήρξε καμία άλλη παρόμοια περίπτωση. Διότι σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η ένταξη έγινε καθ' ομάδας (1973 Δανία – Ιρλανδία – Ηνωμ. Βασίλειο, 1981 Ελλάς, 1986 Ισπανία – Πορτογαλία, 1995 Αυστρία – Φινλανδία – Σουηδία, 2004 δέκα κράτη, 2007 Ρουμανία – Βουλγαρία)

3. Για την Ελλάδα απαιτήθηκε ο μικρότερος χρόνος διαπραγματεύσεων για να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι για την Ελλάδα οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν στο μισό χρόνο από εκείνον που απαιτήθηκε για την Ισπανία και την Πορτογαλία.

Σήμερα οι αρνητές της πολιτικής Καραμανλή έχουν μεταβληθεί στους πλέον φανατικούς υποστηρικτές της. Ήταν άραγε τόσο κοντόφθαλμοι όταν αγωνίζονταν εναντίον της; Απλά ήθελαν να πολεμήσουν με κάθε τρόπο και μέσο τον μεγάλο οραματιστή Κ. Καραμανλή στον οποίο ο Τόπος οφείλει εκτός των άλλων την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή οικογένεια.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση της εφημερίδας «Η Καθημερινή» 1979-2009: ΕΛΛΑΔΑ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ. 30 ΧΡOΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ