Γράφει ο Νίκος Ρολάνδης

 

To be or not to be (Να είναι κανείς ή να μην είναι)

Πρόσφατα, όταν πέθανε ο NeilArmstrong, κάθισα και κοιτούσα το φεγγάρι.  Αισθάνθηκα προς στιγμή πως πέθανε μαζί του ο χώρος και ο χρόνος.  Αναλογίστηκα για λίγο τον πελώριο κόσμο που μας περιβάλλει.  Το ένα τρισεκατομμύριο γαλαξίες που βρίσκονται τριγύρω μας, που ο καθένας είναι φορτωμένος με εκατό δισεκατομμύρια ήλιους.  Ένας από αυτούς, χαμένος στο «πουθενά», είναι και ο δικός μας ήλιος, κάπου είναι η γη, η Κύπρος, ο Χριστόφιας, ο Αναστασιάδης, κάπου  και εμείς… οι υπόλοιποι.

Τον επόμενο χρόνο θα κάνουμε το βηματισμό μας προς τον έβδομο μας Πρόεδρο.  Το «βήμα» αυτό της Κύπρου δεν θα είναι το «γιγάντιο άλμα της ανθρωπότητας» όπως το περιέγραψε ο NeilArmstrongτη στιγμή που πατούσε το φεγγάρι.  Θα είναι το «μικρό βήμα του ανθρώπου».  Γιατί μικρή και ασήμαντη είναι και η χώρα μας.

Ο νέος πρόεδρος θα είναι ο έβδομος στη σειρά.  Ο αριθμός «επτά» στον αρχαίο κόσμο είχε τη δική του μαγική γοητεία.  Στην αρχαία Ελλάδα επτά ήσαν οι μεγάλοι σοφοί, επτά τα θαύματα του κόσμου και, σύμφωνα με τους Πυθαγόρειους, ο αριθμός «επτά» ήταν το σύμβολο της τελειότητας.  Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου λοιπόν, ο έβδομος στη σειρά θα χρειασθεί και σοφία και τελειότητα, αλλά και το «θαύμα».  Γιατί μετά από μια δραματική διαδρομή 53 χρόνων (1960-2013), η Κύπρος θα χρειασθή το «όγδοο θαύμα» για να μπη στην ορθή τροχιά.

Τι θα παραλάβει, λοιπόν, ο νέος πρόεδρος; 

  1.  Το κυπριακό πρόβλημα:  Πολύ κοντά στην απόλυτη καταστροφή.  Η ουσία του θέματος έγκειται στο γεγονός πως ούτε οι ελληνοκύπριοι ούτε οι τουρκοκύπριοι είχαν ποτέ το πολιτικό θάρρος να παραδεχθούν τα λάθη και τις αμαρτίες τους κατά την πρώτη δεκατετραετία της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Η χώρα μας, για μας που ζήσαμε τα χρόνια εκείνα, δεν αποτέλεσε ποτέ την κοινή πατρίδα όλων των κυπρίων, όπως προνοούσαν οι Συμφωνίες του 1960 και το Σύνταγμα, που δέχτηκε ο Μακάριος και η συντριπτική πλειοψηφία του λαού που τον ψήφισε.  Για πολλούς ελληνοκύπριους το «φωτεινό αστέρι» ήταν η Ελλάδα και τα ιδεώδη της.  Για τους τουρκοκύπριους ήταν η «Μεγάλη μητέρα Τουρκία».  Έτσι, η ελληνοκυπριακή ηγεσία το 1963 αποπειράθηκε να τροποποιήσει το Σύνταγμα, ανατρέποντας τη συνταγματική τάξη.  Επίσης η Βουλή των Αντιπροσώπων το 1967 ψήφισε ομόφωνα, αντίθετα με το Σύνταγμα, πως «δεν θα αναστείλει τον αγώνα μέχρις ότου ο αγώνας αυτός ευοδωθεί δια της ενώσεως ολόκληρης της Κύπρου μετά της μητρός πατρίδος» (Ελλάδας).  Παράλληλα οι τουρκοκύπριοι, παραβιάζοντας μαζικά το Σύνταγμα, αγωνίζονταν με όλους τους τρόπους για τη διχοτόμηση της Κύπρου.  Το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή του 1974 αποτέλεσαν τη χαριστική βολή.  Στα χρόνια που ακολούθησαν χάθηκαν καλές ευκαιρίες για επανένωση της χώρας.  Σήμερα, καταλήξαμε να ζούμε μια τραγική πραγματικότητα που, δυστυχώς, δεν αντιλαμβάνονται ή δεν θέλουν να αντιληφθούν πολλοί ελληνοκύπριοι πολιτικοί:  Οι δύο κοινότητες ζουν χωριστά για μισό σχεδόν αιώνα η κάθε μια στο δικό της κόσμο, χωρίς καμιά ουσιαστική επαφή, χωρίς κοινούς στόχους και με τις συνομιλίες στο πουθενά.   Πως θα αναστραφή (αν δεν είναι ήδη πολύ αργά) αυτή την κατάσταση;  Θα χρειασθή πολλή σοφία και τόλμη ο νέος Πρόεδρος.  Η σημερινή κατάσταση μπορεί να είναι επιφανειακά ήρεμη, μπορεί όμως οποτεδήποτε να καταστεί εκρηκτική.  Δυστυχώς σε πολύ λίγα χρόνια οι Τούρκοι έποικοι θα αποτελούν τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή εθνότητα της Κύπρου.
  1. Τα δημόσια οικονομικά:  Καυτή πατάτα θα παραλάβει ο νέος Πρόεδρος.  Δεν θα μπω σε πολλές λεπτομέρειες.  Θα πω μόνο αυτό που πρότεινα πολλές φορές στο παρελθόν.  Αν δεν εξυγιανθή η κρατική μηχανή, αν δεν μειωθεί ο αριθμός των λειτουργών της (μέσα από αφυπηρετήσεις), αν δεν υπάρξουν οι αναγκαίες αναδιαρθρώσεις και οι σωστές απολαβές, κατά τρόπο που θα  κριθή ορθός από ειδικούς, αν δεν βελτιωθή όσο μπορεί ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός, κάποια τρόικα θα μας περιμένει πάντα στη γωνία.  Είτε μας δανείσει χρήματα η Ρωσία είτε η Κίνα, είτε το EFSF(ή το  ESM), το πρόβλημα θα υπάρχει και θα μεγεθύνεται.  Γιατί τα δάνεια είναι απλώς παυσίπονα.  Εμείς πρέπει να θεραπεύσουμε την ασθένεια στη ρίζα της.  Και κάτι ακόμα:  Χρειαζόμαστε και τη χιλιοειπωμένη ανάπτυξη.  Με ποια χρήματα όμως;  Μέσα από ποιες βιώσιμες επενδύσεις, δημόσιες ή ιδιωτικές;  Βαρύ το φορτίο για το νέο Πρόεδρο. 
  1. Το πελώριο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα και η Τρόικα:  Σε προηγούμενο άρθρο μου είχα παρομοιάσει την «αντιπαράθεση» με την τρόικα, με τον Τρωικό πόλεμο.  Η Τρόικα, κατά κάποιον τρόπο, μπήκε στο σπίτι μας, να μας πάρει την ωραία Ελένη (την ευδαιμονία μας) και εμείς πολεμούμε για αυτή την ευδαιμονία.  Η αλήθεια είναι πως ο κόσμος άρχισε να υποφέρει πολύ.  Ο πόνος ξεπερνά ήδη τα ανεκτά όρια.  Το τελευταίο τρίμηνο αυτού του χρόνου και στο διάστημα που θα ακολουθήσει η κατάσταση θα χειροτερεύσει.  Ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να συγκρατήσει την αγανάκτηση και να δώσει λύσεις.  Πελώριο, σχεδόν ανυπέρβλητο, εγχείρημα.
  1. Οι τράπεζες:  Άλλος Γολγοθάς για τον νέο πρόεδρο.  Οι τράπεζες έχουν γονατίσει.  Οι μετοχές τους έχασαν πέραν του 95% της αξίας τους.  Το κράτος θα καταστή σύντομα ο κύριος μέτοχος τους, καταθέτοντας τα αναγκαία κεφάλαια, αφού δανεισθή το ίδιο €6-€7 δισεκατομμύρια για τον σκοπό αυτό, αυξάνοντας έτσι το ποσοστό του κρατικού χρέους σε σύγκριση με το ΑΕΠ κατά ένα πρόσθετο 35%-40%.  Με την αύξηση αυτή του χρέους θα απειληθή η βιωσιμότητα της χώρας.  Μια συμβουλή:  Να καταβληθή προσπάθεια οι μετοχές του κράτους στις τράπεζες να πωληθούν το συντομότερο δυνατό στον ιδιωτικό τομέα.  Με κρατικές τράπεζες ούτε οικονομία ούτε ανάπτυξη υπάρχουν.  Παράλληλα όμως να αυξηθούν τα εποπτικά και ρυθμιστικά δικαιώματα της Κεντρικής Τράπεζας στον ανώτατο δυνατό βαθμό.  Η Ιστορία δεν πρέπει να επαναληφθή.
  1. Η άμυνα:  Με Ελλάδα και Κύπρο στο «μηχανισμό στήριξης» και με την κατακόρυφη μείωση των αμυντικών δαπανών, ο νέος πρόεδρος θα κρατά στα χέρια του μια «ανοχύρωτη πολιτεία».
  1. Ο τουρισμός:  Όταν ήμουν Υπουργός Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού από το 1998-2003 ανεβάσαμε τον τουρισμό και τα τουριστικά έσοδα στο πιο ψηλό σημείο που γνώρισαν ποτέ, με ρυθμούς πολύ ψηλότερους από τον διεθνή τουρισμό.  Σήμερα, 12 χρόνια μετά, ενώ ο διεθνής τουρισμός ανέβηκε κατά 50% από τότε, ο δικός μας τουρισμός και τα έσοδα κρημνίσθηκαν σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 10% και 20% αντίστοιχα από εκείνα του 2001.
  1. Η ανεργία:  Σχεδόν 40,000 άνεργοι (11% του εργατικού δυναμικού).  Σημαίνει 40.000 οικογένειες χωρίς βασικά μέσα επιβίωσης.
  1. Οι Δήμοι:  Κοντά σε στάση πληρωμών, δηλαδή σε πτώχευση.
  1. Οι Κυπριακές Αερογραμμές:  Μετά από εξηντάχρονη πτήση, η συντριβή στο έδαφος είναι πολύ πιθανή (όπως συνέβη και με την Eurocypria). 
  1. Η αγορά και οι επιχειρήσεις:  Εικόνα καταθλιπτική.  Χιλιάδες ξενοίκιαστα καταστήματα.  Έλλειψη ρευστότητας.  Μειωμένοι πελάτες.  Πολλές βιομηχανικές, εμπορικές και άλλες επιχειρήσεις ευρίσκονται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. 

 

  1. Απούλητα και ημιτελή διαμερίσματα:  Πολλές εκατοντάδες σε ολόκληρη την Κύπρο.

 

  1. Οι επενδύσεις:  Πολύ λίγες.  Μετά τις αποτυχίες με το Κατάρ, τους Κινέζους, την TripleFiveκαι τον αμερικανό μεγιστάνα SheldonAdelsonη αξιοπιστία στον τομέα αυτό έχει καταρρεύσει.

 

  1. Τα αξιόγραφα τραπεζών:  Αν δεν λυθή, 20.000 περίπου άνθρωποι κινδυνεύουν να χάσουν τις οικονομίες μιας ζωής.
  1. Το έγκλημα:  Σε έξαρση.
  1. Οι θεσμοί:  Πολιτικοί, κόμματα, κυβέρνηση, βουλή, εκκλησία, κοινωνική δικαιοσύνη, όλα  υπό αμφισβήτηση. 
  1. Το φυσικό αέριο:  Το άφησα τελευταίο, αλλά είναι το πιο σημαντικό.  Αυτό, για το οποίο με σάρκαζαν και με κορόιδευαν όταν το ξεκινούσα πριν 14 χρόνια, αποτελεί σήμερα τη μόνη ηλιαχτίδα που θα φωτίζει το πρόσωπο του νέου προέδρου.  Με προσοχή, σύνεση και επαγγελματισμό, πρέπει να χειρισθή ο νέος πρόεδρος το θέμα.  Μας χωρίζουν ακόμα αρκετά χρόνια από την εμπορική εκμετάλλευση αυτού του πελώριου πλούτου.  Δεν πιστεύω πως ο νέος πρόεδρος θα την προλάβει.  Εγώ πάντως έχω ήδη κάνει τις δικές μου εισηγήσεις, που περιλαμβάνουν την χρησιμοποίηση των υδρογονανθράκων ως καταλύτη για τη λύση του κυπριακού προβλήματος.

Αυτές τις «συννεφιές» κληροδοτούν στον έβδομο πρόεδρο τα 53 χρόνια ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Με μόνο «χαμόγελο» το φυσικό αέριο.  Αν ήταν  Αμλετ ο υποψήφιος πρόεδρος θα διερωτάτο:  «Tobeornottobe» («Να είναι κανείς ή να μην είναι»).  Αν ήταν ο NeilArmstrongθα σκεφτόταν πως ίσως να ήταν προτιμότερο να έμενε στο φεγγάρι.