Στη συνάντηση των «φίλων της Ευρωπαϊκής Συνθήκης» στη Μαδρίτη, οι Υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων από 20 εκ των 27 κρατών μελών στείλαμε ένα σαφές, συντονισμένο μήνυμα υπέρ της Συνταγματικής Συνθήκης. Θέλουμε μια καλύτερη Ευρώπη. Θέλουμε μια πολιτική Ευρώπη, η οποία να έχει αποφασιστικό ρόλο στο σημερινό κόσμο. Να θεμελιώνει τις δράσεις της στις αρχές και αξίες που εμπνέουν την διαδικασία της ολοκλήρωσης. Θέλουμε μια πιο αποτελεσματική, πιο διαφανή, πιο δημοκρατική Ευρώπη. Μια Ευρώπη στην υπηρεσία των πολιτών της.
Πολλοί ξεχνούν σήμερα ότι, ενώ οι προηγούμενες αναθεωρήσεις των Συνθηκών προήλθαν από Διακυβερνητικές Διασκέψεις, στην προκειμένη περίπτωση, για να υπάρξει συμφωνία, εξασφαλίσθηκε το υψηλότερο ίσως ιστορικά επίπεδο συμμετοχής, διαφάνειας και δημοκρατικής νομιμοποίησης, από την, αντιπροσωπευτική όλων των τάσεων, Συνέλευση ως και την ολοκλήρωση των εργασιών της Διακυβερνητικής Διάσκεψης.
Σήμερα διανύουμε την τελευταία φάση δύο χρόνων περισυλλογής που κρίθηκε αναγκαία, όταν η διαδικασία της κύρωσης της Συνθήκης προσέκρουσε στο αρνητικό αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων σε Γαλλία και Ολλανδία. Δέκα οκτώ κράτη μέλη έχουν ήδη κυρώσει τη Συνθήκη και είναι έτοιμα να εφαρμόσουν την Συνθήκη. Την ίδια στιγμή, η κινητικότητα που επικρατεί είναι χαρακτηριστική: Η γερμανική προεδρία ήδη έχει ξεκινήσει μια σε βάθος συζήτηση με κάθε εταίρο, με σκοπό να συντάξει έκθεση με τις αξιολογήσεις και τις προτάσεις της για το πώς θα προχωρήσουμε. Πιστεύουμε ότι πρέπει όλοι ανεξαιρέτως να βοηθήσουμε την προεδρία να φθάσει στην καλύτερη λύση. Από πλευράς μας, ήδη συμμετέχουμε και συμβάλλουμε με ιδιαίτερα εποικοδομητικό πνεύμα.
Σίγουρα η Συνθήκη αυτή δεν είναι ένα τέλειο κείμενο. Είναι όμως ισορροπημένο προϊόν σκληρής διαπραγμάτευσης και ειλικρινούς συμβιβασμού. Είναι, ίσως, ό,τι καλύτερο θα μπορούσαμε να πετύχουμε δεδομένης της συγκυρίας, των εθνικών προτιμήσεων και των υφιστάμενων συσχετισμών. Πιστεύουμε σήμερα, όπως και το 2004, ότι θα προικίσει την Ένωση με τα απαραίτητα μέσα να αντιμετωπίσει τις εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις που είναι μπροστά μας. Πόσο καλύτερο θα μπορούσαμε να το κάνουμε σήμερα; Με βάση τις απόψεις και ιδέες που έχουν εκφραστεί, μπορώ να πω ότι θα ανατραπεί η λεπτή ισορροπία που πετύχαμε.
Για την Ελλάδα, η αξιοπιστία της Ένωσης και η δυνατότητά της να λειτουργεί αποτελεσματικά, συναρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υιοθέτηση αυτών που προβλέπει η Συνθήκη. Γι' αυτό και υποστηρίζουμε ότι η διαδικασία κύρωσης θα πρέπει να συνεχιστεί. Έτσι θα καταδειχθεί η δέσμευση όλων των κρατών-μελών στο ευρωπαϊκό όραμα και στην απαίτηση της μεγάλης πλειοψηφίας των Ευρωπαίων πολιτών για περισσότερη, καλύτερη και άρα πιο πολιτική Ευρώπη.
Γι' αυτό και δεν θα πρέπει να συμβιβαστούμε με τίποτε λιγότερο από αυτό που έχουμε ήδη κατακτήσει. Το διακύβευμα είναι η αξιοπιστία της Ένωσης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η θεσμική θωράκισή της αποτελεί προαπαιτούμενο για την αποτελεσματική διαχείριση των μελλοντικών διευρύνσεων, αλλά και για να μπορέσει να κατοχυρώσει ένα πρωταγωνιστικό ρόλο στη διεθνή πολιτική.
Σε αυτή την προοπτική, η όποια επαναδιαπραγμάτευση θα πρέπει να κοιτά μπροστά. Οι προτάσεις και ιδέες για μινιμαλιστικές προσεγγίσεις που θα περιορίζονται στην επίλυση θεσμικών θεμάτων («Μίνι-Συνθήκη») ή επιλεκτικής εφαρμογής της Συνθήκης (cherry picking) δεν απαντούν ούτε στις απαιτήσεις πολιτικής παρέμβασης της Ευρώπης στον κόσμο, ούτε στις προσδοκίες και αγωνίες των πολιτών. Αντίθετα, θα πρέπει να είναι μια διαπραγμάτευση με στόχο τη συμπλήρωση και τον εμπλουτισμό της Συνθήκης με νέες απαντήσεις στις νέες προκλήσεις όπως η μετανάστευση, η εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια, η κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον και η ενέργεια. Αυτό είναι και το στίγμα που έδωσε η συνάντηση της Μαδρίτης.
Στην Ελλάδα υπάρχει ευρεία συναίνεση για το ποια Ευρώπη θέλουμε καθώς και για τη θέση της χώρας σε αυτή την Ευρώπη. Για την ελληνική κυβέρνηση η παρουσία μας στο σκληρό πυρήνα της ενοποίησης αποτελεί μια αδιαπραγμάτευτη στρατηγική επιλογή. Βρισκόμαστε στη ευρωπαϊκή πρωτοπορία. Και το αποδεικνύουμε με την ενεργητική συμμετοχή μας σε όλες τις πολιτικές, σε όλες τις πρωτοβουλίες.
Γι' αυτό και στη περίπτωση που οι 27 αποτύχουμε να συμφωνήσουμε να προχωρήσουμε όλοι μαζί μπροστά, τότε θα πρέπει να εξετάσουμε την πιθανότητα ή καλύτερα, την αναγκαιότητα για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πρωτοπορίας, «εμπροσθοφυλακής». Διαχρονικά μέσα στην ιστορία οι πρωτοπορίες είναι αυτές που πάντα κινούν τα πράγματα μπροστά κι ανοίγουν δρόμους που οδηγούν στο μέλλον. Μαζί με άλλους εταίρους που έχουν αποδείξει την αφοσίωσή τους στο ευρωπαϊκό όραμα, μπορούμε να προχωρήσουμε, λειτουργώντας ως ατμομηχανή, και καθιστώντας την προοπτική της ενωμένης Ευρώπης πιο απτή, πιο δυναμική, πιο γρήγορη.
