Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Εχουμε σίγουρα χάσει την στοιχειώδη επαφή με την πραγματικότητα. Κι' αδιαφορούμε για τα πραγματικά προβλήματα που μας περιστοιχίζουν. Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στα ασήμαντα και τα επικοινωνιακά εντυπωσιακά. Εγιναν εκλογές για την Ευρώπη και οι έλληνες αναλώθηκαν σε ανούσιες παπαγαλομαχίες για σκάνδαλα, μίζες και κομματικά προγράμματα γνωστά μοναχά στους ειδήμονες και τους φανατικούς.
Ουδείς ενδιαφέρθηκε για τα πραγματικά προβλήματα της χώρας μας στην Ευρώπη. Γιατί κι αυτή δεν είναι αλάθητη. Μαστίζεται μάλιστα από την οικονομική κρίση αλλά κι από μια βαθιά αμφισβήτηση θεσμών, διαδικασιών και πολιτικών προσανατολισμών.
Το σοβαρότερο ίσως πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες μας σήμερα – σε ολόκληρη την Ευρώπη – είναι το ασυγκράτητο κύμα μετανάστευσης που αλλοιώνει σταδιακά εθνικούς χαρακτήρες, συνήθειες και παραδοσιακές δομές. Κανένας βέβαια δεν μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη. Και τα μεταναστευτικά ρεύματα είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων κοινωνικών αναταράξεων, οικονομικών ανατροπών και εθνοπολιτικών αναστατώσεων.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ευρώπη κατακλύζεται από αλλότρια φύλα και ξένους λαούς. Δεν έχει όμως κάτι τέτοιο ξαναγίνει σε συνθήκες ειρήνης και έλλειψης κατακτητικών συγκρούσεων. Για πρώτη φορά σε τέτοιους αριθμούς μουσουλμάνοι και ασιάτες εισρέουν στις δυτικές κοινωνίες δημιουργώντας προυποθέσεις ανάπτυξης αυτόνομων μειονοτικών θυλάκων. Κατά το παρελθόν, αιματηρές πολεμικές συγκρούσεις κατέληξαν σε κοινωνικές ισορροπίες που σταδιακά αφομοίωσαν με λίγες – τουλάχιστον ευδιάκριτες – πολιτιστικές συνέπειες διαφορετικές εθνικές, φυλετικές και θρησκευτικές ομάδες.
Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Οι εισρέοντες λαοί δεν έρχονται σαν κατακτητές. Αλλά σαν εξαθλιωμένοι συνήθως οικονομικοί η πολιτικοί πρόσφυγες που αναζητούν καλύτερη τύχη σε περισσότερο ανεπτυγμένα περιβάλλοντα. Η απουσία αιματηρών συγκρούσεων επιτρέπει την διατήρηση της εθνικής και θρησκευτικής τους αυτονομίας. Κι ανεξάρτητα από την ευρύτερη ψυχολογική στάση των υποδεχόμενων λαών η ιδιαιτερότητά τους γίνεται ανεκτή και αποδεκτή με βάση το πλαίσιο αξιών που κυριαρχεί στις δυτικές κοινωνίες. Ένα μίγμα δηλ. δημοκρατικότητας, ανοχής και υποστήριξης.
Η ανοχή διαφορετικών ηθικών και πολιτιστικών αξιών δίχως κάποιο πλαίσιο πολιτικής για την τελική τους αφομοίωση στο κυρίαρχο κοινωνικό μοντέλο ενθαρρύνει την οικοδόμηση αυτονομίας και χωριστής ταυτότητας
Υπάρχει όμως ένα σοβαρότατο ζήτημα που πολλοί παραγνωρίζουν. Η ανοχή διαφορετικών ηθικών και πολιτιστικών αξιών δίχως κάποιο πλαίσιο πολιτικής για την τελική τους αφομοίωση στο κυρίαρχο κοινωνικό μοντέλο ενθαρρύνει την οικοδόμηση αυτονομίας και χωριστής ταυτότητας. Δεν θα πρόκειται τελικά δηλ. για μετακίνηση πληθυσμών και αναπόφευκτη ενσωμάτωση σε μιά άλλη κοινωνία. Αλλά για αποδοχή συγκροτημένων κινήσεων σχηματισμού ολοκληρωμένων νέων κοινωνικών σχημάτων. Θα υπάρξουν δηλ κοινωνίες μέσα στις κοινωνίες. Δεν πρόκειται οι ασιάτες λ.χ. και ιδιαίτερα οι μουσουλμάνοι να γίνουν εδώ έλληνες. Αλλά θα αναπτύξουν δικούς τους κοινωνικούς πυρήνες με εσωτερικούς κανόνες, αξίες κι αρχές.
Πιθανότατα πολύ γρήγορα οι κανόνες αυτοί θα έρθουν σε σύγκρουση με το θεσμικό πλαίσιο της κοινωνίας υποδοχής, Κι' αναγκαστικά τότε θα υποχωρήσει η κοινωνία που τους είχε αρχικά φιλοξενήσει. Διότι θα είναι πολίτες, θα ασκούν εκλογική επιρροή, θα κινούνται από την δύναμη μεγαλύτερης πίστης και φανατισμού και θα απαιτούν – με επίκληση πατροπαράδοτων κανόνων της κοινωνίας φιλοξενίας – σεβασμό της εθνικής και της θρησκευτικής τους ιδιαιτερότητας.
Κοντά σε όλα αυτά, οι μουσουλμανικές κοινότητες που αρχίζουν έτσι και χτίζονται έχουν μιά ιδιαίτερη δική τους δυναμική. Υπακούουν σε διαφορετικούς κανόνες και στηρίζονται σε σκληρή εσωτερική πειθαρχία. Ανεξάρτητα από την στάση του ελληνικού πληθυσμού αλλά και τις προθέσεις του ελληνικού κράτους ουδείς μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη και γιγάντωση μιάς αυτόνομης ισλαμικής κοινότητας στην χώρα. Στην Ελλάδα ζούν σήμερα κοντά στους 700.000 μουσουλμάνοι. Οι οποίοι εκκλησιάζονται σε υπόγεια και παράνομα τζαμιά και στους οποίους ασκούν κατήχηση αγνώστου προέλευσης – αυτοδιοριζόμενοι συνήθως – κληρικοί.
Το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν έχει να κάνει απλά με την παρουσία μεταναστών και μουσουλμάνων. Το κεντρικό ζήτημα είναι πως η ροή εισόδου παράνομων μεταναστών από μουσουλμανικές χώρες της Ασίας δεν μπορεί να ανακοπεί. Οι αριθμοί τους λοιπόν συνέχεια θα μεγαλώνουν. Εφ' όσον οι χώρες προέλευσής τους είναι σουνιτικές, ενστερνίζονται δηλ. την σκληρότερη εκδοχή του ορθόδοξου Ισλάμ, αναπόφευκτα ανάμεσα στους λαθραίους μετανάστες θα βρίσκονται συνειδητοί ανατροπείς της ειρηνικής αντίληψης περί θρησκείας.
Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε πως βρισκόμαστε μπροστά σε μιά νέα πραγματικότητα. Θα συμβιώσουμε υποχρεωτικά με μια παράλληλη κοινωνική οντότητα με διαφορετικούς προσανατολισμούς, αξίες και επιδιώξεις. Εφ' όσον από τα πράγματα δεν είναι δυνατόν να εμποδισθεί η συνεχής ροή μουσουλμάνων μεταναστών, δεν υπάρχει συγκροτημένη κατεύθυνση αντιμετώπισης με πολιτικούς όρους του φαινομένου ούτε και φαίνεται αντικειμενικά δυνατή η απέλαση μεγάλου αριθμού των ανθρώπων αυτών (εφ όσον είναι δίχως χαρτιά και ταυτότητα εθνικότητας), είμαστε υποχρεωμένοι να ετοιμασθούμε για τα χειρότερα.
Δεν μιλάμε εδώ για φοβία απέναντι στους μουσουλμάνους. Αλλά για όσο διάστημα η χώρα είναι αδύνατον να οργανωθεί συστηματικά σαν μιά σύγχρονη πολιτεία έχουμε την υποχρέωση να αναλογισθούμε τα προβλήματα και τους κινδύνους. Είναι απαραίτητο να ελεγχθεί συστηματικά το πλαίσιο λειτουργίας των ιερατικών κέντρων των ισλαμιστών και να ολοκληρωθεί η ταυτοποίηση των κληρικών. Οσοι προέρχονται από Σαουδική Αραβία η Ινδία (κι' όσοι αρνούνται να αποκαλύψουν την προέλευσή τους) θα πρέπει κατ' αρχήν να απαγορεύεται να ιερουργούν και να μην γίνονται στη χώρα δεκτοί.
Παρά τις δυσκολίες επιβολής των κανόνων της δικής μας έννομης τάξης σε μιά παράλληλα αναπτυσσόμενη μουσουλμανική Ούμα (κοινότητα) – κάτι που θα γίνεται όλο και δυσχερέστερο όσο θα αυξάνει η πολιτική επιρροή των μουσουλμάνων – είναι παραπάνω από αναγκαίο να ξεκαθαρισθούν οι κανόνες του παιχνιδιού και να γίνει απόλυτα σαφές πως η ελληνική νομοθεσία θα εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση. Η οποιαδήποτε υποχώρηση στον τομέα αυτό θα αποκολλήσει κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας και θα τα εντάξει μαχητικά σε τμήματα αμφισβήτησης του παραδοσιακού ελληνικού κοινωνικού ιστού.
Η συσπείρωση των διάσπαρτων σήμερα ισλαμικών στοιχείων πίσω από μιά επιθετική ζιχάντ (ιερός πόλεμος) δεν είναι δύσκολο να μορφοποιηθεί. Ιδιαίτερα αν ανάμεσα στους ιεροκήρυκες κυριαρχήσουν οι απόστολοι του μίσους και κήρυκες του σαουδικού Βαχαμπισμού. Στόχος θα είναι η αλλόθρησκη ελληνική κοινωνία που θα βρίσκεται μακριά από τον οίκο του θεού (Νταρ αλ Ισλμ). Θα συνιστά τον αντίπαλο Οίκο του Πολέμου (Νταρ αλ Χάρμπ). Εναν χώρο υπό αμφισβήτηση και μελλοντική ανατροπή. Η αδυναμία ελέγχου και η θεαματική αύξηση των μελών της ιερής κοινότητας θα προσδώσει δυναμική στις κινήσεις των αμφισβητιών.
Η συσπείρωση των διάσπαρτων σήμερα ισλαμικών στοιχείων πίσω από μιά επιθετική ζιχάντ (ιερός πόλεμος) δεν είναι δύσκολο να μορφοποιηθεί. Ιδιαίτερα αν ανάμεσα στους ιεροκήρυκες κυριαρχήσουν οι απόστολοι του μίσους και κήρυκες του σαουδικού Βαχαμπισμού. Στόχος θα είναι η αλλόθρησκη ελληνική κοινωνία που θα βρίσκεται μακριά από τον οίκο του θεού
Το πνεύμα της ζιχάντ εύκολα μπορεί να διαπεράσει τον κορμό μιάς αριθμητικά εύρωστης ισλαμικής κοινότητας. Που πιθανότατα να αποκτήσει και σοβαρά οικονομικά μέσα (είτε από το εσωτερικό είτε από το εξωτερικό). Το πάθος μάλιστα μεγαλώνει όταν η κοινότητα είναι απομονωμένη η περικυκλωμένη από πολυάριθμες αλλόθρησκες ομάδες. Η διαχείριση της κατάστασης ώστε να αποτραπεί η ρήξη και να υπάρξει συνοχή και συνεργασία με τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο είναι δυσχερής. Είναι όμως απαραίτητη. Και οι κινήσεις δεν μπορεί να είναι μοναχά αποτρεπτικές.
Ο φανατισμός της Ζιχάντ δεν διαφέρει πολύ από τα μεσαιωνικά ευρωπαικά κινήματα θρησκευτικού φανατισμού. Κι αυτή, όπως κι εκείνα, δεν διστάζουν μπροστά στην θυσία ανθρώπινων ζωών για την επίτευξη ανώτερων θρησκευτικών στόχων. Η εκτόνωση του μίσους προυποθέτει τολμηρές και μακρόπνοες πολιτικές πρωτοβουλίες. Εφ' όσον η ανάσχεση της εισόδου χιλιάδων καινούργιων μελών του ισλαμικού κοινοτικού πυρήνα στην Ελλάδα δεν είναι εφικτή οφείλουμε να επεξεργασθούμε πολιτικές εκτόνωσης του θρησκευτικού μίσους και αποσυμπίεσης της φορτισμένης τους μαχητικότητας.
Το ισχυρότερό μας όπλο είναι η οικονομία της αγοράς!! Αν και το Ισλάμ διδάσκει εγκράτεια, σοβαρούς αυτοπεριορισμούς και αυστηρή λιτότητα, η προοπτική της ατομικής ανέλιξης και οικονομικής προόδου μπορεί να σπάσει τα τείχη της απομόνωσης και της άρνησης των άλλων. Μέσα στις τάξεις της ισλαμικής Ούμα το ράγισμα της μονομέρειας και της μονολιθικής αντιμετώπισης της Δυτικής κοινωνίας και των καταναλωτικών της αγαθών μπορεί να κλονίσει σοβαρά το οικοδόμημα του φανατισμού. Και να ανοίξει διαδρόμους συνεννόησης και αποφυγής ρήξεων.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Τουρκία λ.χ. προς την εκτόνωση των διαφορών ανάμεσα σε φανατικούς ισλαμιστές, μετριοπαθείς μουσουλμάνους και κοσμικούς δυτικόφρονες Τούρκους δείχνουν έναν σχετικό δρόμο. Σε πρόσφατο βιβλίο του ο καθηγητής Cihan Tugal επεξηγεί τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για την επίτευξη του σκοπού αυτού . Αναλύοντας την μεταστροφή μεγάλου μέρους του ακραίου μουσουλμανικού στοιχείου μιάς μεγάλης συνοικίας της Κων/πολης σε μετριοπαθέστερες θέσεις ο Tugal καταλήγει σε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Αποδεικνύει δηλ. πως η διευκόλυνση συμμετοχής στο σύστημα και οι επιβραβεύσεις σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο από την εμπλοκή στις καπιταλιστικές οικονομικές σχέσεις αμβλύνει τον φανατισμό των θρησκευτικών δοξασιών κι' απομακρύνει τους πιστούς από τις επιρροές των ακραίων μουλάδων.
Η προσέλκυση του μουσουλμανικού πληθυσμού στις υποδομές δράσης του καπιταλιστικού συστήματος θα είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος εκτόνωσης των εντάσεων και εξασφάλισης ηρεμίας και ευρύτερης κοινωνικής συνοχής
Αυτό που προκύπτει είναι πως στην περίπτωση αδυναμίας ανάσχεσης ενός συνεχούς ρεύματος παράνομης μετανάστευσης, κάτι που είναι φανερό πως συμβαίνει στην Ελλάδα, η αντιμετώπιση ενός βαθμιαία ριζοσπαστικοποιούμενου μουσουλμανικού στοιχείου δεν μπορεί να στηρίζεται απλά και μόνο σε μέτρα αστυνομικού ελέγχου και καταστολής. Μια επιλογή που από τα πράγματα είναι φανερό πως θα είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας. Θα πρέπει να συνοδεύεται από κινήσεις ενθάρρυνσης της ενσωμάτωσης της παράλληλης αυτής μουσουλμανικής κοινότητας στις κυρίαρχες πολιτικές δομές της χώρας και στους μηχανισμούς μιάς δυναμικής οικονομίας της αγοράς. Η ύπαρξη δηλ. αυτόνομης, με θρησκευτικό ίσως χαρακτήρα, πολιτικής εκπροσώπησης του κόσμου αυτού μέσα από μηχανισμούς που σέβονται την ιδιαιτερότητά του αλλά και που ταυτόχρονα τον ελκύουν σε κοινωνικά και οικονομικά σχήματα της κυρίαρχης γύρω του κοινωνικής πραγματικότητας θα οδηγήσει πιθανότατα σε μετριοπάθεια και γενικότερη εκτόνωση.
Εφ όσον το κράτος δεν μπορεί να λειτουργήσει σύμφωνα με τις αρχές δημιουργίας του (αποτελεσματικός έλεγχος δηλ. των συνόρων και επιβολή του νόμου) η επιλογή της ρήξης και των συγκρούσεων θα είναι απόλυτα ατελέσφορη. Η προσέλκυση του μουσουλμανικού πληθυσμού στις υποδομές δράσης του καπιταλιστικού συστήματος θα είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος εκτόνωσης των εντάσεων και εξασφάλισης ηρεμίας και ευρύτερης κοινωνικής συνοχής. ΟΙ αναγκαίες βέβαια προυποθέσεις είναι δύο. Στιβαρές ηγεσίες ικανές να συλλάβουν το πρόβλημα και να προωθήσουν λύσεις. Και αποσυμφόρηση της γραφειοκρατικής αλλά και της κοινωνικής πραγματικότητας ώστε η αποδοτική λειτουργία γνήσιων καπιταλιστικών θεσμών να είναι εφικτή.
